Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi

ALPAR, Gül; UÇAR BOYRAZ, FATMA; ER, Nurhan

Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi

Gül ALPAR, (Adile Sadullah Mermerci Polis Meslek Eğitim Merkezi, İstanbul, Türkiye)

Nurhan ER, (Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

FATMA UÇAR BOYRAZ (Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

Türk Psikoloji Yazıları

53 19

Yıl: 2007 Cilt: 10 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 1 - 17 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi

Öz:

Bu çalışmada, bir hırsızlık olayına ilişkin olay sonrası bilgi ve tuzak soruların görgü tanıklarının hatırlama ve kaynak izleme performansı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu amaçla deneylerin çalışma aşamasında katılımcılara 50 olay slaytı izlettirilmiş ve olayın kritik maddeler açısından değişimlenmiş; doğru, hatalı ve genel olarak anlatıldığı olay sonrası hikaye okutulmuştur. Ardından tuzak soruların bulunduğu bir hatırlama testi ile katılımcıların bellekleri test edilmiştir. Katılımcılar daha sonra hatırlama testinde verdikleri yanıtları polis raporundan mı, yoksa slaytlardan mı hatırlıyor olduklarını değerlendirdikleri bir kaynak izleme yapmışlardır. Belirttikleri kaynaktan ne kadar emin olduklarını ise, 7 boyutlu Likert tipi bir ölçek üzerinde değerlendirmişlerdir. Katılımcıların hatırlama testinden aldıkları hata puanları, "slayttan hatırlıyorum" karar yüzdesi ve bilginin kaynağından emin olma derecesi üzerinden analiz edilmiştir. Sonuçlar, olay sonrası hikaye temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir. Görgü tanıklarının olay sonrası bilginin kaynağı ile kendi gözlemlerini ayırt etmede zorlandıklarına, olay sonrası bilginin kendi gözlemleri olduğuna inandıklarına işaret etmiştir.

Anahtar Kelime: bellek yanılgıları hafıza olay sonrası bilgi polis bilimleri yanlış bilgilenme kaynak izleme sorgulama adli bilimler görgü tanığı anımsama yanıltıcı sorular ifade alma suç araştırması adli psikoloji deneysel çalışma

Konular: Psikoloji

Mistaken Memories in Eyewitness Testimony: Effects of Postevent Information and Misleading Questions on Recall and Source Monitoring

Öz:

In this experiment, effects of postevent information and misleading questions related to a real criminal event on eyewitnesses' recollections and source monitoring decisions were investigated. In the studying phase of the experiment, participants were presented 50 event slides and then they read a postevent narrative manipulated through true, false and neutral information. In the testing phase, their memories for the criminal event were tested through misleading questions. Then they made their source monitoring decisions that whether they remember their answers form the slides or form the narrative and they showed their certainty level on a 7 dimensional Likert-type scale. Analysis on false decisions, source monitoring and certainty level of participants showed postevent information main effect and recall test consisted of misleading questions has effects on the source monitoring and certainty level. This means that eyewitnesses may confuse discriminating the source of their recollections and believe that the postevent information is their own observations.

Anahtar Kelime: eyewitness recall misleading questions taking statements criminal investigation forensic psychology experimental study memory errors memory postevent information police sciences misinformation source monitoring questioning forensic sciences

