Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Matematiksel Kavram Yanılgılarına Yönelik Türkiye’de Yapılan Çalışmaların Sistematik Derlemesi

Öz: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2014-2020 yılları arasında 5-12. sınıf düzeyindeki matematiksel kavram yanılgılarına yönelik yürütülen çalışmaların sistematik olarak derlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda incelenen çalışmaların konu alanı ve yöntemsel eğilimleri belirlenmiştir. İlgili alan yazın ERIC, Web of Science, Science Direct, Dergipark ve Ulusal Tez Merkezi olmak üzere beş farklı veri tabanı üzerinden taranmıştır. Alan yazın taraması araştırmacılar tarafından belirlenen veri arama protokolüne göre yapılmış ve veriler Yayın Sınıflama Formu aracılığıyla toplanmıştır. Sistematik derleme için dahil etme kriterlerine göre seçilen 46 çalışma bu araştırmanın verilerini oluşturmaktadır. Matematiksel kavram yanılgısı çalışmalarının konu alanı eğilimleri incelendiğinde çalışmaların lise kademesine kıyasla ortaokul kademesinde yoğunlaştığı görülmektedir. Ayrıca lise kademesinde en fazla çalışmanın sayılar ve cebir öğrenme alanında yapıldığı görülmüştür. Benzer şekilde ortaokul kademesinde çalışmaların sayılar ve işlemler ile cebir öğrenme alanlarında yoğunluk gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmaların yöntemsel eğilimleri incelendiğinde ise nitel yöntemlerin nicel yöntemlere kıyasla daha fazla kullanıldığı görülmüştür. İncelenen çalışmaların veri toplama araçlarında ise ağırlıklı olarak açık uçlu sorular içeren başarı testlerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

The Systematic Review of the Studies Conducted in Turkey on the Mathematical Misconceptions of Middle and High School Students

Öz:The aim of this study is to make a systematic review of the studies conducted between 2014- 2020 in Turkey on the mathematical misconceptions of 5th-12th grade students. In accordance with this aim, the subject areas and methodological approaches of the studies were determined. The relevant literature was reviewed using five databases, which are ERIC, Web of Science, Science Direct, Dergipark, and the Council of Higher Education Thesis Center. The review was conducted based on the data search protocol determined by the researchers, and the data were collected using the Publications Classification Form. A total of 46 selected studies were systematically reviewed. When the subject areas of the studies were examined, it was seen that the studies mostly focused on middle school rather than high school. In addition, the majority of the studies on high school focused on the learning areas of numbers and algebra. Similarly, the studies on middle school mostly concentrated on the learning areas of numbers and operations and algebra. When the methodological approaches of the studies were examined, it was seen that qualitative methods were used more than quantitative methods. As for the data collection tools of the reviewed studies, it was revealed that achievement tests including open-ended questions were mainly used.

Anahtar Kelimeler:

Konu Alanı:

