İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması

Cansu ÇOBANOĞLU, (Galatasaray Üniversitesi, Toplumsal Araştırmalar Merkezi, İstanbul Türkiye)
Şadiye NUHOĞLU, (Galatasaray Üniversitesi, Toplumsal Araştırmalar Merkezi, İstanbul, Türkiye)
Nurdila ERYILDIZ, (Galatasaray Üniversitesi, Toplumsal Araştırmalar Merkezi, İstanbul, Türkiye.)
Merve ŞENGÜL, (Galatasaray Üniversitesi, Toplumsal Araştırmalar Merkezi, İstanbul, Türkiye)
Göksel ALTINIŞIK, (Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Denizli, Türkiye)
Ali ERGÜR (Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)
İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi
6 2
Yıl: 2021 Cilt: 41 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 175 - 198 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/SJ.2021.41.2.0025 İndeks Tarihi: 02-06-2022

İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması

Öz:
Tıp teknolojileri, zaman içinde tıbbi ethos’ta çok çeşitli dönüşümlere neden olmuştur. Teknolojinin, insan varoluşunun hemen her alanına sızan niteliği, özellikle COVID-19 Pandemisi’nin kurguladığı steril gerçeklikte daha da görünür olmuş, eğitimden çalışmaya hayatın birçok alanı, teknolojinin ivmelenmiş eklemlenmesiyle yeniden şekillenmiştir. Tıp teknolojileri, zaman içinde tıbbi ethos’ta çok çeşitli dönüşümlere neden olsa da, özellikle COVID-19 Pandemisi’nin alan içinde hâlihazırda var olan eğilimini hızlandırdığı tele-tıp uygulamaları, tıbbın hem techne hem praxis seviyesinde tümden bir dönüşüme neden olabilecek olasılıklarla birlikte gelmiştir. Makalenin amacı, teknik ve pratik seviyelerdeki dönüşümlerin birbiriyle ilişkisinin ortaya konması; teknolojinin doğrusal olmayan ilerlemesinin kriz ânında âni uyarlanma pratiği üzerinden tartışılmasıdır. Bu bağlamda, tele-tıp uygulamalarının tıbbi pratikteki yeri, sağlık hizmetine erişim olanakları, kriz hâline uyarlanma, hasta-hekim ilişkisi gibi konular söz konusu olduğunda içerdiği çeşitli olasılıklar kavramsal boyutlarıyla ele alınmakta, bu dönüşümlerin COVID-19 Pandemisi’nin inşa ettiği yeni gerçeklik içindeki anlamı sorgulanmaktadır. Tele-tıp kapsamındaki uygulamalar, içerdiği farklı olasılıklarla birlikte düşünülmüş; dolayısıyla makale boyunca tartışılan bütün olasılıklar teknolojinin içkin determinizmi üzerinden değil, bir teknolojik nesnenin toplumsal kurgusu sırasında yapılan seçimler üzerinden kavramsallaştırılmıştır. Bu toplumbilimsel kavramsallaştırma, tele-tıbbın alanda konumlandırılmasına da katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelime:

From the Dream of Advanced Technology to the Pragmatism of the Pandemic: The Proliferation of Telemedicine Under the Conditions Created by COVID-19

Öz:
Medical technologies have brought about various transformations in the medical ethos over time. The permeating character of technology penetrates almost every aspect of human existence and has become even more visible within the sterile reality the COVID-19 pandemic has constructed, with many areas of life from education to work having been reshaped by this accelerated articulation of technology. Despite medical technologies having caused a wide variety of transformations in the medical ethos over time, telemedicine applications, whose existing tendency to emerge and spread in the medical field has been accelerated with the reality constructed by the COVID-19 pandemic, have been able to result in a total transformation both at the techne and praxis levels of the profession. The main aim of this article is to reveal the relationship between transformations at the technical and practical levels and to discuss the nonlinear advancement of technology through the sudden adaptation of telemedicine in times of crisis. In this context, the article conceptually discusses the different possibilities telemedical applications have in terms of medical practice, healthcare access, crisis adaptation, and the patient-physician relationship and questions the meaning of these transformations in the new reality built by the COVID-19 pandemic. This paper argues the practices and applications within the scope of telemedicine to contain different possibilities; therefore, all the possibilities discussed throughout the article will be conceptualized not through the inherent determinism of technology but through the choices made during a technical object’s social construction. This sociological conceptualization will contribute to telemedicine’s positioning in the field.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Agamben, G. (2006). İstisna hali [State of Eexception] (K. Atakay, Tran.). İstanbul: Otonom.
