Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 54 Sayfa Aralığı: 133 - 146 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21054/deuifd.984091 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi
Öz: Son dönemlerde İslam düşünce tarihindeki farklı dinî ve siyasî oluşumlara mensup alimlerin düşüncelerine yönelik akademik çalışmalar artış göstermekle birlikte, özellikle 16. ve 17. yüzyılları ihtiva eden dönemlerde hem Osmanlı (Sünnî) hem de Safevi (Şiî) devletlerinde kaleme alınan çalışmalara ilişkin akademik incelemelerin hala sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Bu sınırlı literatür, 16. ve 17. yüzyılların düşünce geleneğinin genel portresini çizmek için yeterli veriyi sağlayamadığı için, söz konusu döneme dair hem bibliyografik çalışmaların hem de doğrudan metinler üzerine incelemelerin yapılması faydalı olacaktır. Yapılacak araştırmalar daha ileri çalışmalara zemin hazırlayacağı gibi söz konusu dönemin dinî/teolojik düşünce biçimi hakkında da bazı ipuçları verecektir. Buradan hareketle, bu makale, 17. yüzyıl Şiî tefsir geleneğinin önemli müfessirlerinden Seyyid Hâşim el-Bahrânî ve el-Burhân fî tefsîri’l-Kur’ân isimli tefsirini ele almakta ve müellifin genel bibliyografyasını belli ölçüde incelemekle beraber, doğrudan metnin kendisine yönelik muhteva analizi de yaparak söz konusu dönemdeki Şiî tefsir literatürünün genel karakterini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ulaşabildiğimiz kaynaklar ışığında, Bahranî’nin, geç dönem müfessiri olmasına rağmen, Şii literatürde o döneme kadar birikmiş olan tefsire dair rivayet malzemesini bütünüyle derlemeyi hedefleyen ilk isim olarak öne çıktığını söylemek mümkündür. Diğer taraftan kendisinin örtük de olsa, diğer (dilbilimsel, felsefî ve tasavvufi) tefsir biçimlerine de bir itirazı söz konusudur. Bu yönleri ile el-Burhân tefsiri, Şii havzanın rivayet/ahbarî kanadının tefsir alanındaki en kapsamlı metni olarak kabul edilebilir. Bahranî ve eserinin bu özellikleri ve Türkiye’de şimdiye kadar bu konuda akademik bir inceleme yapılmaması açısından çalışmamız önem arz etmektedir. Bu bağlamda hem Bahrânî hem de kaleme aldığı tefsir üzerine yapılacak her araştırmanın ileri düzey çalışmalara zemin hazırlayacağı kanaatindeyiz.
Anahtar Kelime: Shi‘ite Mufassir Bahrānī and his tafsir al-Burhān fî Tafsîr alQur’ân: The Analysis of content and form
Öz: Recently, along with the rise of the academic studies on the thoughts
of the scholars belonging to the different religious and political sects in the
history of Islam, it has seen that the academic studies on the literature written
in especially 16. and 17. centuries in both Ottoman Empire (Sunni) and Safavid
Empire (Shi’ite), are still limited. This limited literature has not provided the
enough data for drawing the general picture of the tradition of the thought in
16. and 17. centuries, so it will be useful to do the bibliografic studies and
analysis on the texts written in that period. These studies will provide a basis fot
further research and give some clues on the religious/theological thought in
mentioned period. Thus, this article examines Seyyid Hâshim al-Bahrānî and his
tafsir of al-Burhān fî tafsîr al-Qur’ān, and aim to the character of Shi’ite tafsir
literatür in the mentioned period. In the light of the sources which we
examined, it is possible to say that Bahrānî is the first scholar aiming to gather
together the riwayah on tafsir until his own period, although he was one of the
late period scholar. On the other hand, he wasn’t accepting the other forms of
the tafsir (linguistic, philosophical and sufi/mystical). It can be accepted that
along with these features of it, al-Burhan is the most comprehensive tafsir of
the ahbari wing of the Shi’ite literature. The importance of our article is because
of the lack of study on Bahrânî and his tafsir. We think that the every study on
Bahrânî and his tafsir will provide a basis for the further researches.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Babâî, Ali Ekber. Tefsir Ekolleri. Trc. Kenan Çamurcu. 3 cilt. İstanbul: el-Mustafa Yayınları, 2014.
