Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?

ULUTAŞ, İSMAİL

Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?

İsmail ULUTAŞ (Balıkesir Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili Edebiyatı Bölümü, Balıkesir, Türkiye)

Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi

7 3

Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 43 Sayfa Aralığı: 117 - 132 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?

Öz:

Bu yazıda metatez diye adlandırılan ses değişmeleri ile Türkçenin hece sistemi arasındaki ilişkiyi araştırdık. Kullandığımız örnekler Türkçenin ağızlarından ve Hasan Eren’in Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü’nden alındı. Metatez olayı nedensiz ve mekanik bir ses değişikliği değildir, bilakis Sonorantlık Sıralama Prensibi (SSP) tarafından düzenlenen Türkçenin hece sistemiyle yakından ilişkilidir.

Anahtar Kelime: metatez ağız dilbilim türkçe sonorantlık sıralama prensibi ses bilimi hece yapısı

Is Metathesis Related to the Syllabic System of Turkish?

Öz:

This paper looks into the relationship between metathesis – the phenomenon of sound change – and the syllabic system of Turkish. The examples we made use of were selected from a corpus of Turkish dialects and from Hasan Eren’s Etymological Dictionary of the Turkish Language. In Turkish metathesis does not happen mechanically and without reason. On the contrary, it is closely related to the syllabic system of Turkish, which has been arranged in line with the Sonority Sequencing Principle (SSP).

Anahtar Kelime: sub-dialect linguistics turkish sonority sequencing principle phonology syllabic structure metathesis

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKAR, Ali (2004), Muğla Ağızları, Muğla Üniversitesi Yayınları: 50, Muğla.
BAYATLI, Hidayet Kemal (1996), Irak Türkmen Türkçesi, TDK: 664, Ankara.
BLOMFIELD, Leonard (1979), Language, London.
BOZ, Erdoğan (2002), Afyon Merkez Ağzı (Dil Özellikleri, Metinler, Sözlük), Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 28, Afyon.
BURAN, Ahmet (1997), Keban Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları, Ankara.
BURAN, Ahmet; Oğraş Şerife (2003), Elazığ İli Ağızları, Elazığ.
CAFEROĞLU, A. (1955), Anadolu ağızlarındaki metathèse gelişmesi, Belleten.
CRYSTAL, David (1992), An Encyclopedic Dictionary of Language and Languages, Blackwell Publishers, Oxford
ERCİLASUN, Ahmet B. (2002), Kars İli Ağızları-Ses Bilgisi, TDK: 797, Ankara.
EREN, Hasan (1953), Türk dillerinde metathèse, Belleten.
EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara.
ERTEN, Münir (1994), Diyarbakır Ağzı (İnceleme-Metinler-Sözlük), TDK Yayınları: 556, Ankara.
GOLDSMITH, John A. (1990), Autosegmental Metrical Phonology, Blackwell, Cambridge.
GÜLENSOY, Tuncer (1988), Kütahya ve Yöresi Ağızları, Ankara.
GÜLENSOY, Tuncer - BURAN, Ahmet (1994), Elazığ Yöresi Ağızlarından Derlemeler 1, TDK: 572, Ankara.
GÜLSEREN, Cemil (2000), Malatya İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler), TDK: 737, Ankara.
GÜNAY, Turgut (1978), Rize İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları: 27, Ankara.
GÜNŞEN, Ahmet (2000), Kırşehir ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), TDK: 745, Ankara.
JENSEN, John T. (1993), English Phonology, Amsterdam/Philadelphia.
KALAY, Emin (1988), Edirne İli Ağızları, Ankara.
KARAAĞAÇ, Günay (1991), Eski Metatez Örnekleri, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi VI, İzmir.
KENSTOWICZ, Michael (1994), Phonology in Generative Grammar, Blackwell, Cambridge.
KORKMAZ, Zeynep (1994), Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik), TDK: 583, Ankara.
ÖZÇELİK, Sadettin (1997), Urfa Merkez Ağzı, TDK: 666, Ankara.
PEI, Mario (1966), Glossory of Linguistic Terminology, Columbia University Press, New York
STURTEVANT, E. H. (1973), Linguistic Change, The University of Chicago Press, Chicago.

APA	ULUTAŞ İ (2007). Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. , 117 - 132.
Chicago	ULUTAŞ İSMAİL Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. (2007): 117 - 132.
MLA	ULUTAŞ İSMAİL Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. , 2007, ss.117 - 132.
AMA	ULUTAŞ İ Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. . 2007; 117 - 132.
Vancouver	ULUTAŞ İ Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. . 2007; 117 - 132.
IEEE	ULUTAŞ İ "Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?." , ss.117 - 132, 2007.
ISNAD	ULUTAŞ, İSMAİL. "Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?". (2007), 117-132.

APA	ULUTAŞ İ (2007). Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(43), 117 - 132.
Chicago	ULUTAŞ İSMAİL Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.43 (2007): 117 - 132.
MLA	ULUTAŞ İSMAİL Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.43, 2007, ss.117 - 132.
AMA	ULUTAŞ İ Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2007; 0(43): 117 - 132.
Vancouver	ULUTAŞ İ Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2007; 0(43): 117 - 132.
IEEE	ULUTAŞ İ "Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.117 - 132, 2007.
ISNAD	ULUTAŞ, İSMAİL. "Metatez Olayı Türkçenin Hece Sistemiyle İlgili midir?". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 43 (2007), 117-132.