Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 103 - 124 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.22520/tubaar2021.28.006 İndeks Tarihi: 18-05-2022

İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER

Öz:
Harun Velayat Türbesi’nde (İsfahan, İran) Kaçar Dönemi’ne ait duvar resmi kompozisyonu içinde bulunan figürlü dört kağıt objenin korumasına yönelik malzeme özellikleri, türleri ve bozulmaları arkeometrik yöntemlerle tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında figürlü kâğıtlarda; kâğıdın üzerinde bulunduğu sıva, kağıdı sıvalı yüzeye bağlayan yapıştırıcısı, kağıdın türü, üzerindeki figürler (1 ve 2 nolu kağıtlarda) ve yazıları (3 ve 4 nolu kağıtlarda) oluşturan pigmentler incelenmiştir. Kaçar Dönemi’ne ait figürlü kağıtların detayı ve bozulmaları yerinde fotoğraflanıp sonrasında çizimleri alınarak belgelenmiştir. Arkeometrik incelemeler; spot testler, pH testi, Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM-EDX) ile Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) analizlerini içermektedir. Gerçekleştirilen analizlerin sonucunda figürlü kağıtların daha önce de restorasyon geçirdiği anlaşılmıştır. Bununla birlikte, kağıtların üzerine ilk önce resim yapıldığı ve yazı yazıldığı daha sonra da bir yapıştırıcıyla sıva üzerine yapıştırılmış olduğu belirlenmiştir. Kağıtlarda yapıştırıcı ve vernik olarak hayvan tutkalı kullanılmıştır. Hayvan tutkalı kullanımı zaman içerisinde, bir yandan kağıtları korurken, renk değişimi ve kağıt üzerine lekelenmeye sebep olmuştur. pH testine göre kağıtların asiditesi (pH: 5) yüksektir. Kağıdın üzerine yapıştırılmış olduğu sıva da alçı içeriklidir. Kağıtlar, birbirine yapıştırılmış en az iki kat kağıt içermektedir. Kağıdın lif analizi ile, el yapımı kenevir kökenli olduğu belirlenmiştir. Kağıt üzerinde yazıyı ve figürleri oluşturan pigmentlerin analizlerinin sonucunda; siyah renkli olanların kökeninin is, kırmızının demir oksit ve mavi/yeşil renkli olanların ise Prusya mavisi olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