Belge Türü: DergiMakale Türü: Araştırma MakalesiErişim Formatı: Erişime Açık

Adıgüzel, T., Şimşir, F., Çubukluöz, Ö. ve Özdemir, B. G. (2018). Türkiye’de matematik ve fen eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri: Tematik bir inceleme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 57-92.
Akbulut, E. S. (2018). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin cebir konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde etkileşimli tahta kullanımının etkisi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 537898).
Alapala, B. (2018). Ortaokul matematik öğretmen adaylarının cebir hakkındaki algılarının ve soru amacı ve öğrenci çözümleri hakkındaki bilgilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 514777).
Altıparmak, K. ve Palabıyık, E. (2017).4. ve 5. sınıf öğrencilerinin ondalık gösterim konusundaki kavram yanılgılarının ve hatalarının tespiti ve analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 447-470. doi:10.18506/anemon.290744
Altoğ, Ö. (2016). Ankara ili Yenimahalle ilçesi ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin matematik öğreniminde bazı matematik konularında sıfır ile ilgili hata ve kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 461557).
Aşık, T. (2017). Üslü ve köklü ifadelerdeki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesinde kavram karikatürlerinin kullanılması (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 490516).
Ay, Y. (2014). Yedinci sınıf öğrencilerinin çokgenlerle ilgili kavram yanılgıları ve nedenlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 378601).
Baralos, G. (2009). Concept mapping as evaluation tool in mathematics. Retrieved from https://www.semanticscholar.org/paper/Concept-mapping-as-evaluation-tool-inmathematics- Baralos/128c55bf62e1aedc2da604bc8b7782824747e870#citing-papers
Bursalı, G. G., & Gökkurt Özdemir, B. (2019). Instructional explanations of mathematics teachers and preservice teachers on misconceptions: the subject of probability. Journal of computer and education research, 7(14), 642-672. doi:10.18009/jcer.639384
Bütüner, S. Ö., & Filiz, M. (2017). Exploring high-achieving sixth grade students’ erroneous answers and misconceptions on the angle concept. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 48(4), 533-554. doi: 10.1080/0020739X.2016.1256444
Bütüner, S. Ö. ve Filiz, M. (2018). İlköğretim matematik öğretmenlerinin açılar konusundaki öğrenci kavram yanılgılarının farkındalıklarının belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 123-144.
Calvo-Morata, A., Alonso-Fernández, C., Freire, M., Martínez-Ortiz, I., & Fernández-Manjón, B. (2020). Serious games to prevent and detect bullying and cyberbullying: A systematic serious games and literature review. Computers and Education, 157, 1-20. doi: 10.1016/j.compedu.2020.103958
Camadan, M. F. (2019). 6. Sınıf öğrencilerinin cebir konusundaki kavram yanılgılarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir.
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications.
Çakmak Gürel, Z. ve Okur, M., (2017). 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin eşitlik ve denklem konusundaki kavram yanılgıları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(4), 479-507. doi: 10.30703/cije.342074
Çekiç, E. (2018). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin temel geometrik kavramlar ve çizimler alt öğrenme alanına yönelik kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 542110).
Çelik, A. Ö., & Güzel, E. B. (2017). Mathematics teachers' knowledge of student thinking and its evidences in their instruction. Journal on Mathematics Education, 8(2), 199-210. doi: 10.22342/jme.8.2.4144.199-210
Çelik, H. S. ve Masal, E. (2018). 7. sınıf öğrencilerinin denklem ve eşitlik konusundaki öğrenmelerine öğrenci bileşeni açısından bir bakış. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 168-186. doi: 10.19126/suje.418532
Daniel, B., & Harland, T. (2017). Higher education research methodology: A step-by-step guide to the research process. Routledge London. doi: 10.4324/9781315149783
Dede, Y., & Argün, Z. (2004). Starting point of mathematical thinking: The role of mathematical concepts. Educational Administration: Theory and Practice, 39(39), 338-355.
Doyuran, G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin temel geometri konularında sahip oldukları kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 381134).
Erbaş, A. K. ve Ersoy, Y. (Eylül, 2002). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin eşitliklerin çözümündeki başarıları ve olası kavram yanılgıları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’inde sunulan bildiri, Ankara: ODTÜ.
Erdem, Ö. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin cebir öğrenme alanında yaşadıkları kavram yanılgılarının giderilmesinde etkinlik temelli öğretimin kullanılması (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 511905).
