Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 989 - 1017 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.50683 İndeks Tarihi: 20-05-2022

Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü

Öz:
Türkiye'nin kuzeybatı kıyı kesiminde bulunan Ayvalık, 19-20. yüzyıllara tarihlenen karakteristik mimarimirasıyla bilinmektedir. Anıtlarından bir kısmı yakın zamanda restore edilerek yeni işlevler kazanmış olsa dabazıları doğa ve insan kaynaklı düzenli tahribatlar nedeniyle zaman içerisinde kaybolmuştur. İlintili olarak bumakale, Ayvalık'a bağlı Cunda / Alibey Adası'ndaki iki eski Rum Ortodoks kilisesi olan ve 20. yüzyılınortalarında yıktırılmış Panagia ve Agios Panteleimon'u ele almaktadır. Mevcut literatür muğlak ikincilkaynaklara ve de eski fotoğraflara dayandığı üzere bu kiliselerin uzun yaşamına dair kentsel ve mimaribağlamda oldukça sınırlı bilgiye sahiptir. Bu arada her iki yapının da arsası günümüz Cunda kent dokusuiçerisinde terk edilmiş ve viran halde durmaktadır. Bahis konusu kiliselerin mimarlık tarihi, plan ve çizimleriçeren ve ilk kez bu makalede etraflıca ele alınan geç 19. yüzyıl tarihli arşiv belgeleri yoluyla önemli ölçüdedetaylandırılmıştır. Ayrıca yayımlanmış birincil kaynaklar da göz önüne alınarak tartışılmıştır. Daha sonra buyapıların mevcut korunma durumu, en güncel Cunda koruma imar planı ve tescil kayıtları üzerinden ortayakonmuştur. Başlıca sonuçlar, Panagia ve Agios Panteleimon'un kronoloji ve mimarisinin daha önce literatürtarafından ortaya konulandan önemli ölçüde farklı olduğunu göstermiştir. Bu yapılar, 19. yüzyılın sonundakinihai görünümlerine değin art arda ve şaşırtıcı düzensizlikler barındıran değişikliklere uğramıştır. Ayrıcaarsaları koruma açısından neredeyse tamamen ihmal edilmiş durumda olup risk altındadır. Lakin yüksekmoloz ve bitki örtüsünün altında çok katmanlı bir mimari mirasın bulunduğu aşikârdır.
Anahtar Kelime:

The Architectural History and Spatial Transformation of Panagia (Koimesis Theotokou) and AgiosPanteleimon Churches on Cunda Island of Ayvalık

Öz:
Ayvalık in the northwestern coast of Turkey is renowned with its characteristic architecturalheritage from the 19th-20th centuries. While some of its landmarks were recently restored and received newfunctions, some were lost in time due to natural and man-made damages. Correspondingly, this articlefocuses on two Greek Orthodox churches on Cunda / Alibey Island in Ayvalık that were demolished in themid-20th century, namely Panagia and Agios Panteleimon. The literature that mostly relies on scantsecondary sources and old photographs has very limited information about their long durée from an urbanand architectural perspective. Meanwhile, the plots of both churches appear as abandoned ruin sites withinthe urban fabric of Cunda today. In this article, the architectural history of the aforementioned buildings weresubstantially elaborated through a group of late 19th century archival documents with plans and drawingsthat were studied for the first time. In addition, published primary sources were considered and discussed.Then, their current preservation status were demonstrated after the most recent Cunda conservation masterplan and listing registries. Major outcomes have displayed that the timeline as well as architecture of Panagiaand Agios Panteleimon significantly differ from what has been previously put forth by the literature. Therewere successive alterations with intriguing irregularities until their final appearances by the end of the 19thcentury. Furthermore, their plots were almost completely omitted from the conservation point of view and areunder risk, though a multilayered architectural heritage is evident beneath the high debris and vegetation.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ayvalık Belediyesi (1994, 22 Ocak). Alibey Adası Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı, 1/500 & 1/1000 (Müellif: Dokuz Eylül Üniversitesi, Prof. Dr. M. Çınar Atay).
  • Balıkesir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu (BKTVKBK). [Balıkesir İli Ayvalık İlçesi Mithatpaşa Mahallesi 1070-1073 Ada 1-1 Parsel Tescil Fişi]. (29.01.2020/1815).
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Ali Emiri Ahmed II (AE.SAMD.II), 11-1154, H-24-10-1105.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO), 841-63071, H13-04-1314.
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Mühimme Defterleri (A.DVNS.MHM.d), 47-284, H-20-04-990.
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Mühimme Defterleri (A.DVNS.MHM.d), 110-935, H-20-05-1109.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Dâhiliye Mektubî Kalemi (DH.MKT), 287-38, H-25-03-1312.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Dâhiliye Mektubî Kalemi (DH.MKT), 308-75, H-16-05-1312.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Hatt-ı Hümâyun (HAT), 901-39605, H-29-12- 1240.