Konular: Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ayers, M. S. ve Reder, L. M. (1998). ATheorical review of the misinformation effect: Predictions from an activationbased memory model. Psychonomic Bulletin & Review 5(1), 1-21.
Belli, R. F. (1989). Influences of misleading postevent information: Misinformation interference and acceptance. Journal of Experimental Psychology: General, 118 (1), 72-85.
Bond, R. ve Smith, P. B. (1996). Culture and conformity: a meta-analysis of studies using Asch's (1952b, 1956) line judgement task. Psychological Bulletin, 119 (1), 111-137.
Chandler, C. C. (1991). How memory for an event is influenced by related events: Interfrence in modified recognition tests. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 17(1), 115-125.
Chandler, C. C, Gargano, G. J. ve Holt, B. C. (2001). Witnessing postevents does not change memory traces, but can effect their retrieval. Applied Cognitive Psychology, 15,3-22.
Conti, R. P. (1999). The" psychology of false confessions. The Journal of Credibility Assessment and Witness Psychology, 2 (1), 14-36.
Dillon, J. (1991). Questioning. O. Hargie, (Ed.), A handbook of communication skills. London: Routledge Press.
Eakın, D. K., Schreiber, T. ve Sergents-Marshall, S. (2003). Misinformation effects in eyewitness memory: The presence and absence of memory impairment as a function of warning and misinformation accessibility. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 29 (5), 813-825.
Er, N. ve Uçar, F. (2002). İki farklı örneklem grubunda otobiyografik anı özellikleri. XII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 11-13 Eylül ODTÜ, Ankara.
Er, N. ve Alpar, G., (2004). Görgü tanığı belleğine yapılan müdahaleler ve fenomenolojik farkındalığı: "Neyi- Nasıl-Nereden Hatırlar?" XIII. Ulusal Psikoloji Kongresi "Toplumsal Barış: Dün, Bugün ve Yarın". İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
Er, N. (2005). Bellek izi ve kanıtlarının adalet sistemi içindeki rolü: kodlama, hatırlama ve bildirme. Adli Psikiyatri Dergisi, 2 (2), 9-21.
Er, N., Alpar, G. ve Uçar, F. (2005). Görgü tanığının bellek yanılsamaları ve güven kararları: Bağımsız bellek bildiriminden sonraki test ve soru türü değişimlemelerinin etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 20 (56), 45-56.
Frost, P. (2000). The quality of false memory over time: is memory for misinformation "remembered" or "known"? Psychonomic Bulletin & Review, 7 (3), 531-536.
Gabbert, F., Memon, A. ve Allan, K. (2003). Memory conformity: can eyewitnesses influence each other's memory for an event? Applied Cognitive Psycholpgy, 77,533-543.
Haber, R. M., ve Haber, L. (2000). Experiencing, remembering and reporting events. Psychology, Public Policy and the Law, 6,1057-1093.
Hafstad, G. S., Menon A. ve Logie, R. (2004). Postidentification feedback, confidence and recollections of witnessing conditions in child witness. Applied Cognitive Psychology, 75,901-912.
Hekkanen, S. T. ve Mcevoy, C. (2002). False memories and source-monitoring problems: Criterion differences. Applied Cognitive Psychology, 16, 73-85.
Henkel, L. A. (2004). Erroneus memories arising from repeated attempts to remember. Journal of Memory and Language, 50, 26-46. Henkel, L. A. ve Coffman, K. J. (2004). Memory distortions in coerced false confessions: a source monitoring framework analysis. Applied Cognitive Psychology, 18, 567-588.
Herriot, P. (1974). Attributes of memory. London: Methuen and Co Ltd.
Higham, P. A. (1998). Believing details known to have been suggested. British Journal of Psychology, 89 (2), 265-284.
Ibabe, I. ve Sporer, S. L. (2004). How you ask is what you get: on the influence of question form on accuracy and confidence. Applied Cognitive Psychology, 18, 711-726.
Johnson, M. K., Hashtroudi, S. ve Lindsay, D. S. (1993). Source monitoring. Psychological Bulletin, 114 (1), 3-28.
Kassin, S. M., Ellsworth, P. C. ve Smith, V. L. (1989). The "General acceptance" of psychological research on eyewitness testimony: A survey of experts. American Psychologist, 44 (8), 1089-1098.
Lampinen, J. M. ve Schawartz, R. M. (2000). Impersistence of false memory persistence. Memory, 8 (6), 393-400.
Linsay, D. S. (1990). Misleading suggestions can impair eyewitnesses' ability to remember event details. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 16(6), 1077-1083.
Lindsay, D. S. ve Kelley, C. M. (1996). Creating illusions of familiarity in a cued recall remember/know paradigm. Journal of Memory and Language, 55,197-211.
Lindsay, R. C. L. ve Pozzulo, J. D. (1999). Sources of eyewitness identification error. International Journal of Law and Psychiatry, 22 (3-4), 347-360.
Loftus, E. F. ve Zanni, G. (1975). Eyewitness testimony: The influence of wording of a question. Bulletin of the Psychonomic Society, 5, 86-88.
Loftus, E. F. (1986). Ten years in the life of an expert witness. Law and Human Behavior, 10 (3), 241-263.
Loftus, E. F. ve Hoffman, H. G. (1989). Misinformation and memory: The creation of new memories. Journal of Experimental Psychology: General, 118(1), 100-104.
Loftus, E. ve Ketcham, K. (1991). Witness for the defense: The accused, the eyewitness, and the expert who puts memory on trial. New York: St. Martin's Press.
Loftus, E. (1992). When a lie becomes the memory's truth: memory distortions after exposure to misinformation. Current Directions in Psychological Science, 1, 121-123.
Loftus, E. (1993). Psychologists in the eyewitness world. American Psychologist, 48 (5), 518-537.
Loftus, E. (2000). Eyewitness testimony. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Loftus, E. (2003). Our changeable memories: legal and practical implications. Neuroscience, 4,231-234.
Mccloskey, M. ve Zaragoza, M. (1985). Misleading postevent information and memory for events: Arguments and evidence against memory impairment hypotheses. Journal of Experimental Psychology: General, 114 (1), 1-16.
Morton, J., Hammersley, R. H. ve Bekerian, D. A. (1985). A model for memory and its failures. Cognition, 20, 1-23.
Payne, D. G., Elie, C. J., Blackwell, J. M. ve Neuschatz, J. S. (1996). Memory illusions: Recalling, recognizing and recollecting events that never occured. Journal of Memory and Language, 35,261-285.
Rajaram, S. (1993). Remembering and knowing: two means of access to personal past. Memory and Cognition, 2/(1), 89-102.
Roediger III, HL (1990) Implicit memory: Retention without remembering. American Psychologist, 45,1043-1056.
Roediger III, H. L., Jacoby, J. D. ve Mcdermott, K. B. (1996). Misinformation effects in recall: Creating false memories through repeated retrieval. Journal of Memory and Language, 35, 300-318.
Roediger III, H. L. (1996). Memory illusions. Journal of Memory and Language, 35, 76-100.
Sutherland, R. ve Hayne, H. (2001a). Effect of postevent information on adult's eyewitness reports. Applied Cognitive Psychology, 15, 249-263.
Sutherland, R. ve Hayne, H. (2001b). Age-Related changes in the misinformation effect. Journal of Experimental Child Psychology. 79, 388-404.
Wells, G. L. (1993). What do we know about eyewitness identification? American Psychologist, 48, 553-571.
Wells, G.L. ve Bradfield, A. L. (1998). "Good, you identified the suspect": Feedback to eyewitnesses distorts their reports of the eyewitnessing experience. Journal of Applied Psychology, 83 (3), 360-376.
Wright, D. B. ve Loftus, E. F. (1998). How misinformation alters memories. Journal of Experimental Child Psychology, 77,155-164.
Wright, D. B., Self, G. ve Justice, C. (2000). Memory conformity: Exploring misinformation effects when presented by another person. British Journal of Psychology, 91, 189-202.
Zaragoza, M. S., Payment, K. E., Ackil, J. K., Drivdahl, S. B. ve Beck, M. (2001). Interviewing witnesses: forced confabulation and confirmatory feedback increase false memories. Psychological Science, 12 (6), 473-477.