  • Ahmed, H., Allaf, M., & Elghazaly, H. (2020). COVID-19 and medical education. The Lancet Infectious Diseases, 20(7), 777–778.
  • Anderson, J. G. (1997). Clearing the way for physicians’ Use of clinical information systems. Communications of the ACM, 40(8), 83–90.
  • Ashley, R. C. (2002). Telemedicine: Legal, ethical, and liability considerations. Journal of the American Dietetic Association, 102(2), 267–269.
  • Asmundson, G., & Taylor, S. (2020). How health anxiety influences responses to viral outbreaks like COVID-19: What all decision-makers, health authorities, and health care professionals need to know. Journal of Anxiety Disorders, 71, 102211.
  • Aw, J. (10 Haziran 2014). Digitally numb: Doctors are losing hands-on diagnosis skills by relying too much on technology. National Post. Retrieved from: https://nationalpost.com/health/digitallynumb- doctors-are-losing-hands-on-diagnosis-skills-by-relying-too-much-on-technology
  • Bashshur, R. L. (1995). Telemedicine effects: Cost, quality, and access, Journal of Medical Systems, 19(2).
  • Bashshur, R. L., Reardon, T. G., & Shannon, G. W. (2000). Telemedicine: A new health care delivery system. Annual Reviews Public Health, 21, 613–37.
  • Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Polity Press
  • Bennett, T., & Joyce, P. (2010). Material powers: Cultural studies, history and the material turn. Routledge.
  • Berger, P. L., & Luckmann, T. (1966). The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge. Anchor Books.
  • Bindman, R. S., Miglioretti, D. L., & Larson, E. B. (2008). Rising use of diagnostic medical imaging in a large integrated health system. Health Affairs, 27(6), 1491–1502.
  • Bourdieu, P. (1979). La Distinction: Critique sociale du judgement. Les Editions de Minuit.
  • Bourdieu, P. (1998). Les règles de l’art, Genèse et structure du champ littéraire. Éditions du Seuil.
  • Bourdieu, P. (2000). Esquisse d’une théorie de la pratique. Éditions du Seuil.
  • Bourdieu, P. (2003). Méditations pascaliennes. Éditions du Seuil.
  • Brauer, G. (1992). Telehealth: The delayed revolution in health care. Medical Progress through Technology, 18, 151–163.
  • Brezulianu, A., Ciocoiu, I., & Fira, M. (2010). Electrocardiographic signal processing applications in telemedicine. In M. M. Cruz-Cunha, A. J. Tavares, & R. Simoes (Eds.), Handbook of research on developments in e-health and telemedicine: Technological and social perspectives (pp. 219– 247). Medical Information Science Reference.
  • Callon, M. (1986). Some elements of a sociology of translation: Domestication of the scallops and the fishermen of St. Brieuc Bay. In J. Law (Ed.), Power, action and belief: A new sociology of knowledge. Routledge & Kegan.
  • Calnan, M., & Johnson, B. (1985). Health, health risks and inequalities: An exploratory study of women’s perceptions. Sociology of Health and Illness, 7(1), 55–75.
  • Castells, M. (2013). Ağ toplumunun yükselişi - enformasyon çağı: Ekonomi,toplum ve kültür 1.Cilt. (1st ed. E. Kılıç, Tran.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Cockerham, W. (2007). Social Causes of Health and Disease. Polity Press.
  • Coole, D., & Frost, F. (2010). New materialisms: Ontology, agency and politics. Duke University Press.
  • Çıtak, N. (2020). COVID-19 ve sınıfsal eşitsizlik. Türk Tabipler Birliği Altıncı Ay Değerlendirme Raporu, 441–470.
  • Deleuze, G., & Guattari, F. (1988). A thousand plateaus. Athlone.
  • Doueihi, M. (2008). La grande conversion numérique. Éditions du Seuil.
  • Doyle, R., & Conboy, K. (2020). The role of IS in the COVID-19 pandemic: A liquid-modern perspective. International Journal of Information Management, 55, 102184.
  • Ergur, A. (Ed.). (2020). Ateş ve İhanet: COVID kliniğinde sağlık çalışanlarının deneyimi. Raskolnikov Kitap.
  • Ergur, A., Çobanoğlu, C. (2020). Sihirli dokunuştan temassız sağaltıma hasta-hekim ilişkisinin dönüşümü: Robotik cerrahinin insani sonuçları. Istanbul University Journal of Sociology, 40(1), 467–497.
