Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?

ÖZÇAKAR, Nilgün; MEVSİM, Vildan; guldal, dilek; YENİÇERİ, EMİNE NEŞE; DONTLU, Çitim

Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?

Vildan MEVSİM, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Çitim DONTLU, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Organ Nakli ve Transplantasyon Merkezi, İzmir, Türkiye)

EMİNE NEŞE YENİÇERİ, (Özel Yücelen Hastanesi, Muğla, Türkiye)

Nilgün ÖZÇAKAR, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Dilek GÜLDAL (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Bağımlılık Dergisi

10 4

Yıl: 2005 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 65 - 75 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?

Öz:

Amaç: Sigara içiciliği, dünyanın ve Türkiye’nin önlenebilir en önemli sağlık sorunudur. Bu çalışmada birinci basamak sağlık hizmeti çalışanlarının sigaranın etkileri ve kanser riski konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarını saptamak amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma kesitsel analitik bir araştırma olarak planlanmıştır. Geliştirilen 82 soruluk soru formu, İzmir/ Buca Sağlık Grup Başkanlığı bölgesindeki 16 birinci basamak sağlık kurumundaki 142 sağlık personeline uygulanmıştır. Bilgi, tutum ve davranışlarını ölçmek amacıyla, her üç değişken için ölçek geliştirilmiş ve uygun bir puanlama yapılmıştır. Veriler SPSS 11.0’da değerlendirilmiştir. İstatistiksel analiz olarak tanımlayıcı analiz, Khi-kare, independent t testi ve pearson korelasyon kullanılmıştırBulgular: Araştırmada incelenen 142 kişinin % 31 hekim,% 23,2 hemşire, % 35,2 ebe ve % 10,6 sağlık memurudur. Sağlık personelinin % 36.6 sigara içmekte, % 12 ise sigarayı bırakmıştır. Bilgi, tutum ve davranış puan ortalamaları sırasıyla 20,65 ± 4,81; 6,26 ± 3,51 ve 9,73 ± 2,54 olarak saptanmıştır. Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanlarının tutum düzeyi ile davranış düzeyi arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki (r=0,334, p=0,015) olduğu saptanmıştır. Ancak bilgi puanı ile tutum ve davranış puanı arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır.Sonuç: Sağlık personeli sigara konusundaki bilgi ve inanışları sigaranın zararlarını önlemeye yönelik olmakla beraber, hem kendilerine hem de etraflarına karşı olması gereken sigara içmeme davranışı sergileyememektedirler. Toplum için sigara mücadelesinde örnek olması gereken sağlık personelinin sigara içiyor olması, sigara mücadelesini daha da zorlaştırmaktadır. Sağlık personelinin sigaraya karşı duyarlılığını arttıracak çalışmalar sigara mücadelesinde öncelikli olmalıdır

Anahtar Kelime: Sağlık personeli Birinci basamak sağlık hizmetleri Risk değerlendirmesi Neoplazmlar Sağlık bilgisi, tutumları, uygulamaları Kesitsel çalışmalar Sigara içme

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Acil Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Psikoloji Davranış Bilimleri

What primary care health workers know and do about cigarette smoking and cancer risk?

Öz:

Objective: Smoking habit is the most important preventable health problem of the world and Turkey. The objective of this study is to research the knowledge, behavior and attitude of primary care health workers about cigarette smoking and cancer risk. Method: A cross-sectional analytic study is planned. A questionnaire with 82 questions is applied to 142 health workers of 16 primary health care centers in Buca. The questionnaire had three parts including knowledge, behavior and attitude parameters. For each group of parameters a composite index is developed. Data were analyzed on SPSS 11.0 package program by Pearson chi-square, independent t test and Pearson correlation test. Results: In the study, 31% of participants were physicians, 23.2% were nurses, 35.2% were midwives and 10.6% were male-nurses. 36.6% of medical staff were current smokers, 12.0% were ex-smokers. The mean scores of knowledge, behavior and attitude parameters were 20.65 ± 4.81, 6.26 ± 3.51 and 9.73 ± 2.54 in order. There was a statistically significant relation between the attitude and behavior scores (r=0.334 p=0.015). There was no statistically significant relation between knowledge and attitude, behavior scores of participants. Conclusion: Although the health workers have better knowledge and attitude for preventing and decreasing the effects of smoking, they still go on smoking. The health workers must be a good model for the community as non-smokers. Some other ways must be considered to increase awareness and sensitivity of health workers about smoking and cancer

Anahtar Kelime: Smoking Health Personnel Primary Health Care Risk Assessment Neoplasms Health Knowledge, Attitudes, Practice Cross-Sectional Studies

