İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi

ŞAHİN, Ali E.; BEKTAŞ, Eyüp

İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi

Eyüp BEKTAŞ, (Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Ali E. ŞAHİN (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Eurasian Journal of Educational Research

13 0

Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 19 - 29 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi

Öz:

Problem Durumu: Öğrenme öğretme sürecinde sorular önemli bir role sahiptir. Soruyanıt tekniği, öğretim sürecinde sıklıkla başvurulan bir teknik olarak düz anlatımdan sonra ikinci sırada gelmektedir. Bu tekniğin etkili kullanımı öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesine ve dersin hedeflerinin gerçekleşmesine katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, soru-yanıt tekniğini öğrenci etkileşimini, düşünmeyi ve öğrenmeyi geliştiren etkili bir yol olarak ifade etmektedir. Öğretmenlerin soru-yanıt tekniğini kullanma becerilerini geliştirmek için öncelikle onların bu tekniği mevcut durumda ne şekilde kullandıklarının ortaya konulması yarar sağlayacaktır. Amaç ve Sorular: Bu araştırmanın amacı ilköğretim beşinci sınıf öğretmenlerinin soru sorma davranışlarını analiz etmektir. Soruların sınıf ortamında cinsiyete, akademik başarıya, sınıfta oturulan yere göre dengeli dağılımının sağlanması, farklı soru tiplerine dengeli bir biçimde yer verilmesi, soru sorma aşamalarının uygun kullanılması (soruyu sor, bekle, isim belirt) gibi temel ilkeler bu tekniğin mükemmel kullanımının yaşamsal ögeleri olarak görülmektedir. Bu ilkeler dikkate alınarak oluşturulan araştırma soruları şunlardır: (1) Öğretmenler ilköğretim beşinci sınıf Sosyal Bilgiler dersinde hangi düzey sorular kullanmaktadırlar? (2) Öğretmenlerin soru-yanıt tekniğini kullanırken izledikleri strateji nedir? (3) Öğretmenlerin bu derslerde sordukları soruların öğrencilerin cinsiyetine, akademik başarılarına ve sınıfta oturdukları yere göre dağılımı nedir? (4) Katılımcı öğretmenlerin soru-yanıt tekniğinin kullanımına ilişkin genel düşünceleri nelerdir? Yöntem: Bu betimsel çalışmanın çalışma grubunu Kırıkkale ilinde görev yapan 16 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri sınıf içi gözlemlerden ve öğretmenlerle yapılan görüşmelerden elde edilmiştir. Araştırmacıya ek olarak beş yüksek lisans öğrencisi araştırmada gözlemci sıfatıyla yer almış, gözlemler öncesinde bu kişilere eğitim verilmiş, kendilerine toplam 12 saat eğitim amaçlı gözlem yaptırılmıştır. Öğretmenlerin soru sorma davranışlarının kaydı “frekans hesaplama ve kayıt prosedürü” kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Gözlemciler arasındaki güvenirlik, eğitim amaçlı yapılan gözlemlerde .81, kullanılacak verilerin toplanması için yapılan gözlemlerde ise .79 olarak hesaplanmıştır. Her bir öğretmen beşinci sınıf Sosyal Bilgiler dersinde iki gözlemci tarafından üçer saat süreyle gözlenmiştir.Bulgular ve Sonuçlar: Bu araştırmanın bulguları öğretmenlerin öğrencilere ağırlıklı olarak hatırlama düzeyinde sorular (%75) sorduklarını, erkek öğrencilere (%59), başarılı öğrencilere (%57) ve ön sıralarda oturan öğrencilere (%44) daha fazla soru yönelttiklerini ortaya koymuştur. Öğretmenler soru-yanıt tekniğini, düz anlatımdan sonra en sık kullandıkları teknik olarak ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin soru-yanıt tekniğinin izlenmesi gereken temel aşamalarını ve ilkelerini kısmen izledikleri belirlenmiştir. Öneriler: Öğretmenlerin soru-yanıt tekniğini kullanma becerilerini geliştirmek için hizmet öncesi eğitimlerinde kuramsal ve uygulamalı eğitime ağırlık verilmelidir. Millî Eğitim Bakanlığı da mevcut öğretmenleri bu konuda hizmet-içi eğitimden geçirmelidir. Öğretmenler bir ya da daha fazla derste sordukları soruların türlerini sınıflamalı, bunların oranlarını analiz etmelidirler. Öğretmenler ayrıca sordukları soruların farklı becerilere ya da cinsiyete dağılımının da çetelesini tutmalıdırlar. Bu tür kayıtların tutulmasında bir meslektaşın yardımının alınması yararlı olabilir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Arslan, H. (2000). İlköğretim ikinci kademede okutulan sosyal bilgiler dersinin öğretim sürecinde kullanılan metotlar üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi,Van.
Başar, H. (2005). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Bloom, B. S., Englehart, M. D., Furst, E. J., Will, W. A., & Krathwohl, D. R. (Eds.). (1956). Taxonomy of Educational Objectives, Handbook I: Cognitive Domain. New York: David McKay.
Brophy, J., & Good, T. L. (1986). Teacher behavior and student achievement. In M. C. Wittrock (Ed.), Handbook of research on teaching (3rd ed. Pp. 328-375). New York: Macmillin.
Buggey, L. J. (1971). A study of the relationship of classroom questions and social studies achievement of second grade children. (Doctoral dissertation, University of Washington, 1971). Dissertation Abstracts International, 32, 2543A.
Burden, P. (1995). Classroom management and discipline: Methods to facilitate cooperation and instruction. New York: Longman Publishers.
Burden, P. (2006). Classroom management: Creating a successful K-12 learning community (3rd ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
Büyükkaragöz, S. & Çivi, C. (1997). Genel öğretim metotları. Konya: Öz Eğitim Yayınları.
Cangelosi, J. S. (2000). Classroom management strategies: gaining and maintaining students’ cooperation (4th ed.). New York: John Wiley & Sons, Inc. Cotton, K. (1988). Instructional reinforcement. Portland, OR: Northwest Regional Educational Laboratory.
Demirel, Ö. (1999). Plandan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Ellis, K. (1993). Teacher questioning and behavior and student learning: What research says to teachers. Paper presented at the 1993 Convention of the Western States Communication Association, Albuquerque, New Mexico. (ED 359 572).
Erden, M. (2000). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Alkım Yayınevi. Eskicumalı, A. ve İşman, A. (1999). Eğitimde planlama ve değerlendirme. Adapazarı: Değişim Yayınları.
Gall, M. (1984). Synthesis of research on teacher questioning. Educational Leadership, 42 (3), 40-46.
Graesser, A. C. ve Person, N. K. (1994). Question asking during tutoring. American Educational Research Journal, 31, 104-137.
Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset.
Küçükahmet, L. (1989). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Küçüktepe, E. S. (1998). İlköğretim okullarında 4 ve 5. sınıf öğretmenlerinin sınıf içi öğretmen davranışlarını gerçekleştirme düzeyi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Lemlech, J. K. (1988). Classroom management. New York: Longman. Leven, T. ve Long, R. (1981). Effective instruction. Washington, DC: Association of Supervision and Curriculum Development. Eğitim Araştırmaları 29
Özkan, H. H. (1999). Sosyal bilgiler öğretiminde işbirlikçi öğrenme ile anlatım ve soru cevap yöntemlerinin etkinliklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Öztaş, S. (2000) İlköğretim altıncı sınıflar sosyal bilgiler tarih ünitelerinin işlenişinde öğretmenlerin kullandıkları öğretim yöntemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Sönmez, V. (1998). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen el kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Sönmez, V. (2004). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Wilen, W. & Clegg, A. (1986). Effective questions and questioning: A research review. Theory and Research in Social Education, 14 (2), 153-161.
Wilen, W., Ishler, M., Hutchinson, J. ve Kindsvatter, R. (2000). Dynamics of effective teaching. (4th ed.) New York: Longman.
Wimer, J. F., Ridenour, T, C. S. Place, K. & Place, W. (2001). Higher order teacher questioning of boys and girls in elementary mathematics. The Journal of Educational Research, 95(2), 84-92.
Wood, A. T. & Anderson, C. H. (2001). The case study method: Critical thinking enhanced by effective teacher questioning skills. Proceedings of International Conference of the World Association for Case Method Research and Application. Lund, Sweden, June 17-20.
YÖK-Dünya Bankası. (1998). Fakülte okul işbirliği. MEGP: Ankara