  • Ergur, A, Nuhoğlu, Ş. (2021). Gamma knife, bir ışından fazlası: Dolayımlanmış müdahalenin cerrahi alanı yeninden yapılandırıcı etkisi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(1), 199–226.
  • Feenberg, A. (1992). Subversive rationalization: Technology, power, and democracy. Inquiry, 35(3– 4), 301–322.
  • Feenberg, A. (1999). Questioning technology. Routledge.
  • Ferrel, M. N., & Ryan, J. J. (2020). The impact of COVID-19 on medical education. Cureus, 12(3).
  • Fong, B., Fong, A. C. M., & Li, C. K. (2011). Telemedicine technologies: Information technologies in medicine and health. Wiley.
  • Foucault, M. (1969). L’archéologie du savoir. Gallimard.
  • Freeman, C., & Soete, L. (2003). Yenilik iktisadı. TÜBİTAK Yayınları.
  • Giddens, A. (1990). The consequences of modernity. Polity Press.
  • Grisgby, J., Kaehny, M., Sandberg, E. J., Schlenker, R. E., & Shaughnessy, P. W. (1995). Effects and effectiveness of telemedicine. Health Care Financing Review, 17(1), 115–131.
  • Habermas, J. (1997). “İdeoloji” olarak teknik ve bilim. Yapı Kredi Yayınları.
  • Hage, J., & Aiken, M. (1970). Social change in complex organizations. Random House.
  • Harvey, D. (1999). Postmodernliğin durumu: kültürel değişimin kökenleri. (S. Savran, Tran.). Metis Yayınları.
  • Hofmann, B., & Svenaeus, F. (2018). How medical technologies shape the experience of illness. Life Sciences, Society and Policy, 14(1), 3.
  • İnce, M. (2017). Toplumsal tabakalaşma ve eşitsizlik. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 19(1), 294–319.
  • Institute of Medicine. (1996). Telemedicine: A guide to assessing telecommunications for health care. The National Academies Press.
  • Jonas, H. (1997). Le principe de responsabilité: Une éthique pour la civilisation technologique. Les Éditions du CERF.
  • Koca, A., & Tutal, O. (2021). COVID-19 Salgını sürecinde değişen dinamikler üzerinden yeni kamusal alan olasılıkları. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11(2), 360–377.
  • Latour, B. (1987). Science in action: How to follow scientists and engineers through society. Harvard University Press.
  • Latour, B. (2005a). La science en action, Introduction à la sociologie de la science. La Découverte/ Poche.
  • Latour, B. (2005b). Reassembling the social: An introduction to actor-network-theory. Oxford University Press.
  • Law, J. (2004). After method: Mess in social science research. Routledge.
  • Lu, J. (2016). Will medical technology deskill doctors? International Education Studies, 9(7), 130–134.
  • Lurie, N., & Carr, B. G. (2018). The role of telehealth in the medical response to disasters. JAMA International Medical, 178(6), 745–746.
  • Manchanda, S. (2020). Patient education series, telemedicine–Getting care to patients closer to home. American Journal of Respiratory Critical Care Medicine, 201(12), 26–27.
  • Mars, M. (2013). Telemedicine and advances in urban and rural healthcare delivery in Africa, Progress in Cardiovascular Diseases, 56, 326–335.
  • Monaghesh, E., & Hajizadeh, A. (2020). The role of telehealth during COVID-19 outbreak: A systematic review based on current evidence. BMC Public Health, 20(1), 1193.
  • Mossberger, K. (2009). Toward digital citizenship: Addressing inequality in the information age. In A. Chadwick & P. N. Howard (Eds.), The Handbook of Internet Politics (pp. 173–185). Routledge.
  • Ohannessian, R. (2015). Telemedicine: Potential applications in epidemic situations. European Research in Telemedicine, 4(3), 95–98.
  • Ojetti, V., Covino, M., Brigida, M., Petruzziello, C., Saviano, A., Migneco, A., Candelli, M., & Franceschi, F. (2020). Non-COVID diseases during the pandemic: Where have all other emergencies gone? Medicina (Kaunas, Lithuania), 56(10), 512.
  • Portnoy, J., Waller, M., & Elliott, T. (2020). Telemedicine in the era of COVID-19. The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 8(5), 1489–1491.
  • Ricketts T. C. (2000). The changing nature of rural health care. Annu Rev Public Health, 21, 639–657.
  • Rockwell, K. L., & Gilroy, A. S. (2020). Incorporating telemedicine as part of COVID-19 outbreak response systems. The American Journal of Managed Care, 26(4), 147–148.
