Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings
Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 355 - 373 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.7827/TurkishStudies.51968 İndeks Tarihi: 15-05-2022
Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings
Öz: In this study, it is emphasized that there are two different readings of Ibn Khaldun, which are diametrically opposed to each other, and these different readings are discussed on the basis of his views on religion-state relations, and it is tried to reveal which Ibn Khaldun's conception is more accurate. It has been determined that the approach claiming that Ibn Khaldun defended the laic-secular state administration mostly depended on the enlightenment-positivist world view and it is based on Ibn Khaldun’s rational politicsreligious politics, the caliphate-sultanate and rational sciences-religious sciences distinction. Likewise, it has been determined that the second approach, which advocates the opposite idea, rejects the universal human evolution scheme of the enlightened-positivist paradigm, emphasizes the difference between the historicalcultural accumulation and experience of Islamic civilization and Christian-Western civilization, and claims that it is not possible to associate Ibn Khaldun, who is a member of the tradition of Islamic thought, with a principle such as laicism, which is the product of the specific historical-cultural experience of the West. It was emphasized that, unlike the West, there was no conflict between religion and state and other institutions in the Islamic world, based on arguments such as the institutional structure of Islam is different from Christianity and the absence of an organization that represents religion, such as the Church, that has become the focus of economic, legal, political and intellectual power and the advanced ability of tradition of Islamic thought and the understanding of law to adapt to social reality. By stating that Ibn Khaldun openly defended the unity of religion and state in accordance with the traditional Islamic thought, it was concluded that he was not a supporter of the secular state administration and therefore the approach that envisioned him as a thinker committed to the tradition of Islamic thought was correct. Structured Abstract: In this study, it is emphasized that there are two different readings of Ibn Khaldun that are diametrically opposed to each other, these different readings are discussed on the basis of his views on religion-state relations, and it is tried to reveal which Ibn Khaldun's conception is more accurate. It is understood that the approach claiming that Ibn Khaldun defended the laic-secular state administration mostly depended on the enlightenment-positivist world view and it is based on Ibn Khaldun’s rational politics-religious politics, the caliphate-sultanate and rational sciences-religious sciences distinction. Likewise, it is seen that that the second approach, which advocates the opposite idea, rejects the universal human evolution scheme of the enlightened-positivist paradigm, emphasizes the difference between the historical-cultural accumulation and experience of Islamic civilization and Christian-Western civilization, and claims that it is not possible to associate Ibn Khaldun, who is a member of the tradition of Islamic
Anahtar Kelime: İbn Haldun’a Göre Din ve Siyaset: İki Farklı Okuma
Öz: Bu çalışmada, birbirine taban tabana zıt iki farklı İbn Haldun okumasının mevcut olduğu vurgulanmış, söz konusu farklı okumalar, onun din-devlet ilişkileri ile ilgili görüşleri esas alınarak incelenmiş ve hangi İbn Haldun tasavvurunun daha doğru olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. İbn Haldun’un laik devlet idaresini savunduğunu iddia eden yaklaşımın çoğunlukla aydınlanmacı-pozitivist dünya görüşüne bağlı olduğu ve onun akli siyaset-dini siyaset, halifelik-mülk ve akli bilimler-dini bilimler ayrımına dayandığı tespit edilmiştir. Tam aksi bir düşünceyi savunan ikinci yaklaşımın ise, aydınlanmacı-pozitivist paradigmanın evrensel insanlık evrimi şemasını reddettiği, İslam medeniyeti ile Hıristiyan-Batı medeniyetinin tarihi – kültürel birikim ve tecrübesinin farklılığını vurguladığı, İslam düşünce geleneğine mensup olan İbn Haldun’un laiklik gibi Batı’nın özgül tarihi-kültürel tecrübesinin ürünü olan bir ilke ile ilişkilendirilmesinin mümkün olmadığını iddia ettiği belirlenmiştir. İslam dininin kurumsal yapısının Hıristiyanlıktan farklı olması; Kilise gibi dini temsil eden, ekonomik, hukuki, siyasi ve entelektüel güç odağı haline gelmiş bir örgütün mevcut olmaması; İslam düşünce geleneği ve hukuk anlayışının toplumsal gerçekliğe uyum kabiliyetinin ileri düzeyde olması gibi argümanlardan hareketle, İslam dünyasında, Batı’nın aksine, din ile devlet ve diğer kurumlar arasında çatışma doğmadığı vurgulanmış, İbn Haldun’un geleneksel İslam düşüncesine uygun olarak din-devlet birlikteliğini açıkça savunduğu belirtilerek, onun laik devlet idaresine taraftar olmadığı ve dolayısıyla onu, İslam düşünce geleneğine bağlı bir düşünür olarak tasavvur eden yaklaşımın isabetli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıkgöz, H. (2013). Cemil Meriç ile sohbetler (3. baskı). Doğu Kütüphanesi.
