NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ
Yıl: 2021 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 525 - 541 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30627/cuilah.1006009 İndeks Tarihi: 29-07-2022
NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ
Öz: İslam dini mükelleflere ramazan ayında oruç tutmayı farz kılmıştır. Ancak bazı hallerde bu farziyet esnetilmiş, ramazan orucunun daha sonraki zamanlarda tutulabileceği kabul edilmiştir. İslam dini sadece oruç konusunda değil hemen hemen her konuda zaruretin bulunduğu durumlarda kolaylığı meşru kabul etmiş, mükelleflerden önceki yükümlüğü kaldırmıştır. Kur’an-ı Kerim’de orucun farz olduğunu bildiren âyetlerin hemen akabinde hasta ve yolcunun oruçla mükellef olmadığı bildirilmiştir. Ancak bu âyetlerin anlamı hakkında bazı ihtilâflar söz konusudur. Bazı sahâbîler ve Zâhirî mezhebi bilginleri hasta ve yolcunun ramazan orucunu tutamayacağını, bu günlerdeki orucu mutlaka başka günlerde tutmak zorunda olduklarını kabul etmişlerdir. Bu görüş sahipleri söz konusu ayetlerin zorunluluk bildirdiğini ileri sürdüler. Buna göre bu ayetler hasta ve yolcuya farz olan orucun ramazan orucu değil, ramazan ayından sonraki zamanlarda tutulacak olan oruç olduğunu bildirmektedir. Bu konuda ilgili âyetin yanında Hz. Peygamber’den (s.a.s.) aktarılan bazı hadislerle de istidlâl etmişlerdir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.) bazı yolculuklarında oruç tutmamıştır. Ancak bazı yolculuklarında da oruca niyet ettiği halde yolculuk esnasında orucu açmıştır. Hz. Peygamber (s.a.s.) yolda orucunu açmanın yanında yolculukta oruç tutmayı yasaklayıcı ifadeler de kullanmıştır. Ancak çoğunluğu oluşturan âlimler hasta ve yolcunun ramazan orucunu başka günlerde tutabileceğini bildiren âyetlerin zorunluluk değil ruhsat ifade ettiğini kabul etmişlerdir. Bu görüş sahipleri Kur’an’da orucun başka günlerde tutulabileceğini ifade eden ayetlere benzer ayetlerden delil getirmişlerdir. Buna göre hasta ve yolcu isterse ramazan orucunu tutabilir, isterse başka günlere erteleyebilir. Bu görüş sahipleri de aynı şekilde Hz. Peygamber (s.a.s.) ve sahâbenin yolculuklarında oruç tuttuğunu bildiren rivâyetlerle de istidlâlde bulunmuştur. Bu rivâyetlerde açıkça belirtildiği üzere Hz. Peygamber (s.a.s.) ve sahabe yolculuklarında oruç tutmuşlardır. Onlara göre aynı şekilde sahabenin Hz. Peygamber’den (s.a.s.) sonra da yolculuklarında oruç tutmaya devam etmesi yolculukta orucu ertelenenin zorunlu olmadığını göstermektedir. Ayrıca bu âlimler yolculukta oruç tutmayı yasaklayan rivâyetlerin bazı özel durumlar için vârid olduğunu, dolayısıyla bu rivâyetlerin genel hüküm istinbâtı için uygun olmadığını belirtmişlerdir. Zira söz konusu rivâyetlerde açıkça görüleceği üzere Hz. Peygamber’in (s.a.s.) yolculukta orucu yasaklayan ifadeleri oruçtan etkilenen bazı sahâbîler içindir. Diğer taraftan Hz. Peygamber’in (s.a.s.) yolculukta orucu yasaklayan hadisleri savaş öncesi varid olmuştur. Daha da ötesi bu rivâyetlerde Hz. Peygamber (s.a.s.) sahâbenin düşman ile karşılaşmaya hazır olmasını istemiş, bunun için oruçlarını açmasını emretmiştir.