  • Rose, S. (2020). Medical student education in the time of COVID-19. JAMA, 323(21), 2131–2132.
  • Sağlık Bakanlığı [Ministry of Health] (2019). Sağlık istatistiği yıllığı 2019. https://dosyasb.saglik. gov.tr/Eklenti/40564,saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf?0
  • Schwab, K. (2016). The fourth industrial revolution. The World Economic Forum.
  • Scott Kruse, C., Karem, P., Shifflett, K., Vegi, L., Ravi, K., & Brooks, M. (2018). Evaluating barriers to adopting telemedicine worldwide: A systematic review. Journal of Telemedicine and Telecare, 24(1), 4–12.
  • Singh, C., & Leder, D. (2012). Touch in the consultation. The British journal of general practice. The Journal of the Royal College of General Practitioners, 62(596), 147–148.
  • Sosnowski, R., Kamecki, H., Joniau, S., Walz, J., Klaassen, Z., & Palou, J. (2020). Introduction of telemedicine during the COVID-19 pandemic: A challenge for now, an opportunity for the future. European Urology, 78(6), 820–821.
  • Talbot, M. (2012). Bioethics: An introduction. Cambridge University Press.
  • Turner, B., S. (1995). Medical power and social knowledge. Sage.
  • Verbeek, P. P. (2005). What things do? (R. P. Crease, Tran.). University of Pennsylvania Press.
  • Verbeek, P. P. (2011). Moralizing technology: Understanding and designing the morality of things. University of Chicago Press.
  • Waxman, D. (1978). Hospital phobia: a rapid desensitization technique. Postgraduate Medical Journal, 54(631), 328–330.
  • World Health Organization. (2015). WHA58.28 e-health. 58th World Health Assembly, Geneva, Switzerland. https://www.who.int/healthacademy/media/WHA58-28-en.pdf.
  • World Health Organization. (2000). World health report 2000, health system: Improving performance. Geneva, Switzerland.
  • Zhai, Y. A. (2020). Call for addressing barriers to telemedicine: Health disparities during the COVID-19 pandemic. Psychotherapy and Psychosomatics, 90(1), 64–66.
  • Zurn P., Poz M. R. D., Stilwell, B., & Adams, O. (2004). Imbalance in the health workforce. Human Resources for Health, 2(13). https://human-resources-health.biomedcentral.com/ articles/10.1186/1478-4491-2-13.
APA Saral C, Nuhoglu S, Eryildiz N, Şengül M, Altinisik G, Ergur A (2021). İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. , 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
Chicago Saral Cansu,Nuhoglu Sadiye,Eryildiz Nurdila,Şengül Merve,Altinisik Goksel,Ergur Ali İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. (2021): 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
MLA Saral Cansu,Nuhoglu Sadiye,Eryildiz Nurdila,Şengül Merve,Altinisik Goksel,Ergur Ali İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. , 2021, ss.175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
AMA Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. . 2021; 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
Vancouver Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. . 2021; 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
IEEE Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A "İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması." , ss.175 - 198, 2021. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
ISNAD Saral, Cansu vd. "İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması". (2021), 175-198. https://doi.org/10.26650/SJ.2021.41.2.0025
APA Saral C, Nuhoglu S, Eryildiz N, Şengül M, Altinisik G, Ergur A (2021). İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 41(2), 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
Chicago Saral Cansu,Nuhoglu Sadiye,Eryildiz Nurdila,Şengül Merve,Altinisik Goksel,Ergur Ali İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 41, no.2 (2021): 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
MLA Saral Cansu,Nuhoglu Sadiye,Eryildiz Nurdila,Şengül Merve,Altinisik Goksel,Ergur Ali İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, vol.41, no.2, 2021, ss.175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
AMA Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2021; 41(2): 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
Vancouver Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2021; 41(2): 175 - 198. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
IEEE Saral C,Nuhoglu S,Eryildiz N,Şengül M,Altinisik G,Ergur A "İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması." İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 41, ss.175 - 198, 2021. 10.26650/SJ.2021.41.2.0025
ISNAD Saral, Cansu vd. "İleri Teknoloji Rüyasından Pandeminin Pragmatizmine Tele-Tıp: COVID-19 Koşullarında Uzaktan Hekimliğin Yaygınlaşması". İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 41/2 (2021), 175-198. https://doi.org/10.26650/SJ.2021.41.2.0025
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 22:48

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları