Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 94 Sayfa Aralığı: 105 - 132 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.25095/mufad.1054068 İndeks Tarihi: 07-06-2022

Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi

Öz:
Bu çalışmanın amacı, lisanslı depo şirketlerinin Ocak 2018-Kasım 2021 dönem aralığındaki işlem performanslarının, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSIS ve ARAS yöntemleri ile değerlendirilmesidir. TOPSIS ve ARAS yöntemleri kullanılarak elde edilen sonuçlar, Copeland yöntemi ile birleştirilmiş ve sonuçlar, Takasbank sıralama verileri ile mukayese edilmiştir. Türkçe literatürde, lisanslı depo şirketlerinin işlem performanslarına yönelik bütüncül bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dünya örneklerinde, lisanslı depoculuk sektörüne yapılan yatırımlar çok büyük boyutlara ulaşmış ve ürün piyasalarında artan işlem derinliği ile yatırımcılar daha fazla kazanç elde etmeye başlamışlardır. Lisanslı depoculuk sistemini başarıyla uygulayan ülkeler, tarımsal emtia üretimi ve ticaretinde sürdürülebilir rekabetçi yapılarıyla, kayıt dışı ticareti kayıt altına almakta ve vergi gelirlerinde artış sağlamaktadırlar. Bu kapsamda, Türkiye’de sektör şirketlerinin daha karlı ve yatırımlarının geri dönüşlerinin daha hızlı olabilmesi açısından işlem performanslarının tespit edilerek ortaya konulması son derece önemlidir. Bu bağlamda, çalışmanın lisanslı depoların işlem performanslarına yönelik olarak literatüre katkı sunması beklenmektedir. Çalışma sonucunda, Copeland sonuçları ile Takasbank sıralama verileri açısından, en iyi işlem performansını sağlayan şirketlerin, KAİNAT, TOPRAK ve MYSİLO olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime:

Measurement of Transaction Performance of Companies in the Licensed Warehouse Industry by Multicriteria Decision Making Methods

Öz:
The aim of this study is to assess the transactional performance of licensed warehouses in the January 2018-November 2021 period using the TOPSIS and ARAS methods, other Multicriteria Decision Making Methods. Results obtained using the TOPSIS and ARAS methods were combined with the Copeland method, and the results were compared with the Takasbank ranking data. There is no integrated study regarding the transactional performance of licensed warehouse companies in the Turkish literature. In the world's case, investments in the licensed warehousing industry have grown to a significant level, and through the increased transaction depth in product markets, investors have begun to make greater profits. Successfully implementing the licensed warehousing system, countries that record unregistered trade with a sustainable competitive structures in the agricultural commodity production and trade of agricultural commodity, and increase tax revenues. Accordingly, it is of utmost importance to identify transaction performances in order to ensure that licensed warehousing companies in Turkey have more profitable investments and that returns on their investments are faster. In this context, the study is expected to contribute to the literature regarding the transactional performance of licensed warehouses. As a result of the study, Copeland results and Takasbank ranking data show that the companies with the best transactional performance are KAINAT, TOPRAK and MYSILO.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu, 17 Şubat 2005 Tarihli ve 25730 Sayılı Resmi Gazete.
  • Abdullah, M.S. M. - Rahiman, M.H. F. - Zakaria, A. - Kamarudin, L.M. - Mohamed, L. (2019), "A Review on Moisture Measurement Technique in Agricultural Silos", In Proceeding of the IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, Pulau Pinang, Malaysia, 26-27 August 2019, Volume 705.
  • Akhisar, İlyas K. - Tunay Batu (2015), "Performance Evaluation and Ranking of Turkish Private Banks Using AHP and TOPSIS", In Management International Conference, pp. 28-30.
  • Güler - Tezcan, Nuray - Furtuna Özlem Kutlu - Kazak, Evrim Hacıoğlu (2018), Türkiye Sermaye Piyasasında Faaliyet Gösteren Aracı Kurumların Performans ve Etkinlik Analizi, TSPB, İstanbul.
  • Berezhnoy, Vladimir Ivanovich - Martseva, Tatyana Gennadievna - Berezhnaya, Elena Viktorovna - Berezhnaya, Olga Vladimirovna - Tolmachev, Alexey Vasilyevich (2021), "Implementation of Russian Transport and Logistics Potential in the Export of Grain Products", Revista Geintec Gestao Inovacaoe Tecnologia, 11(4), pp.980-996
  • Bocca, Lucas S. - Galves, Maria Lucia (2016), "Multicriteria Decision Aid To Implement An On Farm Storage System For Soybeans", Engenharia Agrícola 36(6): pp. 1250-1260
  • Bulut, Tevfik (2017), "Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Modellerinde Kriterlerin Ağırlıklandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi: Normalize Edilmiş Maksimum Değerler [NMD] Metodu", https://tevfikbulut.com/tag/normalize-edilmis-maksimumdegerler- metodu, (01.10.2021).