Ertem Akbaş, E. ve Gök, M. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin olasılık konusunda temsil edilebilirlik ile ilgili kavram yanılgıları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1434-1458.
Fidan, N. (1996). Okulda öğrenme ve öğretme. Alkım Yayınevi.
Fujii, T. (2020). Misconceptions and alternative conceptions in mathematics education. In S. Lerman (Ed.), Encyclopedia of mathematics education. Springer. doi: 10.1007/978-94-007- 4978-8_114
Glasersfeld, E., & Steffe, L. P. (1991). Conceptual models in educational research and practice. The Journal of Educational Thought (JET), 25(2), 91-103.
Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, O., Yıldırım, G., & Reisoğlu, I. (2012). Educational technology research trends in Turkey: a content analysis of the 2000-2009 decade. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 191-199.
Göçük, Ş. (2019). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin üslü sayılar ile köklü sayılar konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No:576737).
Gümüş, B. (2020). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin geometrik cisimlerin tanımlanması ve açınımlarına ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 613693).
Gürbüz, M. Ç., & Ağsu, M. (2017). Dialogic teaching model for ninth class students to conceptualize inequalities. Journal of Education and Practice 8(28), 171-187.
Gürbüz, R. ve Erdem, E. (2017). Olasılık konusunun öğrenilmesini zorlaştıran nedenler hakkında ortaokul matematik öğretmenlerinin görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 361-380. doi: 10.18506/anemon.258539
Horzum, T. (2018). Matematik öğretmeni adaylarının dörtgenler hakkındaki anlamalarının kavram hartiası aracılığıyla incelenmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 1-30. doi: 10.16949/turkbilmat.333678
Hashweh, M. (1988). Descriptive studies of students’ conceptions in science. Journal of Research in Science Teaching, 25(2), 121-134. doi: 10.1002/tea.3660250204
Işık, A. ve Çelik, E. (2017). Çalışma yapraklarıyla cebir öğretiminin öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1893-1908.
İpekoğlu, A. (2017). Ortaokul matematik öğretmenlerinin kavram yanılgılarının giderilmesine yönelik çözüm önerilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No:485959)
Kalaç, S. (2016). 7. sınıf öğrencilerinin doğrusal denklemler konusundaki kavram yanılgıları ve güncel çözüm önerileri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 435303).
Kanak, G. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin olasılık ile ilgili kavramsal bilgilerinin analizi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 439288).
Karadeniz, M. H., Kaya, T. B., & Bozkuş, F. (2017). Explanations of prospective middle school mathematics teachers for potential misconceptions on the concept of symmetry. International Electronic Journal of Elementary Education, 10(1), 71-82.
Karataş, Ö. F., Köse, S. ve Coştu, B. (2003). Öğrenci yanılgılarını ve anlama düzeylerini belirlemede kullanılan iki aşamalı testler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 54-69.
Kaya, R. (2015). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin sayıların ondalık gösterimi konusundaki kavram yanılgılarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 409117).
Kaya, D. (2017). Altıncı sınıf öğrencilerinin cebir öğrenme alanındaki başarı düzeylerinin incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 1(1), 47-59.
Karaağaç, M. ve Köse, L. (2015). Öğretmen ve öğretmen adaylarının kesirler konusundaki kavram yanılgıları ile ilgili bilgilerinin incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 72-92.
Korkmaz, S. (2019). 9. sınıf öğrencilerinin mantık konusundaki kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 584085).
Kubar, A. & Çakıroğlu, E. (2017). Prospective teachers’ knowledge on middle school students’ possible descriptions of integers. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 5(4), 279-294.
Kucam, E. (2018). Kavram yanılgıları ile yanıtlayıcı davranışları arasındaki ilişkilerin matematik okuryazarlığı örneği üzerinde incelenmesi (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 526302)
Kula Ünver, S. (2016). Matematik öğretmeni adaylarının kesirler konusundaki olası kavram yanılgılarına ilişkin görüşleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 1–15.
Mehmetlioğlu, D. (2014). Misconceptions of elementary school students about comparing decimal numbers. Procedia Social and Behavioral Sciences 152(2014), 569-574. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.09.245
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Matematik dersi öğretim programı ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar. MEB: Ankara.
Öçal, M. F. (2014). Öğrencilerin olasılıkla ilgili sezgi temelli kavram yanılgıları: ortaokul ve lise matematik öğretmenlerinin farkındalıkları ve öğretme pratikleri (Doktora tezi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 385048)