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Hatt-ı Hümâyun (HAT), 942-40662, H-25-09- 1236.
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). İbnülemin Bahriye (İE.BH), 13-1183, H-29-12- 1130.
  • Devlet Arşivleri Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). İbnülemin Vakıf (İE.EV), 18-2194, H-13-11- 1076.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrâde Adliye ve Mezâhib (İ.AZN), 21-25, H28-03-1314.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrâde Dahiliye (İ.DH), 875-69842, H-20-03- 1300.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d), 14773, H-29-09-1011.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Şûrâ-yı Devlet (ŞD), 2351-31, H-29-06-1312.
  • Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Şûrâ-yı Devlet (ŞD), 2661-55, H-28-05-1313.
  • Hıristiyan Arkeoloji Topluluğu (ChAE) [Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία (ΧΑΕ)]. Georgios Lampakis Koleksiyonu, 6027.
  • Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) Kuzey Ege Arkeoloji Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (KEAM) Fotoğraf Arşivi.
  • Ali Onay Kişisel Arşivi, Ayvalık.
  • Deniz Eren Kişisel Arşivi, Ayvalık.
  • Ağır, A. (2010). İstanbul'un eski Venedik yerleşimi ve dönüşümü. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
  • Ali Saib. (1886). Coğrafya-i mufassal: Memalik-i Devlet-i Osmaniye. Matbaa-i Ebüzziya.
  • Anonim (1995). 166 numaralı muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu defteri (937/1530) - Hudâvendigâr, Biga, Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye livâları. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
  • Balıkesir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2010). Balıkesir kültür envanteri taşınmaz kültür varlıkları. Zeytin Yayın Grubu.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1884). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1885). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1886). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1893). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1898). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti. (1903). Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti salnâmesi. Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Matbaası.
  • Chatzapostolis, I. E., Papacharalampous, E., Paneras, D. N. & Kouvaras, A. D. (1913). Έκθεσις εξελεγκτικής επιτροπής της τριετούς διαχειρίσεως των κοινοτικών Μοσχονησίων 1909-12 [Ékthesis exelenktikís epitropís tis trietoús diacheiríseos ton koinotikón Moschonisíon 1909-12]. Moskhonisi.
  • Clogg, R. (1972). Two accounts of the Academy of Ayvalik (Kydonies) in 1818-1819. Revue des Etudes Sud-Est Éuropéennes, 10(4), 633-667.
  • Cuinet, V. (1892). La Turquie d'Asie: Géographie administrative, statistique, descriptive et raisonnée de chaque (Cilt 1). Ernest Leroux.
  • Demirel, M. (2005). Construction of churches in Ottoman provinces. Imber, C., Kiyotaki, K. & Murphey, R. (Ed.), Frontiers of Ottoman studies: State, province, and the west (Cilt 2, pp. 211-224). I.B.Tauris.
  • Drakos, E. I. (1888). Μικρασιαναί πραγματείαι ιστορικαί και τοπογραφικαί: ήτοι αι εκατόνησοι, ο δήμος Νυμφαίου και η επαρχία Ανέων [Mikrasianaí pragmateíai istorikaí kai topografikaí: ítoi ai Ekatónisoi, o dímos Nymfaíou kai i eparchía Anéon]. Atina.
  • Drakos, E. I. (1895a). Τα Μικρασιανά ή αι Εκατόνησοι τανυν Μοσχονήσια: Vol 1. Γενική πραγματεία περί Εκατονήσων τανυν Μοσχονησίων [Ta Mikrasianá í ai Ekatónisoi tanyn Moschonísia: Vol 1. Genikí pragmateía perí Ekatoníson tanyn Moschonisíon]. Atina.
  • Drakos, E. I. (1895b). Τα Μικρασιανά ή αι Εκατόνησοι τανυν Μοσχονήσια: Vol 2. Μικρασιανά ή ιστορία των Μοσχονησίων υπό έποψιν εκκλησιαστικήν [Ta Mikrasianá í ai Ekatónisoi tanyn Moschonísia: Vol 2. Mikrasianá í istoría ton Moschonisíon ypó épopsin ekklisiastikín]. Atina.
  • Gümüş, M. (2008). Anayasal meşrûtî yönetime medhal: 1856 Islahat Fermanı’nın tam metin incelemesi. Bilig, 47, 215-240.
  • Kalamatas, A. I. (2007). Οι Μητροπόλεις Κυδωνιών και Μοσχονησίων (19ος αι. - 1922) [Oi Mitropóleis Kydonión kai Moschonisíon (19os ai. - 1922)]. Kitromilides, P. M., & Michailaris, P. D. (Ed.), E' Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας, Μυτιλήνη και Αϊβαλί (Κυδωνιές), Μία αμφίδρομη σχέση στο Βορειοανατολικό Αιγαίο [5. Diethnés Synédrio Istorías, Mytilíni kai Aïvalí (Kydoniés), Mía amfídromi schési sto Voreioanatolikó Aigaío] (pp. 39-50). Institute for Neohellenic Research.
  • Kaptan, M. S., Ergelen, F. & Soylu, M. M. (2019). Yılların içinden Ayvalık. Kazmaz Matbaacılık.
  • Karaca, Z. (2008). İstanbul'da Tanzimat öncesi Rum Ortodoks kiliseleri. Yapı Kredi Yayınları.
  • Karaiskaki, S. (1973). Μοσχονήσια - η Πατρίδα μου [Moschonísia - i Patrída mou]. Atina.
  • Konstantinidi, C. & Tsitimaki, M. (2018). Αρχιτεκτονική και λατρευτική ιδιορρυθμία σε ναούς της Λέσβου: Η διαφύλαξη ιερής ανάμνησης από την Υστεροβυζαντινή περίοδο σε νεότερα προσκυνητάρια [Architektonikí kai latreftikí idiorrythmía se naoús tis Lésvou: I diafýlaxi ierís anámnisis apó tin Ysterovyzantiní período se neótera proskynitária]. Korres, M., Mamaloukos, S., Zabas, K. & Mallouchou-Tufano, F. (Ed.), Ήρως Κτίστης: μνήμη Χαράλαμπου Μπούρα [Íros Ktístis: mními Charálampou Boúra] (Cilt 1, pp. 667-678). Ekdotikos Oikos Melissa.
  • Kontogianni, P. M. (1921). Γεωγραφία της Μικράς Ασίας [Geografía tis Mikrás Asías]. P. A. Petrakos.
  • Koyuncu, A. (2014). Osmanlı Devleti’nde kilise ve havra politikasına yeni bir bakış: Çanakkale örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 16, 35-87.
  • Lampakis, G. (1995). Οι επτά αστέρες της αποκαλύψεως [Oi eptá astéres tis apokalýpseos]. Pournaras P. S.
  • Mutaf, A. (2003). Salnâmelere göre Karesi (1847-1922). Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı.
  • Onay, A. (2000a). Η Ιστορία Της Ανέγερσης Και Της Καταστροφής Της Εκκλησίας Της Παναγίας Στο Μοσχονήσι [I Istoría Tis Anégersis Kai Tis Katastrofís Tis Ekklisías Tis Panagías Sto Moschonísi]. Livani.
  • Onay, A. (2000b). Panayia Kilisesi'nin öyküsü. İskenderiye Yazıları, 24 (Ocak-Şubat 2000).
  • Onay, A. (2010). Panayia Kilisesi ve çan. Papalina, 22, 12.
  • Ortaç, H. (2010). Batı Anadolu'da bir büyük toprak sahibi Levanten: Baltacı Manolaki. Tarih İncelemeleri Dergisi, 25(1), 319-336.
  • Özgen, H. M. (2017). Kuzey Ege Arkeoloji Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (KEAM) Adramytteion ve egemenlik alanı çalışmaları 2015 - 2016. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler, 43, 47-59.
  • Pîrı̂Reis (2013). Kı̇tâb-ı Bahrı̇ye (B. Özükan, Ed.). Boyut Yayıncılık.
  • Psarros, D. E. (2017). Το Αϊβαλί και η Μικρασιατική Αιολίδα [To Aïvalí kai i Mikrasiatikí Aiolída]. MIET.
  • Sevim, S. (1993). XVI. yüzyılda Karasi Sancağı (tahrir defterlerine göre) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Simos, D. A., (1920). Ιδαίος ή Αδραμυττηνός κόλπος [Idaíos í Adramyttinós kólpos]. Salpingos.
  • Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D. & Altınok, Y. (1981). Türkiye ve çevresinin tarihsel deprem kataloğu (M.Ö. 2100-M.S. 1900). TÜBİTAK.
  • Şahin Güçhan, N. (2008). Tracing the memoir of Dr Şerafeddin Magmumi for the urban memory of Ayvalik. METU Journal of the Faculty of Architecture, 25(1), 53-80.
  • Tsitimaki, M. (2007). Η διασπορά της τρίκλιτης βασιλικής κατά την όψιμη Τουρκοκρατία στο βορειοανατολικό Αιγαίο [I diasporá tis tríklitis vasilikís katá tin ópsimi Tourkokratía sto voreioanatolikó Aigaío]. Kitromilides, P. M., & Michailaris, P. D. (Ed.), E' Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας, Μυτιλήνη και Αϊβαλί (Κυδωνιές), Μία αμφίδρομη σχέση στο Βορειοανατολικό Αιγαίο [5. Diethnés Synédrio Istorías, Mytilíni kai Aïvalí (Kydoniés), Mía amfídromi schési sto Voreioanatolikó Aigaío] (pp. 481-496). Institute for Neohellenic Research.