APA	BEKTAŞ E, ŞAHİN A (2007). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. , 19 - 29.
Chicago	BEKTAŞ Eyüp,ŞAHİN Ali E. İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. (2007): 19 - 29.
MLA	BEKTAŞ Eyüp,ŞAHİN Ali E. İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. , 2007, ss.19 - 29.
AMA	BEKTAŞ E,ŞAHİN A İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. . 2007; 19 - 29.
Vancouver	BEKTAŞ E,ŞAHİN A İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. . 2007; 19 - 29.
IEEE	BEKTAŞ E,ŞAHİN A "İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi." , ss.19 - 29, 2007.
ISNAD	BEKTAŞ, Eyüp - ŞAHİN, Ali E.. "İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi". (2007), 19-29.

APA	BEKTAŞ E, ŞAHİN A (2007). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. Eurasian Journal of Educational Research, 0(28), 19 - 29.
Chicago	BEKTAŞ Eyüp,ŞAHİN Ali E. İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. Eurasian Journal of Educational Research 0, no.28 (2007): 19 - 29.
MLA	BEKTAŞ Eyüp,ŞAHİN Ali E. İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. Eurasian Journal of Educational Research, vol.0, no.28, 2007, ss.19 - 29.
AMA	BEKTAŞ E,ŞAHİN A İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. Eurasian Journal of Educational Research. 2007; 0(28): 19 - 29.
Vancouver	BEKTAŞ E,ŞAHİN A İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi. Eurasian Journal of Educational Research. 2007; 0(28): 19 - 29.
IEEE	BEKTAŞ E,ŞAHİN A "İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi." Eurasian Journal of Educational Research, 0, ss.19 - 29, 2007.
ISNAD	BEKTAŞ, Eyüp - ŞAHİN, Ali E.. "İlköğretim Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Soru-Yanıt Tekniğini Kullanım Davranışlarının Analizi". Eurasian Journal of Educational Research 28 (2007), 19-29.