Anahtar Kelime: The Effect of the Ẓāhirī Approach to the Naṣṣ (Qur'an and Hadith Texts) on the Fürūʽ Al-Fiḳh: Judgment of Fasting on the Journey
Öz: The religion of Islam has made it obligatory for responsible people to fast in the month of Ramadan. However, in some cases this obligation has been relaxed, it has been accepted that Ramadan fasting can be kept at later times. The religion of Islam accepts ease as legitimate when there is necessity, not only in fasting, but also in almost all matters, and removed the previous liability from those responsible. After the verses in the Qur'an stating that fasting is obligatory, it is stated that the sick and the traveler are not obliged to fast. However, there is some disagreement about the meaning of these verses. Some Companions and scholars of the Ẓāhirī sect accept that the sick and the traveler cannot fast during Ramadan, and that they have to fast on other days. Holders of this view asserted that the verses in question express necessity. Accordingly, these verses state that the fasting that is obligatory for the sick and the traveler is not the fasting of Ramadan, but the fast to be observed after the month of Ramadan. In addition to the relevant verse, they also brought some hadiths from the Prophet as evidence. As a matter of fact, Prophet did not fast on some of his journeys. However, in some of his journeys, he broke the fast even though he had intended to fast. In addition to breaking his fast on the way, the Prophet also used expressions prohibiting fasting while traveling. However, the majority of the jurists have accepted that the verses stating that the patient and the traveler can keep the Ramadan fast on other days do not express an obligation but an option. Those who hold this view have provided evidence from verses similar to the verses in the Qur'an that state that fasting can be observed on other days. Accordingly, the patient and the passenger can keep the Ramadan fast or postpone it to other days. The holders of this view also provided evidence with the hadiths stating that the Prophet and his companions fasted on their journeys. As it is clearly stated in these sources, the Prophet and his companions fasted on their journeys. According to them, the companions of Hz. The fact that he continued to fast on his journeys after the Prophet (pbuh) shows that it is not obligatory for those whose fasting is delayed while traveling. In addition, these jurists stated that the hadiths prohibiting fasting while traveling were said for some special cases and were not suitable for general inference. Because, as can be clearly seen in the narrations in question, the Prophet's statements prohibiting fasting while traveling are for some Companions who were affected by fasting. On the other hand, the hadiths of the Prophet prohibiting fasting during travel were said before the war. Moreover, in these narrations, the Prophet wanted the Companions to be ready for the enemy and ordered them to break their fast for this purpose
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdulazîz el-Buhârî, Alâuddîn Abdulazîz b. Ahmed. Keşfu’l-Esrâr Şerhu Usûli’l-Pezdevî. ed. Abdullah Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Askalânî, Ahmed b. Ali İbn Hacer Fethu’l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1960.
- Aslan, Bedri. "Seferilik Tespiti Hususunda İmam Ebû Hanife ve İmam Şafiî’nin Görüşlerinin Sonraki Dönemlere Yansımaları Üzerine Bir Değerlendirme". Artuklu Akademi, 3/1, (2016), 84-105.
- Atar, Fahrettin. “Sefer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 294-298. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b. Musa. el-Binâye fî şerhi’l-Hidâye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
- Bâcî, Ebü’l-Velid Süleyman b. Halef b. Sa’d. el-Müntekâ şerhu Muvattaı Malik. ed. Muhammed Ali Bidûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
- Baktır, Mustafa. “Seferilikte Azîmet ve Ruhsat”. Seferilik ve Hükümleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1997.
- Beğavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes‘ûd Meʻâlümü’t-tenzîl. ed. Muhammed Abdullah en-Nemr. Riyad: Dâru Taybe, 1409.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. ed. Halil b. Me’mun Şiha. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2010.
- Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. ed. Muhammed es-Sâdık Kamhâvî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî-Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, 1992.
- Erdem, Suat. “İslam Hukukunda Seferiliğin Ölçütü”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 18 (2011), 111-128.
- Fahruddîn er-Râzî, Ebu Abdillâh Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
- İbn Abdülber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattaʾi mine’l-meânî ve’lesânîd. ed. Muhammed Abdulkebîr el-Bekrî Mustafâ b. Ahmed el-Ulvî. Mağrib: Vizâratu Umûmi’l-Evkāfi ve’ş-Şuʾûnu’l-İslâmiyye, 1967.
- İbn Âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tunusî. Tefsirü’t-tahrir ve’t-tenvir. Tunis: Dâru’t-Tunisiyye, 1984.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-Âsâr. ed. Abdülğaffâr Süleymân elBendârî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye, ts.
- İbnü’l-Hümâm, Kemâleddin Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid. Şerhu Fethi’l-Kadîr. ed. Abdürrezzak Galip el-Mehdi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- Kâsânî, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes’ud b. Ahmed. Bedâiü’s-Sanâi’ fî Tertibi’ş-Şerai‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
- Komisyon. el-Mevsûatü’l-Fıkhiyye. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkāf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1983.
- Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʻ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. ed. Hişâm Semîr el-Buhârî. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
- Mâlik b. Enes. el-Muvattaʾ. ed. Muhammed Mustafa el-Azamî. Dubâi: Müessesetü Zâyid B. Sultân Âl-İ Nehyân, 2004.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. ed. Mecdî Bâ Sellûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
- Merğînânî, Ebü’l-Hasan Burhaneddin Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî. ed. Nuʻaym Eşref Nûr Muhammed. Pakistan: İdâretü’l-Kur’ân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, 1417.
- Mevsılî, Ebü’l-Fazl Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li-Talîli’l-Muhtâr. ed. Mahmûd Ebû Dakîka. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- Meydânî, Abdülganî b. Tâlib. el-Lübâb fî Şerhi’l-Kitâb. ed. Mahmûd Emîn en-Nevâvî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
- Müslim b. el-Haccâc, Ebü’l-Huseyn. Sahîhu Müslim. ed. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1991.
- Nevevî, Ebû Zekeriyya Muḥyiddîn Yaḥya b. Şeref. Sahîhu Müslim bi-şerhi’n-Nevevî. Mısır: elMatba‘atü’l-Mısriyye, 1929.
- Semerkandî, Ebû Bekr Alaeddin Muhammed b. Ahmed b. Ebû Ahmed. Tuhfetül-Fukahâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
- Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Şerhu’s-Siyeri’l-Kebîr. ed. eş-Şâfiî Ebu Abdullah Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1997.
- Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. ed. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’lMarife, ty. Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Üm. ed. Muhammed Zühri en-Neccâr. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1973.
- Şeybânî, Muhammed b. el-Hasen. Kitâbü’l-Hücce ‘alâ Ehli’l-Medîne. ed. Seyyid Mehdî Hasan el-Kîlânî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
- Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’t-Taberî Câmiu’l-Beyân an Tefsiri Âyi’l-Kur’an. ed. Ahmed Muhammed Şâkir - Mahmûd Muhammed Şâkir. Kahire: Mektebetü İbni Teymiyye, 1955.
- Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. Ahkâmü’l-Kur’âni’l-Kerîm. ed. Sadettin Ünal. İstanbul: İSAM, 1998.
- Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. Şerhu Meʻâni’l-Âsâr. ed. Muhammed Zührî enNeccâr - Muhammed Seyyid Câdelhak. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1994.
- Topal, Şevket. "Elmalılı İle Aksekili Arasındaki Seferilik Hükmü Tartışması". Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2013), ss. 7-29.
- Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. et-Tefsîru’l-Basît. ed. Muhammed b. Sâlih b. Abdillah elFevzân. Riyad: Câmiʻatü’l-İmâm Muhammed b. Suʻûd el-İslâmiyye, 1430.
- Yaylalı, Davut. “Seferilik Hükümleri”. Seferilik ve Hükümleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1997.
| APA | kayapınar h (2021). NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. , 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| Chicago | kayapınar hasan NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. (2021): 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| MLA | kayapınar hasan NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. , 2021, ss.525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| AMA | kayapınar h NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. . 2021; 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| Vancouver | kayapınar h NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. . 2021; 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| IEEE | kayapınar h "NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ." , ss.525 - 541, 2021. 10.30627/cuilah.1006009 |
| ISNAD | kayapınar, hasan. "NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ". (2021), 525-541. https://doi.org/10.30627/cuilah.1006009 |
| APA | kayapınar h (2021). NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(2), 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| Chicago | kayapınar hasan NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21, no.2 (2021): 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| MLA | kayapınar hasan NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.21, no.2, 2021, ss.525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| AMA | kayapınar h NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 21(2): 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| Vancouver | kayapınar h NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2021; 21(2): 525 - 541. 10.30627/cuilah.1006009 |
| IEEE | kayapınar h "NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ." Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, ss.525 - 541, 2021. 10.30627/cuilah.1006009 |
| ISNAD | kayapınar, hasan. "NASLARA ZÂHİRÎ YAKLAŞIMIN FÜRÛ-İ FIKHA ETKİSİ: YOLCULUKTA ORUÇ TUTMANIN HÜKMÜ". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/2 (2021), 525-541. https://doi.org/10.30627/cuilah.1006009 |
