Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 54 Sayfa Aralığı: 45 - 63 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21054/deuifd.1016444 İndeks Tarihi: 29-07-2022

“Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi

Öz:
Bayrâmî-Melâmî şeyhi ve mutasavvıf şair Hüseyin Lâmekânî 16. yy. sonları ile 17. yy. başlarında yaşamıştır. Doğum tarihi bilinmeyen Lâmekânî’nin vefâtına düşürülen tarih beyitlerine göre ölüm tarihi 1035/1625’dir. Lâmekânî mahlası ile yazdığı Dîvân ve Esrâr-nâme çevirisi gibi manzum eserlerin yanı sıra tasavvufî risâleler ve mektuplar kaleme almıştır. Lâmekânî’nin ayrıca manzum ve mensur karışık olarak yazılmış “Küllü şey’in yerci‘u ilâ aslihî” hadîsini şerh eden risâleleri de bulunmaktadır. Risâlenin bir nüshası şairin Dîvân’ının bulunduğu mecmua içerisinde yer almaktadır. Diğer risâle ise Ankara Milli Kütüphanedeki bir yazma eserde Risâle-i Hüseyin Lâmekânî ismiyle kayıtlıdır. Bu risâlelerde vahdet-i vücûd anlayışı doğrultusunda Tanrı, âlem ve varlık konularına dînî ve tasavvufî deliller ışığında açıklık getirilmektedir. Bu çalışmada Hüseyin Lâmekânî’nin Risâle fî Külli Şey’in Yerci‘u ilâ Aslihî adlı risâlelerinin metin neşri, sadeleştirmesi yapılmıştır. Ayrıca eserler bağlamında Lâmekânî’nin vahdet-i vücûd anlayışı ele alınmıştır.
Anahtar Kelime: Mutasavvıf şair Hüseyin Lâmekânî Hadîs Şerhi Risâle

“Everything Returns to Its Origin”: A Bayrami/Melamic Poet Huseyin Lâmekânî’s Sufistic Treatises

Öz:
Bayramî-Melâmî sheikh and sufi poet Hüseyin Lâmekânî lived in the end of 16th century with the beginning of 17th century. His birth date is unknown, but the date of death of Lâmekânî is 1035/1625 according to the date couplets written about his death. The poet, used the pseudonym Lâmekânî, wrote sufistic treatises and letters as well as poetic works such as Dîvân and the translation of Esrâr-nâmah. Hüseyin Lamekani’s has been also treatises explaining the hadith "Kulllu shay'in yarci'u ilâ aslihî" written in verse and prose mixed. A copy of the treatise is in the journal where the poet's Dîvân is located. The other treatise was registered under the name Risâlah of Hüseyin Lâmekânî where manuscript in the Ankara National Library. In these treatises, in the context of the idea of unity of existence, the subjects of God, the universe and existence are explained with religious and mystical evidences. In this study, the text of Hüseyin Lâmekânî's Risâlah fî Kulli Shay’in Yarci‘u Ilâ-Aslihî was published and simplified. In addition, in the context of works, Lâmekânî's understanding of unity of existence has been examined.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Açıl, Berat. “Tosyevî’nin Tercemetü’l-Levâyıh’ı ve Tercüme Stratejisi.” Türk Dili Edebiyatı Dergisi 60/1 (2020).
  • Aclûnî, Ebü’l-Fida İsmail b. Muhammed b. Abdülhadî. Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs Ammâ İştehera Mine’l-Ehâdîs Alâ Elsineti’n-Nâs. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1351.
  • Atâyî, Nev’îzâde. Hadâ’iku’l-Hakâik Fî Tekmileti’ş-Şakâik: Nev’îzâde Atâyî’nin Şakâik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2017.
  • Ayvansarâyî, Hafız Hüseyin. Vefeyât-ı Ayvansarâyî. Ed. Ramazan Ekinci. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017.
  • Evliyâ Çelebi. Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi 1.Kitap Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu Dizini. İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası, 1996.
  • Gölpınarlı, Abdülbaki. Melâmîlik ve Melâmîler. İstanbul: Gri Yayınları, 1992.
  • Ilić, Slobodan. “Lâmekânî Hüseyin Efendi.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 94–95. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
  • İsmâil Hakkı. Rûhü’l-Beyân. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 2010.
  • Kâtib Çelebi. Fezleke. İstanbul, 1287.
  • Mevlânâ, Celâleddîn Rûmî. Mesnevî-i Şerîf Şerhi. Ed. A. Avni Konuk. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004.
  • Müstakimzâde, Süleyman Sa’deddin Efendi. Risâle-i Melâmiyye-i Şuttâriyye. İstanbul: İ.Ü. Kütüphanesi, İbnülemin, nr. 3357, n.d.
  • Nağısoylu, Muhsin. Şirâzî ve Onun Gülşen-i Râz Tercümesi. Elazığ: Manas Yayıncılık, 2016.
  • Sofuoğlu, Nesrin. “XVI. ve XVII. Yüzyılda Yaşamış Hâdî Mahlaslı Şairler Üzerine.” Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/Aralık (2020).
  • Tuğluk, İbrahim Halil. Lâ-Mekânî Şeyh Hüseyin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Ankara Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2001.
  • Tuğluk, İbrahim Halil. “Lâmekânî Hüseyin’in Esrâr-Nâme Çevirisi.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 3/4 Summer (2008).
  • Tuman, Mehmet Nâil. Tuhfe-i Nâilî Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ed. Mustafa Tatçı - Cemal Kurnaz. Ankara: Bizim Büro Yayınları, 2001.
  • Velî, Hacı Bektâş-ı. Makâlât. Ed. Ali vd. Yılmaz. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
  • Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
APA Sofuoğlu N (2021). “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. , 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
Chicago Sofuoğlu Nesrin “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. (2021): 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
MLA Sofuoğlu Nesrin “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. , 2021, ss.45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
AMA Sofuoğlu N “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. . 2021; 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
Vancouver Sofuoğlu N “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. . 2021; 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
IEEE Sofuoğlu N "“Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi." , ss.45 - 63, 2021. 10.21054/deuifd.1016444
ISNAD Sofuoğlu, Nesrin. "“Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi". (2021), 45-63. https://doi.org/10.21054/deuifd.1016444
APA Sofuoğlu N (2021). “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0(54), 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
Chicago Sofuoğlu Nesrin “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 0, no.54 (2021): 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
MLA Sofuoğlu Nesrin “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.0, no.54, 2021, ss.45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
AMA Sofuoğlu N “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 0(54): 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
Vancouver Sofuoğlu N “Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 0(54): 45 - 63. 10.21054/deuifd.1016444
IEEE Sofuoğlu N "“Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi." DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 0, ss.45 - 63, 2021. 10.21054/deuifd.1016444
ISNAD Sofuoğlu, Nesrin. "“Her Şey Aslına Döner”: Bayrâmî-Melâmî Şâir Hüseyin Lâmekânî’nin İki Tasavvufî Risâlesi". DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 54 (2021), 45-63. https://doi.org/10.21054/deuifd.1016444