ARCHAEOMETRIC ANALYSES OF FIGURED PAPERS IN ISFAHAN HARUN VELAYAT TOMB

Öz:
Material characteristics, types and deteriorations for the conservation of four figured paper objects in the wall painting composition of the Qajar Period in the Harun Velayat Tomb (Isfahan, Iran) were determined by archaeometric methods. Within the scope of the study, on figured papers; The plaster on which the paper is located, the adhesive that connected the paper to the plastered surface, the type of paper, the pigments were used for the figures (in papers no. 1 and 2) and the inscriptions (in papers no. 3 and 4) were examined. The details and deteriorations of the figured papers belonging to the Qajar Period were photographed on-site, and then their drawings were documented. Archaeometric studies; spot tests, pH testing, Scanning Electron Microscopy (SEM-EDX) and High Performance Liquid Chromatography (HPLC) analyses; were done. As a result of the analyses, it was understood that figured papers had previously been restorated. However, it was determined that the papers were first painted and written and then glued on the plaster with an adhesive. Animal glue is used as an adhesive and varnish on papers. The use of animal glue over time, while conserving the paper, caused color change and staining on the paper. The acidity (pH: 5) of the papers is high according to pH test. The plaster which the paper is glued on it contains gypsum. The papers contain at least two layers of paper glued together. It was understood the paper was handmade hemp origin by fiber analysis. As a result of the analysis of the pigments which were used for figures and texts on papers; The origin of the black ones is soot, the red is iron oxide and the blue / green ones are Prussian blue.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AFŞAR MUHACIR, K. 2005. İran Sanatçısı ve Modernit, Sanat Üniversitesi Yayınları, Tahran.
  • ASLANI, H. 2006. “Ali Kapu Sarayı Kakma Süslemeleri Uygulama Yöntemi”, Gülistan Honar Dergisi, 5: 123-130.
  • EDWARDS, H.G.M. / VANDENABEELE, P. 2012. Analytical Archaeometry Selected Topics, The Royal Society of Chemistry, Thomas Graham House, UK.
  • FEIGL, F. 1947. Qualitative Analysis by Spot Tests, Elsevıer Publishing Company, New York & Amsterdam.
  • GETTY TRUST POSTGRADUATE FELLOW, 2002. A Pigment Particle & Fiber Atlas for Paper Conservators, Graphics Conservation Laboratory, Cornell University, Ithaca.
  • GODAR, A. 1989. İran’ın Eserleri IV, (Çev. A. Sarvghad Moghaddam), Astani Kudüs Razavi Yayınları, Horasan.
  • GÜNEY, H. 2017. “Jeoloji ve Gemoloji Bilimlerinde Kullanılan Tahribatsız Arkeometrik Yöntemler ve Cihazların Günümüz Arkeoloji Biliminde Kullanımı ve Gerekliliği”, International Journal Of Interdisciplinary And Intercultural Art, 2(2): 89-98.
  • HOMAI, A.C. 2005. İsfahan Tarihi (Binalar Ve Eserler), Nima Neşr Yayınları, Tahran.
  • ISENBERG, I.H. 1967. Pulp and Paper Microscopy, The Institute of Paper Chemistry, Second printing, Appleton & Wisconsin.
  • JUNGREIS, E. 2006. Spot Test Analysis, Encyclopedia of Analytical Chemistry, Online, by John Wiley & Sons, Ltd. (DOI: 10.1002/9780470027318.a8111).
  • KIANI, M.Y. 1997. İslami Dönem Süslemeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Tahran.
  • KUDEB LABORATUVAR EL KİTABI, 2009. Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarı, (Ed. N. Alkan; E. Çağıran; H. Ö. Ersan ve M. Eruş), İBB KUDEB Yayını, İstanbul.
  • MAHIRELNAKIŞ, M. 1983. İran’da Çini İşlemesi. I. cilt, Riza Abbasi Müzesi Yayınevi, Tahran.
  • MEKINEJAD, M. 2008. İslam Dönemi’nde İran Sanat Tarihi (Mimari Süslemeler), Üniversitelerde İnsan Bilimleri Kitapları Yayınevi (SAMT), Tahran.
  • PAKBAZ, R. 2006. Geçmişten Günümüze Kadar İran Ressamlığı, Zarin ve Simin Yayınları, Tahran.
  • SCHREINER, M. / MELCHER, M. / UHLIR, K. 2007. Scanning Electron Microscopy and Energy Dispersive Analysis: Applications in the Field of Cultural Heritage, Analyses Bioanalytical Chemistry, 387:737– 747 (DOI 10.1007/s00216-006-0718-5).
  • THE ROYAL SOCIETY OF CHEMISTRY. 2012. Analytical Archaeometry: Selected Topics, (Ed. H. Edwards and P. Vandenabeele), Published by The Royal Society of Chemistry, Cambridge, UK.
  • WATSON, A. 2003. İran`da Altınsı Çömlekler, (Çev. Ş. Zakir.), Srouş Yayınları, Tahran.
APA DERAKHSHAN HOUREH N, Akyol A (2021). İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. , 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
Chicago DERAKHSHAN HOUREH Negin,Akyol Ali Akın İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. (2021): 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
MLA DERAKHSHAN HOUREH Negin,Akyol Ali Akın İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. , 2021, ss.103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
AMA DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. . 2021; 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
Vancouver DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. . 2021; 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
IEEE DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A "İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER." , ss.103 - 124, 2021. 10.22520/tubaar2021.28.006
ISNAD DERAKHSHAN HOUREH, Negin - Akyol, Ali Akın. "İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER". (2021), 103-124. https://doi.org/10.22520/tubaar2021.28.006
APA DERAKHSHAN HOUREH N, Akyol A (2021). İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0(28), 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
Chicago DERAKHSHAN HOUREH Negin,Akyol Ali Akın İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 0, no.28 (2021): 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
MLA DERAKHSHAN HOUREH Negin,Akyol Ali Akın İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, vol.0, no.28, 2021, ss.103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
AMA DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2021; 0(28): 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
Vancouver DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER. TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 2021; 0(28): 103 - 124. 10.22520/tubaar2021.28.006
IEEE DERAKHSHAN HOUREH N,Akyol A "İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER." TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 0, ss.103 - 124, 2021. 10.22520/tubaar2021.28.006
ISNAD DERAKHSHAN HOUREH, Negin - Akyol, Ali Akın. "İSFAHAN HARUN VELAYAT TÜRBESİ’NDE BULUNAN FİGÜRLÜ KAĞITLARDA ARKEOMETRİK ANALİZLER". TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 28 (2021), 103-124. https://doi.org/10.22520/tubaar2021.28.006