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Acil Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1- Akvardar Y, Aslan B, Ekici ZB, et al. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi dönem II öğrencilerinde sigara, alkol, madde kullanımı. Bağımlılık Dergisi, 2001;2:1-8
2- Arnold CL, Davis TC, Berkel HJ, et al. Smoking status, reading level, and knowledge of tobacco effects among low-ıncome pregnant women. Am J Prev Med 2001; 32:313-320
3- Ashford A, Gemson D, Gorin SNS,et al. Cancer screening and prevention practices of inner-city physicians. Am J Prev Med 2000;19(1):59-62
4- Austoker J, Sanders D, Fowler G. Cancer prevention in primary care: smoking and cancer: smoking cessation. BMJ 1994;308:1478-1482.
5- Austoker J. Cancer prevention in primary care cancer prevention: setting the scene. BMJ 1994;308:1415-1420.
6- Bilir N. Ulusal akciğer sağlığının temel göstergeleri ve araştırma öncelikleri. Toraks Dergisi, 2002;3:317-320.
7- Block DE, Hutton KH, Johnson KH. Differences in tobacco assessment and intervention practices: a regional snapshot. Am J Prev Med 2000;30:282-287.
8- Box V, Anderson Y. Cancer beliefs, attitudes and preventive behaviours of nurses working in the community. Cancer beliefs of community nurses. Eur J Cancer Care, 1997; 6: 192-208.
9- Brenner H, Born J, Novak P, Wanek V. Smoking behavior and attitude toward smoking regulations and passive smoking in the workplace. Am J Prev Med 1997; 26: 138-143
10- Brescia FJ. Lung cancer- a philosophical, ethical, and personal perspective. Critical Reviews in Oncology/Hematology 2001; 40: 139-148.
11- Çan G. Sigara içme alışkanlığı ve sigarayı bırakma, http//meds.ktu.edu.tr/~tozlu/quit.htlm
12- Çan G, Özlü T, Bülbül Y, Torun P. Trabzon il merkezinde görev yapan doktorlarda sigara içme sıklığı. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni, 1999;20:2-3.
13- Cirit M, Orman A, Ünlü M. Afyon’da hekimlerin sigara içme alışkanlığı. Toraks Dergisi, 2002;3:253-256.
14- Chapman S. Recent advances: tobacco control. BMJ 1996;313:97-100.
15- Danacı AE, Yorgancıoğlu A, Çelik P,et al. Manisa ili lise öğretmenlerinin sigara içmeye karşı tutumları. Toraks Dergisi, 2000;1:16-20.
16- Demiralay R. Behaviours and attitudes of medical students towards smoking. Turk J Med Sci 2002;32:339-344.
17- Dilbaz N, Apaydın L. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşireler arasındaki sigara içme, bırakma sıklığı ve sigara içme davranışının özellikleri. Bağımlılık Dergisi, 2002;3:73-83
18- Dowdell EB. Urban seventh graders and smoking: a health risk behaviour assessment. Issues Compr Pediatr Nurs, 2002; 25:217-229
19- Early release of selected estimates based on data from the 2002 national health interview survey, CDC; 2002: 38-43
20- Ertuğrul E, Erkan F, Çuhadaroğlu Ç. Smoking behaviour and attitudes of doctors in a university hospital in İstanbul. J Smoking-Related Dis 1994; 5: 177-181
21- Esen A, Yorgancıoğlu A, Şen FS ve ark. Celal Bayar Üniversitesi Hekimlerinin sigara içme davranışına karşı tutumları. Tüberküloz ve Toraks 1998; 46: 250-255
22- WHO/WPRO-Smoking Statistics http://www.wpro.who.int/media_centre /fact_sheets/fs_ 20020528.htm
23- Fichtenberg M. C, Glantz A. S, Effect of smoke-free workplaces on smoking behaviour: systematic review, BMJ 2002; 325(7357): 188
24- Frank E, Winkleby MA, Altman DG,et al. Predictors of physician’s smoking cessation advice. JAMA 1991;266:31-39
25- Gilpin EA, Emery SL, Farkas AJ, et al. The California Tobacco Control Program: A decade of progress, results from the California Tobacco Surveys, 1990-1998. La Jolla, CA: University of California, San Diego; 2001: 6-26
26- Goldstein MG, DePue JD, Monroe AD. A population-based survey of physician smoking cessation counseling practices. Am J Prev Med 1998; 27:720-729.
27- Göksel T, Cirit M, Bayındır Ü. İzmir İli lise öğrencilerinin sigara alışkanlığını etkileyen faktörler. Toraks Dergisi, 2001;2:49-53.
28- Katz D, Muehlenbruch D, Brown R, et al. Effectiveness of a clinic based strategy for ımplementing the ahrq smoking cessation guideline in primary care. Am J Prev Med 2002; 35:293-302.
29- Kim KK, Yu ESH, Chen EH, Kim J, et al. Smoking behaviour, knowledge , and beliefs among Korean Americans. Cancer Pract 2000; 8:223-230
30- Kurtz M, Kurtz JC, Contreras D, Booth C, Knowledge and attidudes of economically disadvantaged women regarding exposure to environmental tobacco smoke. Eur J Public Health 2003; 13:171-176
31- Lei Z, Jingheng H, Jianzhong L. Smoking among Shanghai medical students and the need for comprehensive intervention strategies. Health Promot Int 1997;12 (1):27-31
32- Mackay J, Eriksen M. The Tobacco Atlas.World Health Organization 2002, Geneva
33- Morrison BJ. Interventions other than smoking cessation to prevent lung cancer. In: Canadian Task Force on the Periodic Health Examination. Canadian Guide to Clinical Preventive Health Care. Ottawa: Health Canada, 1994; 780-86.
34- O’Loughlin J, Makni H, Tremblay M, et al. Smoking cessation counseling practices of general practitioners in Montreal. Am J Prev Med 2001; 33:627-638
35- Osborne M, Boyle P, Lipkin M. Cancer prevention. Lancet 1997; 349 (suppl II):27-30
36- Öncel S, İzmir Metrapolünde Çalışan Sağlık Personelinin Sigara Konusundaki Tutum ve Davranışları (Basılmamış uzmanlık tezi) TC Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir,1984
37- Perlman F, Bobak M, Steptoe A,et al. Do health control belefs predict behaviour in Russians? Am J Prev Med 2003; 37:73-81
38- Pierce JP, Gilpin EA, Emery SL, et al. Tobacco control in California: who’s winning the war? an evaluation of the tobacco control program, 1989-1996. La Jolla, CA: University of California, San Diego; 1998: 12-18
39- Public knowledge and beliefs about the effects of smoking, http://www.quit.org.au/quit/FandI/ fandi/c03s19.htm
40- Richmond R. Teaching medical students about tobacco. Torax 1999; 54:70-78.
41- Sammut MR. Breaking the smoking habit in Malta. Maltese Med J, 1998;10 (1):22
42- Serj H.C, Osler M. Do smoking and health education influence student nurses’ knowledge, attitudes, and professional behavior? Am J Prev Med 2002; 34:260-265.
43- Sezer E, Açık Y, Bilgin N, ve ark. Elazığ ilinde görev yapan hemşire ve ebelerin sigara konusundaki tutum ve davranışları. Sigara Alarmı, 1992; 2:9.
44- Sigara alışkanlıkları ve sigara ile mücadele kampanyası kamuoyu araştırma raporu, PİAR, Ocak, 1988.
45- Soliman AS, Raouf AA, Chamberlain RM. Knowledge of, attitudes toward, and barriers to cancer control and screening among primary care physicians in Egypt: the need for postgraduate medical education. J Cancer Educ 1997; 12: 100 -107.
46- Smoking in Canadian Homes, Does Health Knowledge Make a Difference?. http://www.smoke-free.ca/pdf_1/ETS-Healthknowledge.pdf
47- Tobacco- Health Facts. Fact Sheet No 221, 1999, http://www.who.int/inf-fs/en/fact221.html.
48- Tuğlu C, Güzelant A, Erdoğan S, Şenveli B, Abay E. Hekimlerde sigara içme alışkanlığı ve ruhsal örüntü. Bağımlılık Dergisi, 2000; 1:32-37.
49- West R, McNeill A, Raw M. Smoking cessation guideless for health professionals: an update. Thorax 2000;55:987-999
50- World Health Report: 2002-Reducing risks, promoting healthy life, WHO, 2002 Geneva.
51- Yorgancıoğlu A, Esen A. Sigara bağımlılığı ve hekimler. Toraks Dergisi, 2000;1:90-95.

