İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları

SEZGİN, Feridun

İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları

Feridun SEZGİN (Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

6 0

Yıl: 2006 Cilt: 12 Sayı: 48 Sayfa Aralığı: 557 - 583 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları

Öz:

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin bireysel ve örgütsel değerlerin uyumuna ilişkin algılarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve okulda birey-örgüt değer uyumuna yönelik bazı çıkarımlar sunmaktır. Araştırmaya Ankara’nın merkez ilçelerinden seçilen 40 ilköğretim okulunda görevli 575 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın sonuçları, araştırmaya katılan öğretmenlerin bireysel ve örgütsel değerlere ilişkin algıları arasında pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin birey-örgüt değer uyumuna ilişkin algılarında; cinsiyet, branş, çalışılan okuldaki hizmet süresi, mezun olunan kurum, öğrenim durumu ve işten memnun olma düzeyi değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar yoktur. Bununla birlikte, öğretmenlerin birey-örgüt değer uyumuna ilişkin algıları; mesleki kıdem, okula ilişkin algılanan tutum ve kendini okulun önemli ve değerli bir üyesi olarak hissetme durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar göstermiştir. İş doyumu yüksek, kendini okulun önemli ve değerli bir üyesi olarak hisseden ve çalıştığı okula bağlılık duyan öğretmenlerin bireysel ve örgütsel değerlerin uyumuna ilişkin algıları, diğer öğretmenlere oranla daha olumludur. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda, öğretmenlerin öğretmenlik mesleğe ilişkin algılarını hangi değerlerin nasıl etkilediğinin boylamsal olarak ve nitel yöntemlerle desteklenerek araştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelime: bireysel değerler örgütsel değerler değer uyumu

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları

Perceptions of Elemantary School Teachers on Person-Organization Value Congruence

Öz:

This study examined the perceptions of elementary school teachers about individual and organizational value congruence according to some variables, and provided several implications for person-organization value congruence at schools. In this study, a total of 575 teachers working in 40 elementary schools from central counties of Ankara were selected as the study sample by using cluster-sampling method. Results from this study indicated that a moderately significant positive correlation between teachers’ perceptions of individual and organizational values was found. The results also showed that there were no statistically significant differences in perceptions of teachers’ on person-organization value congruence in terms of gender, branch, years in current school, the last graduated school, educational level, and job satisfaction level. However, results demonstrated that teachers’ perceptions on person-organization value congruence varied significantly depending on the years in profession, attitude towards the schools in which they work, and considering himself/herself as an important member of the school. According to the results, teachers with high job satisfaction, considering themselves as important members of schools, and having a strong commitment to schools had more positive person-organization value congruence perceptions than the others. Based on the results of the study, it was suggested that longitudinal studies on which values affect teachers’ perceptions about teaching profession be conducted by using qualitative research techniques.