- Bahrânî, Seyyid Haşim. el-Burhan fî tefsiri’l-Kur’ân. 8 cilt. Beyrût: Muessesetu'l-A‘lemi li'l-Matbuat, 1427/2006.
- Bahrânî, Yusuf b. Ahmed. Lü’lü’etu’l-Bahreyn fi’l-icazât ve teracimi ricâli’l-hadîs. Thk. Muhammed Sadık Bahrululum. Bahreyn: Mektebetu Fahrâvî, 1429/2008.
- Bahşayeşî, Akiki. Tabakat-ı Müfessirân-ı Şîa. 5 cilt. Kum: Defter-i Neşr-i Novid-i İslamî, 1371/1952.
- Hür el-Âmilî, Muhammed b. el-Hasan b. Ali. Emelu’l-Âmil. 2 cilt. Kum, 1401/1981.
- Kummî, Ali b. İbrahim. Tefsiru’l-Kummî. Thk. Tayyib el-Musevî el-Cezâirî. 2 cilt. y.y., ts.
- Lawson, B. Todd. “Akhbarî Shi’î Approaches To Tafsîr”. Approaches to the Qur’ân. Ed. G. R. Hawting and Abdul-Kader A. Shareef. 173-210. London and New York: Routladge, 1993.
- Marife, Muhammed Hadi. et-Tefsîr ve’l-mufessirûn fî sevbihi’l-qāşîb. 2 cilt. Meşhed, 1426/2005.
- Mirza Abdullah el-Efendi el-İsbahânî. Riyâzu’l-Ulemâ ve Hıyazu’l-Fudalâ. Thk. Seyyid Ahmed el-Hüseynî. 7 cilt. Kum: Mektebetu Ayetullah el-Mar‘aşî, 1401/1981.
- Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali b. Babeveyh el-Kummî. Risâletu’l-‘İtikadâti’l-İmâmiyye (Şiî-İmâmiyye’nin İnanç Esasları). Trc. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1978.
- Tahrânî, Muhammed Muhsin Nezîlu Samarrâî Ağa Bozorğ. ez-Zerîa ilâ Tesânîfi’ş-şîa. 25 cilt. Beyrut: Dâru’l-edvâ, 1390/1970.
- Zirikli, Hayreddin. el-A’lâm: Kāmusu terâcimi li-eşheri’r-ricâl ve’n-nisa.8 cilt. Beyrut, 1989.
| APA | Shahavatov S (2021). Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. , 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| Chicago | Shahavatov Sabuhi Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. (2021): 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| MLA | Shahavatov Sabuhi Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. , 2021, ss.133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| AMA | Shahavatov S Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. . 2021; 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| Vancouver | Shahavatov S Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. . 2021; 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| IEEE | Shahavatov S "Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi." , ss.133 - 146, 2021. 10.21054/deuifd.984091 |
| ISNAD | Shahavatov, Sabuhi. "Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi". (2021), 133-146. https://doi.org/10.21054/deuifd.984091 |
| APA | Shahavatov S (2021). Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0(54), 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| Chicago | Shahavatov Sabuhi Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 0, no.54 (2021): 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| MLA | Shahavatov Sabuhi Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.0, no.54, 2021, ss.133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| AMA | Shahavatov S Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 0(54): 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| Vancouver | Shahavatov S Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 0(54): 133 - 146. 10.21054/deuifd.984091 |
| IEEE | Shahavatov S "Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi." DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0, ss.133 - 146, 2021. 10.21054/deuifd.984091 |
| ISNAD | Shahavatov, Sabuhi. "Şiî Müfessir Bahrânî ve el-Burhân Fî Tefsîri’l-Kur’ân İsimli Eseri: Muhteva ve Biçim Analizi". DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 54 (2021), 133-146. https://doi.org/10.21054/deuifd.984091 |