APA	MEVSİM V, DONTLU Ç, YENİÇERİ E, ÖZÇAKAR N, guldal d (2005). Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. , 65 - 75.
Chicago	MEVSİM Vildan,DONTLU Çitim,YENİÇERİ EMİNE NEŞE,ÖZÇAKAR Nilgün,guldal dilek Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. (2005): 65 - 75.
MLA	MEVSİM Vildan,DONTLU Çitim,YENİÇERİ EMİNE NEŞE,ÖZÇAKAR Nilgün,guldal dilek Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. , 2005, ss.65 - 75.
AMA	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. . 2005; 65 - 75.
Vancouver	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. . 2005; 65 - 75.
IEEE	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d "Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?." , ss.65 - 75, 2005.
ISNAD	MEVSİM, Vildan vd. "Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?". (2005), 65-75.

APA	MEVSİM V, DONTLU Ç, YENİÇERİ E, ÖZÇAKAR N, guldal d (2005). Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. Bağımlılık Dergisi, 6(2), 65 - 75.
Chicago	MEVSİM Vildan,DONTLU Çitim,YENİÇERİ EMİNE NEŞE,ÖZÇAKAR Nilgün,guldal dilek Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. Bağımlılık Dergisi 6, no.2 (2005): 65 - 75.
MLA	MEVSİM Vildan,DONTLU Çitim,YENİÇERİ EMİNE NEŞE,ÖZÇAKAR Nilgün,guldal dilek Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. Bağımlılık Dergisi, vol.6, no.2, 2005, ss.65 - 75.
AMA	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. Bağımlılık Dergisi. 2005; 6(2): 65 - 75.
Vancouver	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?. Bağımlılık Dergisi. 2005; 6(2): 65 - 75.
IEEE	MEVSİM V,DONTLU Ç,YENİÇERİ E,ÖZÇAKAR N,guldal d "Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?." Bağımlılık Dergisi, 6, ss.65 - 75, 2005.
ISNAD	MEVSİM, Vildan vd. "Birinci basamak sağlık hizmeti çalışanları sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapıyor?". Bağımlılık Dergisi 6/2 (2005), 65-75.