  • Büyüközkan, Gülçin - Göçer, Fethullah (2018), "An Extension of Aras Methodology Under Interval Valued Intuitionistic Fuzzy Environment for Digital Supply Chain", Applied Soft Computing, 69, pp. 634-654.
  • Çakır, Engin (2017), "Kriter Ağırlıklarının SWARA –Copeland Yöntemi ile Belirlenmesi: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama", Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), ss. 42-56.
  • Chakraborty, Subrata (2021), "TOPSIS and Modified TOPSIS: A Comparative Analysis", Decision Analytics Journal, 2, pp. 1-7.
  • Cindawati, Johansyah (2021), "Equality of the Parties in International Trade Agreements with Guaranteed Warehouse Receipt System Financing", Multicultural Education, 7(5), pp. 276-283.
  • Dal-uyen, D. - Yaptenco, K - Peralta, E. - Suministrado, D. (2019), "Microcontroller-based Control System for Safe Grain Storage in Silo", Journal Article, 776. https://www.ukdr.uplb.edu.ph/journal-articles/776.
  • Daumova, Dina (2013), "Kazakhstan: Financing By Pledges Of Grain", https://www.mondaq.com/financial-services/261712/financing-by-pledges-of-grain, (10.04.2021)
  • Davarzani, Hoda - Norrman, Andreas (2015), “Toward a Relevant Agenda for Warehousing Research: Literature Review And Practitioners İnput”, Logistics Research, 8(1), pp. 1-18.
  • EBRD (26 Şubat 2021), "Project Summary Documents", https://www.ebrd.com/sites/Satellite?c=Page&cid=1395238314964&d=&pagename= EBRD/Page/SolrSearchAndFilterPSD&page=1&safSortBy=ProjectID_sort&safSortO rder=descending, (26.02.2022).
  • Ercan, Emel - Kundakcı, Nilsen (2017), "Bir Tekstil İşletmesi için Desen Programı Seçiminde ARAS ve OCRA Yöntemlerinin Karşılaştırılması", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), ss. 83-105.
  • Finlayson, Bill - Kuijt, Ian - MacKay, Jode -Arpin, T. - Chesson, Meredith S. - Dennis, S. - Goodale, N. - Kadowaki, S. - Maher, L. - Smith, S. - Schurr, M. (2003), "Dhra, Excavation Project", 2002 Interim Report, Levant, 35(1), pp.1-38. https://booksc.eu/dl/51262842/d7a4f8.
  • GEICO (2021), "Total Number and Capacity of All Grain Elevators by Crop Year", https://www.grainscanada.gc.ca/application/GEICOWeb/GEICOHistoricalSummaries Report-en, (20.11.2021)
  • Gençtürk, Mehmet - Senal, Serpil - Aksoy, Esra (2021), "COVID-19 Pandemisinin Katılım Bankaları Üzerine Etkilerinin Bütünleşik CRITIC-MARCOS Yöntemi İle İncelenmesi", Muhasebe ve Finansman Dergisi, (92), ss. 139-160.
  • Giuliani, Francesca - Falco, Anna De - Landi, Stefania - Bevilacqua, Giorgio Marco - Luisa, Santini - Pecori, Serena (2017), "Reusing grain silos from the 1930’s in Italy. A Multi- Criteria Decision Analysis for the Case of Arezzo", Journal of Cultural Heritage, pp. 1-15, https://arpi.unipi.it/retrieve/handle/11568/883179/747511/JCH_Silos_Accepted%20M anuscript.pdf
  • Grover, Abhay K. - Chopra, Shweta - Krejci, Caroline C. (2019), "A multi‐criteria decision analysis for the public distribution system of food grains in Indian Punjab: Towards decentralized food policies in developing countries", Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, pp. 1-16.
  • Gürsoy, Murat (2014), "Lisanslı Depo Fındıkta Çöktü”, https://www.dunya.com/sektorler/tarim/lisansli-depo-findikta-coktu-haberi- 235975,(23.10.2021).
  • https://www.mkk.com.tr/hakkimizda/kurumsal-bilgiler/faaliyet-raporlari, (10.07.2021).
  • https://www.takasbank.com.tr/tr/hizmetler/hizmet-verilen-piyasalar/pay-piyasasipp/ istatistikler, (1.12. 2021).
  • https://ticaret.gov.tr/ic-ticaret/lisansli-depoculuk, (9.11.2021).
  • Hwang, Ching-Lai - Yoon, Kwangsun P. (1981), Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications, Berlin Heidelberg: Springer.
  • Kaleta, Agnieszka - Górnicki, Krzysztof (2013), "Criteria of Determination of Safe Grain Storage Time A Review", Advances in Agrophysical research, Ch.12, 295-318.