Öçal, M. F. (2018). The case of time axis fallacy: 11th grade students’ intuitively-based misconception in probability and teachers’ corresponding practices. Journal of Qualitative Research in Education, 6(3), 86-105. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s4m
Özer, A. Ö. ve Bukova Güzel, E. (2016). Öğrenci, öğretmen adayı ve öğretmenlerin bakış açısından matematiksel modelleme problemleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 57-73.
Özkan, M. (2015). 7. sınıf öğrencilerinin çokgenlerde ve özel dörtgenlerde yaptıkları kavram yanılgılarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi).https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 417603).
Palabıyık, E. (2016). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin ondalık sayılar konusunda hata ve kavram yanılgılarının tespiti ve analizi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 448236).
Parahoo, K. (2014). Nursing research: principles, process and issues. Macmillan International Higher Education.
Patton, M. Q. (2014). Qualitative evaluation and research methods: integrating theory and practice. Sage Publications.
Rittle Johnson, B. & Schneider, M. (2015). Developing conceptual and procedural knowledge of mathematics. In R. Cohen Kadosh & A. Dowker (Ed.), Oxford Handbook of Numerical Cognition içinde (pp.1118-1134). Oxford: Oxford University Press.
Smith, J. P., diSessa, A. & Roschelle, J. (1994). Misconceptions reconceived: a constructivist analysis of knowledge in transition. The Journal of the Learning Sciences, 3(2), 115-163. doi: 10.1207/s15327809jls0302_1
Stafylidou, S., & Vosniadou, S. (2004). The development of students’ understanding of the numerical value of fractions. Learning and Instruction, 14(5), 503-518. doi: 10.1016/j.learninstruc.2004.06.015
Steinle, V. & Stacey, K. (2003). Grade-related trends in the prevalence and persistence of decimal misconceptions. International Group for the Psychology of Mathematics Education, 4, 259- 266.
Şafak, C. (2016). 8.sınıf öğrencilerinin olasılık konusundaki kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 446031).
Tarım, K. ve Siyer, A. (2017). Ortaokul matematik öğretmenlerinin basamak değer kavramı ve öğretimine ilişkin pedagojik görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 41-60. doi: 10.17984/adyuebd.325364
Tuluk, G. (2015). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının açı kavramına ilişkin oluşturdukları kavram haritalarının değerlendirilmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 323-337. doi: 10.16949/turcomat.36234
Tutak, T., Gün, Z. ve Emül, N. (2010). Matematik eğitiminde ilköğretim düzeyinde kavram yanılgısıyla ilgili yapılan çalışmaların bir değerlendirilmesi. Education Sciences, 5(3), 940- 953.
Türkdoğan, A., Güler, M., Bülbül, B. Ö. ve Danişman, Ş. (2015). Türkiye’de matematik eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili çalışmalar: Tematik bir inceleme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 215-236. doi: 10.17860/efd.26545
Ubuz, B. (1999). 10. ve 11. sınıf öğrencilerinin temel geometri konularındaki hataları ve kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 95-104.
Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme: kuramlar ve uygulamalar (4. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
Yağbasan, R. ve Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 102-120.
Yavuz Mumcu, H. (2017). Pedagojik alan bilgisi bağlamında öğretmen adaylarının kesirlerle ilgili kavram yanılgılarını giderme yeterliklerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1264-1292. doi: 10.14686/buefad.337019
Yenil, T. (2020). 6.sınıf öğrencilerinin ondalık gösterim konusundaki kavram yanılgılarının 5E modeline göre tasarlanan dijital kavram karikatürleri ile giderilmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 638126).
Yıldızhan, B., & Şengül, S. (2017). 6. sınıf öğrencilerinin harflerin anlamına yönelik kavram yanılgılarının aritmetikten cebire geçiş süreci bağlamında incelenmesi ve öğrencilerin matematik tutumları ve öz yeterlikleri ile karşılaştırılması. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences,3(2), 249-268.
Yüce, M. (2017). Lise öğrencilerinin matematik dersi kapsamında örnek üretme becerileri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 454941).
Yürekli, A. (2020). Ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin tam sayılar konusundaki işlemlere ait kavram yanılgılarının belirlenmesi ve kavram karikatürleri ile giderilmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No: 6323439).
Zembat, İ. Ö. (2016). Piaget’nin merceğinden yapılandırmacılık ve zihinsel düzenekler. E. Bingölbali, S. Arslan, & İ. Ö. Zembat, İ. Ö. (Ed.), Matematik eğitiminde teoriler içinde (ss. 475- 487). Ankara: Pegem Akademi.