APA	ALPAR G, ER N, UÇAR BOYRAZ F (2007). Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. , 1 - 17.
Chicago	ALPAR Gül,ER Nurhan,UÇAR BOYRAZ FATMA Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. (2007): 1 - 17.
MLA	ALPAR Gül,ER Nurhan,UÇAR BOYRAZ FATMA Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. , 2007, ss.1 - 17.
AMA	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. . 2007; 1 - 17.
Vancouver	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. . 2007; 1 - 17.
IEEE	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F "Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi." , ss.1 - 17, 2007.
ISNAD	ALPAR, Gül vd. "Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi". (2007), 1-17.

APA	ALPAR G, ER N, UÇAR BOYRAZ F (2007). Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 1 - 17.
Chicago	ALPAR Gül,ER Nurhan,UÇAR BOYRAZ FATMA Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Yazıları 10, no.20 (2007): 1 - 17.
MLA	ALPAR Gül,ER Nurhan,UÇAR BOYRAZ FATMA Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Yazıları, vol.10, no.20, 2007, ss.1 - 17.
AMA	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Yazıları. 2007; 10(20): 1 - 17.
Vancouver	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Yazıları. 2007; 10(20): 1 - 17.
IEEE	ALPAR G,ER N,UÇAR BOYRAZ F "Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi." Türk Psikoloji Yazıları, 10, ss.1 - 17, 2007.
ISNAD	ALPAR, Gül vd. "Görgü Tanıklığında Bellek Hataları: Olay Sonrası Bilginin ve Tuzak Soruların Hatırlama ve Kaynak İzleme Üzerindeki Etkisi". Türk Psikoloji Yazıları 10/20 (2007), 1-17.