  • Karabaş, Selma - Gürler, Zafer A. (2010), "Lisanslı Depoculuk Sisteminin İşleyişi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği", Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), ss. 196- 210.
  • Kaya, Abdulkadir - Gülhan, Ünal - Açık, Serap (2009). “İşçilik Giderlerinde Atıl Kapasitenin Durumu ve Muhasebeleştirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), ss. 309-320.
  • Ketboğa, Metin (2020), "Kuru Kayısı Sektöründe Lisanslı Depoculuk Sistemine Geçişin Sektör Üzerinde Oluşturacağı Gelişmeler", Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), ss. 168-181.
  • Kılıç, Hasan (2018), “Tahılların Başağında Depolanması”, II. Uluslararası Bilimler Işığında Yaratılış Kongresi, 8-9 Kasım 2018, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, ss. 1-14.
  • Komlos, John - Landes, Richard (1991), "Anachronistic Economics: Grain Storage in Medieval England.", The Economic History Review, 44(1), 36-45. https://doi.org/10.2307/2597483.
  • Kuijt, Ian - Finlayson, Bill (2009), "Evidence for food storage and predomestication granaries 11,000 years ago in the Jordan Valley", Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS), 106 (27), pp. 10966-10970, doi:10.1073/pnas.0812764106
  • LCDM (2020), “The History and Evolution of Grain Storage”, https://lcdmcorp.com/grainflow- 101/evolution-grain-storage/, (01.05.2021).
  • Macit, Deniz - Göçer, Sultan Gedik (2020), “Havayolu İşletmelerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi: Pegasus Hava Taşımacılığı AŞ ve THYAO Örneği”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD),10(3), ss. 904-918.
  • Matsawali, Mohd Shril - Abdullah, Mohd Fadzilah - Ping, Yeo Chui - Abidin, Siti Yusmardinah - Zaini, Masnalliza M. - Ali, Hardi M. - Alani, Farooq - Hisham, Yaacob (2012), "A Study on Takaful and Conventional Insurance Preferences: The Case of Brunei", International Journal of Business and Social Science, 3(22), pp. 163-176.
  • McCloskey, D.N. - Nash, J. (1984), "Corn at Interest: The Extent And Cost Of Grain Storage in Medieval England." The American Economic Review, 74, pp. 174-187. http://www.deirdremccloskey.com/docs/graham/nash.pdf
  • Memiş, Salih - Keskin, Dilara H. (2016), "Tarımsal Mamullerde Lisanslı Depoculuk Sisteminin Rolü (The Role of The Licensed Warehousing System In Agricultural Products)", Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(2), ss. 619-633.
  • Meneghetti, Antonella - Monti, Luca (2014), "Greening The Food Supply Chain: an Optimisation Model For Sustainable Design of Refrigerated Automated Warehouses", International Journal of Production Research, 53(21), pp. 6567-6587.
  • Miller, M.E. (5 Kasım 2015), "Ben Carson Believes Joseph Built Egypt’s Pyramids To Store Grain and it Just Might Get Him Some Votes", https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/11/05/ben-carsonbelieves- joseph-built-egypts-pyramids-to-store-grain-and-it-just-may-get-him-somevotes/, (10.04.2021).
  • Millermagazine (12 Nisan 2018), "EU Grain Storage Has Improved But Critical Bottlenecks Remain", https://millermagazine.com/blog/eu-grain-storage-has-improved-but-criticalbottlenecks- remain-2700, (10.08.2021).
  • Moeller, Nadine (2012), "Unsealing Tell Edfu, Egypt. Who Was a Local Official and Who Was Not?", Near Eastern Archaelogy, 75(22), pp. 1-10.
  • Okka, Osman (2009), Mühendislik Ekonomisi, Nobel Yayınları, Ankara. Özdağoğlu, Aşkın - Keleş, Murat Kemal - Altınata, Anıl – Ulutaş Alptekin (2021), “Combining Different MCDM Methods with The Copeland Method: An Investigation on Motorcycle Selection”, Journal of Process Management and New Technologies, 9(3-4), pp. 13-27.
  • Poynder, Nicholas (1999), "Grain storage in theory and history", Third Conference of the European Historical Economics Society, October 29-30, EHES, Lisbon, pp. 54-63.
  • Prananingtyas, Paramita - Zulaekhah, Siti (2021), "The effect of logistics management, supply chain facilities and competitive storage costs on the use of warehouse financing of agricultural products",Uncertain Supply Chain Management, 9(2), pp. 457-464.
  • Saari, Donald G. - Merlin, Vincent R. (1996), "The Copeland method", Economic Theory, 8(1), pp. 51–76.
  • Sanver, M. Remzi (2000),“Çoğunluk Yöntemi ve Condorcet Galipleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 55(3), ss. 133-144.