- Arslan, A. (2014). İbni Haldun (2. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Aybakan, B. (2005). Muamelat. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 30, ss. 318-319).
- Bardakoğlu, A. (2001a). İstihsan. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 23, ss. 339-347).
- Bardakoğlu, A. (2001b). İstishab. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 23, ss. 376-381).
- Bayder, O. (2010). İbn Haldun’un İslam hukuku ile ilgili görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bayrakdar, M. (2020). İslam’da evrimci yaratılış teorisi (2. baskı). Otto Yayınları.
- Bedir, M. (2017). İslâm düşünce geleneğinde Naklî İlim kavramı ve İbn Haldun. R. Şentürk (Ed.),
- İbn Haldun:Güncel okumalar içinde (4. baskı., ss. 23-57). İz Yayıncılık.
- Berkes, N. (2006). Türkiye’de çağdaşlaşma (9. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Berkes, N. (2016). Teokrasi ve Laiklik. Yapı Kredi Yayınları.
- Berkes, N. (2019). Atatürk ve devrimler (3. baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Çağrıcı, M. (1991). Asabiyet. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 3, ss. 453-455).
- Çelebi. İ. (2010). Sünnetullah. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 38, ss. 159-160).
- Demirkol, T. (2000). İbn Haldun’da bilim ve devlet anlayışı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dilber, Ş. A. (2020). İbn Haldun’un devlet ve siyaset teorisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
- Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Dönmez, İ. K. (2007). Örf. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 34, ss. 87-93).
- Dursun, T. (1977). Çevirenin Önsözü. Mukaddime I içinde (T. Dursun, Çev., ss. 9-45). Onur Yayınları.
- Er, E. (2016). İbn Haldun’un asabiyye kuramına göre devletleşme sürecinde hukukun yeri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Er, M. (2016). İslam siyasal düşüncesinde İbn-i Haldun [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Fındıkoğlu, Z. F. & Ülken, H. Z. (1940). İbni Haldun. Kanaat Kitabevi.
- Görgün, T. (1999). İbn Haldun. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 19, ss. 543-555).
- Görgün, T. (2017). İbn Haldun’un toplum metafiziğinin güncelliği ve günümüzde toplum araştırmaları açısından önemi. R. Şentürk (Ed.), İbn Haldun:Güncel okumalar içinde (4. baskı., ss. 325-368). İz Yayıncılık.
- Günay, Ü. (1986). İslam dünyasında bir din sosyolojisi öncüsü: İbn Haldun. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6), 63-104.
- Günay, Ü. (1998). Din sosyolojisi. İnsan Yayınları.
- Hassan, Ü. (2019). İbn Haldun: Metodu ve siyaset teorisi (7. baskı). Doğu Batı Yayınları. İbn Haldun. (1977). Mukaddime (T. Dursun, Çev.). Onur Yayınları.
- İbn Haldun. (1997). Mukaddime (3 Cilt, 4. baskı, Z. K. Ugan, Çev.). MEB Yayınları.
- İbn Haldun. (2001). Tarihu İbn Haldun (7 Cilt, H. Şühade, Haz.). Darü’l-Fikr.
- İbn Haldun. (2004). Mukaddime (2 Cilt, H. Kendir, Çev.). Yeni Şafak Kültür Armağanı.
- İbn Haldun. (2005). Mukaddime (5 Cilt, A. eş-Şeddadi, Haz.). Darü’l-Beyza.
- İbn Haldun. (2020). Mukaddime (Ciltli 2. baskı, S. Uludağ, Haz.). Dergah Yayınları.
- Kobya, M. (2012). Sosyal bilimler ve dini ilimlerde davranış kuramları. Rağbet Yayınları.