  • Tsitimaki, M. & Shariat-Panahi, S. M. T. (2014). Transgression of law regarding church-building (17th -19th Century): The case of Lesvos. Sariyannis, M. (Ed.), New Trends in Ottoman Studies, Papers presented at the 20th CIÉPO Symposium, Rethymno, 27 June-1 July 2012 (pp. 1123-1140). University of Crete & FORTH.
  • Tsitimaki, M. (2020). Στοιχεία για τη ναοδομία στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως στο πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα μέσα από τις "Εκκλησιαστικές Σελίδες" του Ευστρατίου Δράκου [Stoicheía gia ti naodomía stin Archiepiskopí Konstantinoupóleos sto próto ímisy tou 19ou aióna mésa apó tis "Ekklisiastikés Selídes" tou Efstratíou Drákou]. Αδαμάντιος Στ. Ανεστίδης, ένας ευπατρίδης των γραμμάτων [Adamántios St. Anestídis, énas efpatrídis ton grammáton] (pp. 339-354). Εταιρείας Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής [Etaireías Melétis tis kath’ imás Anatolís].
  • Turan, G. (2008). Mübadelede Ayvalık [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Uygur, M. & Erim, H. (1948). Ayvalık tarihi. Güney Matbaacılık ve Gazetecilik.
  • Ünver, M. (2012). Midilli Adası'nın idari ve sosyo-ekonomik yapısı (1876-1914) [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Yaylalı-Gençer, C. İ. (2006). Cunda Adası'nda tarihi çevre koruma ve sıhhileştirme çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
  • Yaylalı-Gençer, C. İ. (2007). Cunda Adası'nda tarihi çevre koruma ve sıhhileştirme çalışması. Mimar.ist, 24(2007/2), 82-88.
  • Yaylalı-Gençer, C. İ. (2014). Tourism and urban preservation: A case study on Cunda Island. Architecture & Science, 1(2), 67-78 Yorulmaz, A. (2004). Ayvalık'ı gezerken. Dünya Yayıncılık.
  • Balıkesir Büyükşehir Belediyesi (BBB). 2020 yılı Ağustos ayı olağan toplantısı 2. birleşiminde alınan meclis karar özetleri (29.09.2020/642). https://www.balikesir.bel.tr/kurumsal/ belediye-meclisi/meclis-kararlari
  • Google Haritalar. https://www.google.com/maps
  • Kaya, K. (2021, 3 Ocak). Balıkesir'de 250 yıllık manastır şapeli defineci kazıları nedeniyle yıkıldı. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/balikesirde-250-yillik-manastir-sapelidefineci-kazilari-nedeniyle-yikildi-41704956
  • Salgın, S. (2020, 8 Aralık). Ayvalık'ın nazım imar planlarının iptal edilmesi kaygılandırıyor. Medya Ayvalık. https://medyaayvalik.com/2020/12/08/ayvalikin-nazim-imar-planlarinin-iptaledilmesi-kaygilandiriyor/
  • Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Uygulaması. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/
APA Saglam H (2021). Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. , 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
Chicago Saglam Hasan Sercan Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. (2021): 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
MLA Saglam Hasan Sercan Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. , 2021, ss.989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
AMA Saglam H Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. . 2021; 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
Vancouver Saglam H Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. . 2021; 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
IEEE Saglam H "Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü." , ss.989 - 1017, 2021. 10.7827/TurkishStudies.50683
ISNAD Saglam, Hasan Sercan. "Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü". (2021), 989-1017. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.50683
APA Saglam H (2021). Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. Turkish Studies (Elektronik), 16(3), 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
Chicago Saglam Hasan Sercan Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. Turkish Studies (Elektronik) 16, no.3 (2021): 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
MLA Saglam Hasan Sercan Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. Turkish Studies (Elektronik), vol.16, no.3, 2021, ss.989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
AMA Saglam H Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. Turkish Studies (Elektronik). 2021; 16(3): 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
Vancouver Saglam H Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü. Turkish Studies (Elektronik). 2021; 16(3): 989 - 1017. 10.7827/TurkishStudies.50683
IEEE Saglam H "Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü." Turkish Studies (Elektronik), 16, ss.989 - 1017, 2021. 10.7827/TurkishStudies.50683
ISNAD Saglam, Hasan Sercan. "Ayvalık Cunda Adası'ndaki Panagia (Koimesis Theotokou) ve Agios PanteleimonKiliselerinin Mimari Tarihi ve Mekânsal Dönüşümü". Turkish Studies (Elektronik) 16/3 (2021), 989-1017. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.50683