  • Sarı Fatih - Sarı Fatma Koyuncu (2021), "Multi Criteria Decision Analysis To Determine The Suitability of Agricultural Crop for Land Consolidation Areas", International Journal of Engineering and Geosciences, 6(2), pp. 64-73.
  • Theguardian (10 Kasım 2015), "Egypt to Ben Carson: no, the pyramids were not for storing grain", https://www.theguardian.com/us-news/2015/nov/10/egypt-to-ben-carson-nothe- pyramids-were-not-for-storing-grain (10.04.2021).
  • Ticaret Bakanlığı (2021), "Kuruluş İzni ve Lisans Alan Lisanslı Depo İşletmeleri", https://ticaret.gov.tr/data/5d45f1ef13b87619c4131c0f/kurulu%C5%9F%20izni%20ve %20lisans%20alan%20i%C5%9Fletmeler%2001122021.xlsx (03.12.2021).
  • TOBB (2006), Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsaları Paneli, Afşaroğlu Matbaası, Ankara.
  • USAID (2020), "Private Silo Warehousing for Pakistan’s Grain Grains. A feasibility study for rice paddy, maize, and wheat.", https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PA00X9FD.pdf, (20.10.2021).
  • USDA (2018), "WA-401 Licensing Agreement for Cotton Warehouse Operators", https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/WA401.pdf, (03.11.2021).
  • Vaz, Elisangela Domingues - Gimenes, Régio Marcio Toesca - Borges, João Augusto Rossi - Cavalheiro, Rafael Todescato - Kremer, Andréia Maria (2019), "Own Grain Storage Structures: Is It Worth Investing?", Journal of Agricultural Studies, 8(2), pp. 42-67.
  • Vorotnikov, V. (3 Kasım 2021), "A conversation with Alexander Korbut", https://www.world-grain.com/articles/14999-a-conversation-with-alexander-korbut, (09.11.2021).
  • WCMD (20 Kasım 2021), "Commodity Warehouses CCC Approved & USWA Licensed", https://publicdashboards.dl.usda.gov/t/MRP_PUB/views/WCMDDashboard/ WCMDDashboard?:iid=2&:isGuestRedirectFromVizportal=y&:embed=y (20.11.2021).
  • Weiss, Ehud - Kislev, Mordechai E. - Hartmann, Anat (2006), "Autonomous Cultivation Before Domestication", Anthropology Science, 312(5780), pp. 1608-1610.
  • World Archaelogy (6 Eylül 2008), "Early Egyptian Silos", https://www.worldarchaeology. com/world/africa/egypt/early-egyptian-silos/, (23.04.2021).
  • World Bank (1998), “Commodities Market Development Project in Republic of Turkey.” Technical Report, No: 17585-TU. The World Bank, Washington, D.C.
  • Yeh, Chung-Hsing (2003), "The Selection of Multi Attribute Decision Making Methods for Scholarship Student Selection", International Journal of Selection Assessment, 11(4), pp. 289-296.
  • Yıldırım, Bahadır Fatih (2015), “Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde ARAS Yöntemi”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), ss. 15-21.
  • Zavadskas, Edmundas Kazimieras - Turskis, Zenonas (2010), "A New Additive Ratio Assessment (Aras) Method in Multicriteria Decision‐Making", Technological and Economic Development of Economy, 16(2), pp. 159-172.
APA Ergun H, Gülal M, kılıçarslan a (2022). Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. , 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
Chicago Ergun Huseyin,Gülal Metin,kılıçarslan abdullah Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. (2022): 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
MLA Ergun Huseyin,Gülal Metin,kılıçarslan abdullah Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. , 2022, ss.105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
AMA Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. . 2022; 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
Vancouver Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. . 2022; 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
IEEE Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a "Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi." , ss.105 - 132, 2022. 10.25095/mufad.1054068
ISNAD Ergun, Huseyin vd. "Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi". (2022), 105-132. https://doi.org/10.25095/mufad.1054068
APA Ergun H, Gülal M, kılıçarslan a (2022). Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 0(94), 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
Chicago Ergun Huseyin,Gülal Metin,kılıçarslan abdullah Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi 0, no.94 (2022): 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
MLA Ergun Huseyin,Gülal Metin,kılıçarslan abdullah Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, vol.0, no.94, 2022, ss.105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
AMA Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 2022; 0(94): 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
Vancouver Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 2022; 0(94): 105 - 132. 10.25095/mufad.1054068
IEEE Ergun H,Gülal M,kılıçarslan a "Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi." Muhasebe ve Finansman Dergisi, 0, ss.105 - 132, 2022. 10.25095/mufad.1054068
ISNAD Ergun, Huseyin vd. "Lisanslı Depoculuk Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin İşlem Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçülmesi". Muhasebe ve Finansman Dergisi 94 (2022), 105-132. https://doi.org/10.25095/mufad.1054068