- Kobya, M. (2020). Niyazi Berkes’e göre İslam ve çağdaşlaşma. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 233-251.
- Kutluer, İ. (2001). İslamcılık (Düşüncede). TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 23, ss. 65-67). İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Meriç, C. (2016). Sosyoloji notları ve konferanslar (18. baskı). İletişim Yayınları.
- Meriç, C. (2018a). Işık doğudan gelir (13. baskı). İletişim Yayınları.
- Meriç, C. (2018b). Umrandan uygarlığa (26. baskı). İletişim Yayınları.
- Özdemir, M. S. (2021). Farabi ve İbn Haldun’da siyaset: El-Medinetü’l Fazıla ve Mukaddime eserleri üzerinden karşılıklı inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özen, Ş. (2001). İstislah. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 23, ss. 383-388).
- Sezen, Y. (2004). İslam’ın Sosyolojik Yorumu. İz Yayıncılık.
- Şentürk, R. (2017a). Takdim. R. Şentürk (Ed.), İbn Haldun: Güncel okumalar içinde (4. baskı, ss. 7-19). İz Yayıncılık.
- Şentürk, R. (2017b). Medeniyetler sosyolojisi: Neden çok medeniyetli bir dünya düzeni için yeniden İbn Haldun? R. Şentürk (Ed.), İbn Haldun: Güncel okumalar içinde (4. baskı, ss. 227-268). İz Yayıncılık.
- Togan, Z. V. (1914). İbn Haldun nazarında İslam hükümetlerinin istikbali. Bilgi Mecmuası, 1(7), 733-743.
- Togan, Z. V. (1985). Tarihte usul (4. baskı). Enderun Yayınları.
- Türk, G. D. (2018). İbn Haldun bağlamında yönetim sistemlerinin meşruiyet sorunu ve meşruiyetin inşası [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Türker, Ö. (2017). Mukaddime’de Aklî İlimler algısı: İbn Haldun’un “Bireysel Yetenekler” teorisi. R. Şentürk (Ed.), İbn Haldun:Güncel okumalar içinde (4. baskı., ss. 59-80). İz Yayıncılık.
- Uludağ, S. (2020). Giriş: İbn Haldun ve Mukaddime. Mukaddime içinde (Ciltli 2. baskı, S. Uludağ Haz., ss. 13-154). Dergâh Yayınları.
- Ünalır, M. (2015). İbni Haldun ve Thomas Hobbes’un siyaset felsefelerinde devlet [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yaslıçimen, F. & Sunar, L. (2006). Sosyal bilimlerde bir yenilenme imkânı olarak İbn Haldûn. İslâm Araştırmaları Dergisi, (16), 137-167.
- Yılmaz, B. (2004). İbn Haldun’a göre din-toplum ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
| APA | KOBYA M (2021). Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. , 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| Chicago | KOBYA MURAT Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. (2021): 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| MLA | KOBYA MURAT Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. , 2021, ss.355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| AMA | KOBYA M Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. . 2021; 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| Vancouver | KOBYA M Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. . 2021; 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| IEEE | KOBYA M "Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings." , ss.355 - 373, 2021. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| ISNAD | KOBYA, MURAT. "Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings". (2021), 355-373. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.51968 |
| APA | KOBYA M (2021). Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. Turkish Studies- Comparative Religious Studies, 16(3), 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| Chicago | KOBYA MURAT Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. Turkish Studies- Comparative Religious Studies 16, no.3 (2021): 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| MLA | KOBYA MURAT Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. Turkish Studies- Comparative Religious Studies, vol.16, no.3, 2021, ss.355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| AMA | KOBYA M Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. Turkish Studies- Comparative Religious Studies. 2021; 16(3): 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| Vancouver | KOBYA M Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings. Turkish Studies- Comparative Religious Studies. 2021; 16(3): 355 - 373. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| IEEE | KOBYA M "Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings." Turkish Studies- Comparative Religious Studies, 16, ss.355 - 373, 2021. 10.7827/TurkishStudies.51968 |
| ISNAD | KOBYA, MURAT. "Religion and Politics According to Ibn Khaldun: Two Different Readings". Turkish Studies- Comparative Religious Studies 16/3 (2021), 355-373. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.51968 |