Anahtar Kelime: value congruence individual values organizational values

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Autry, C. W., & Daugherty, P. J. (2003). Warehouse operations employees: Linking person-organization fit, job satisfaction, and coping responses. Journal of Business Logistics, 24(1), 171-197.
Aydın, M. (1994). Eğitim yönetimi. Genişletilmiş 4. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
Bacanlı, H. (2002). Psikolojik kavram analizleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme. Kuram, strateji ve taktikler. 2. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Geliştirilmiş 3. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Cable, D. M. (1995). The role of person-organization fit in organizational entry. Unpublished Doctoral Dissertation. Cornell University.
Cable, D. M., & Judge, T. A. (1996). Person – organization fit, job choice decisions, and organizational entry. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 67(3), 294-311.
Cable, D. M., & Parsons, C. K. (2001). Socialization tactics and person-organization fit. Personnel Psychology, 54(1), 1-23.
Chatman, J. A. (1989). Improving interactional organizational research: A model of person-organization fit. Academy of Management Review, 14(3), 333-349.
Chatman, J. A. (1991). Matching people and organizations: Selection and socialization in public accounting firms. Administrative Science Quarterly, 36(3), 459-484.
Çelik, V. (1990). İş doyumunun çağdaş eğitim denetimindeki yeri ve önemi. Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), 4(1), 61-68.
Çelik, V. (2000). Örgüt kültürü ve yönetimi. 2. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dose, J. J. (1997). Work values: An integrative framework and illustrative application to organizational socialization. Journal of Occupational & Organizational Psychology, 70(3), 219-240.
Enz, C. A. (1988). The role of value congruity in intraorganizational power. Administrative science quarterly, (33), 284-304.
Feather, N. T., & Rauter, K. A. (2004). Organizational citizenship behaviours in relation to job status, job insecurity, organizational commitment and identification, job satisfaction and work values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, (77), 81-94.
Finegan, J. E. (2000). The impact of person and organizational values on organizational commitment. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73(2), 149-169.
Freedman, J. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J. M. (1993). Sosyal psikoloji. (Çeviren: A. Dönmez). 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Goodman, S. A., & Svyantek, D. J. (1999). Person-organization fit and contextual performance: Do shared values matter. Journal of Vocational Behavior, (55), 254-275.
Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi. Ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları: 8.
Hultman, K., & Gellerman, B. (2002). Balancing individual and organizational values. Walking the tightrope to success. San francisco, Ca: Jossey-Bass / Pfeiffer.
Jehn, K. A., Chadwick, C., & Thatcher, S. M. B. (1997). To agree or not to agree: The effects of value congruence, individual demographic dissimilarity, and conflict on workgroup outcomes. International Journal of Conflict Management, 8(4), 287-305.
Kalliath, T. J., Bluedorn, A. C., & Strube, M. J. (1999). A test of value congruence effects. Journal of Organizational Behavior, 20, 1175-1198.
Karakitapoğlu, Z. (1996). Contemporary value orientations of adults and university students. Unpublished Master Thesis. Ankara: METU, The Graduate School of Social Sciences.
Kaskel, R. J. (2000). Value congruence and satisfaction. Unpublished Doctoral Dissertation. The California School of Professional Psychology at Alameda.
Kraimer, M. L. (1997). Organizational goals and values: A socialization model. Human Resource Management Review, 7(4), 425-447.
Kristof, A. L. (1996). Person-organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications. Personnel Psychology, 49(1), 1-49.
Kristof-Brown, A. L. (2000). Perceived applicant fit: Distinguishing between recruiters’ perceptions of person-job and person-organization fit. Personnel Psychology, 53(3), 643-671.
Lussier, R. N. (2002). Human relations in organizations. Applications and skill-building. Fifth Edition. New York: McGraw-Hill / Irwin.
Mcdonald, P. R. (1993). Individual-organizational value congruence: Operationalization and consequents. Unpublished Doctoral Dissertation. London: The University of Western Ontario.
Mcdonald, P., Gandz, J. (1991). Identification of values relevant to business research. Human Resource Management, 30(2), 217-236.
Meglino, B. M., & Ravlin, E. C. (1998). Individual values in organizations: Concepts, controversies, and research. Journal of Management, 24(3), 351-389.
O’Reilly III, C. A., Chatman, J., & Caldwell, D. F. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit. Academy of Management Journal, 34(3), 487-516.
Orhan, K. (1997). İş doyumu ve değerler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özgüven, İ. E. (1999). Psikolojik testler. Üçüncü baskı. Ankara: PDREM Yayınları.
Parkes, L. P., Boncher, S., & Schneider, S. K. (2001). Person-organisation fit across cultures: An emprical investigation of individualism and collectivism. Applied Psychology: An International Review, 50(1), 81-108.
Parsons, J. G. (1999). The relationship of values to performance: A case study of the washington state criminal justice training commission. Oklahoma: University of Central Oklahoma.
Posner, B. Z. (1992). Person-organization values congruence: No support for individual differences as a moderating influence. Human Relations, 45(4), 351-361.
Posner, B. Z., & Schmidt, W. H. (1993). Values congruence and differences between the interplay of personal and organizational value systems. Journal of Business Ethics, (12), 341-347.
Robbins, S. P. (1990). Organization theory. Structure, design, and applications. Third Edition. New Jersey: Prentice-Hall International Editions.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
Sağnak, M. (2003). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değerlere ilişkin algıları ile kişisel değerleri arasındaki uyum düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sağnak, M. (2004). Değerler yönünden birey-örgüt uyumu ve sonuçları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(37), 72-95.
Sağnak, M. (2005a). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değerlere ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 30(136), 31-38.
Sağnak, M. (2005b). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin değer uyum düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(1), 207-228.
Sezgin, F. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel ve örgütsel değerlerinin uyumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sims, R. L., & Kroeck, K. G. (1994). The influence of ethical fit on employee satisfaction, commitment and turnover. Journal of Business Ethics, 13(12), 939-947.
Stolp, S., & Smith, S. C. (1997). Cultural leadership. School leadership handbook for excellence. (Edited by S. C. Smith and P. K. Piele). University of Oregon: ERIC.
Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Taşdelen, A. (1998). Üniversite öğrencilerinde ereksel ve araçsal değerler hiyerarşisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tepeci, M., & Bartlett, L. B. (2002). The hospitality industry culture profile: A measure of individual values, organizational culture, and person-organization fit as predictors of job satisfaction and behavioral intentions. Hospitality Management, (21), 151-170.
Terzi, A. R. (2000). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Valentine, S., Godkin, L., & Lucero, M. (2002). Ethical context, organizational commitment, and person-organization fit. Journal of Business Ethics, 41(4), 349-360.
Vancouver, J. B., & Schmitt, N. W. (1991). An exploratory examination of person-organization fit: Organizational goal congruence. Personnel Psychology, 44(2), 333-352.
Van Vianen, A. E. M. (2000). Person-organization fit: The match between newcomers’ and recruiters’ preferences for organizational cultures. Personnel Psychology, 53(1), 113-149.
Verquer, M. L. (2002). Fitting in at work: A comparison of the relationships between person-organization fit and person-group fit with work attitudes. Unpublished Doctoral Dissertation. Michigan: Central Michigan University.
Verquer, M. L., Beehr, T. A., & Wagner, S. H. (2003). A meta-analysis of relations between person-organization fit and work attitudes. Journal of Vocational Behavior, (63), 473-489.
Yüksel, Ö. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.

APA	SEZGİN F (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. , 557 - 583.
Chicago	SEZGİN Feridun İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. (2006): 557 - 583.
MLA	SEZGİN Feridun İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. , 2006, ss.557 - 583.
AMA	SEZGİN F İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. . 2006; 557 - 583.
Vancouver	SEZGİN F İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. . 2006; 557 - 583.
IEEE	SEZGİN F "İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları." , ss.557 - 583, 2006.
ISNAD	SEZGİN, Feridun. "İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları". (2006), 557-583.

APA	SEZGİN F (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(48), 557 - 583.
Chicago	SEZGİN Feridun İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 12, no.48 (2006): 557 - 583.
MLA	SEZGİN Feridun İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.12, no.48, 2006, ss.557 - 583.
AMA	SEZGİN F İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2006; 12(48): 557 - 583.
Vancouver	SEZGİN F İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2006; 12(48): 557 - 583.
IEEE	SEZGİN F "İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12, ss.557 - 583, 2006.
ISNAD	SEZGİN, Feridun. "İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Birey-Örgüt Değer Uyumuna İlişkin Algıları". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 12/48 (2006), 557-583.