Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler

DANIŞOĞLU ÇELİKEL, Ayşe; KARABULUT, Gökhan

Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler

Gökhan KARABULUT, (İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Ayşe DANIŞOĞLU ÇELİKEL (İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

1 1

Yıl: 2006 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 47 - 63 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler

Öz:

Türkiye ekonomisinde son yıllarda kaydedilen gelişmeler ile ilgili olarak farklı değerlendirmeler söz konusudur. Ekonomide geçmişe göre azalan bütçe açığı ve kamu borcu, düşen enflasyon, işsizlik ve faiz oranları, diğer yandan gerçekleşen oldukça yüksek büyüme hızı dikkate alındığında başarılı bir tablo sergilenirken, giderek artan cari işlemler açığının milli gelire oranı yaklaşık %8.5 düzeyine yaklaşmıştır. Bugüne kadar kaydedilen en yüksek orana ulaşan bu açık, bazı ekonomi çevrelerince bir kriz sinyali olarak algılanmakta, acilen azaltılması için çeşitli tedbirler önerilmektedir. Faklı görüşteki iktisatçılar ise yurtdışından sermaye girişi devam ettiği sürece bu konunun sorun teşkil etmeyeceği üzerinde durmakta, gerçekleşen yüksek büyümenin ancak bu açık ile südürülebileceğini belirtmektedir. Literatürde yapılan tartışmaların çoğunda, cari işlemler açığı, kurların aşırı değerlenmesi, hızlı büyüme ve ham petrol fiyatlarındaki artış ile ilişkilendirilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinin temel ekonomik göstergeleri ile uygulanan kur rejimi ve döviz kuru hareketlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkileri incelenmiş, yukarıda belirtilen değişkenler çerçevesinde oluşturulan modele, Türkiye 'nin en büyük ticaret ortağı olan Avrupa Birliği (15) ülkelerinin GSYİH'ları da eklenmiştir. Model VEC(Vector Error Correction) yöntemi ile test edilmiştir.

Anahtar Kelime: fiyatlar cari işlemler açığı Türkiye ekonomisi ham petrol vektör hata düzeltme modeli gayrisafi yurtiçi hasıla

Konular: İşletme İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

Factors That Affect the Widening of the Current Account Deficit in Turkey

Öz:

There are different views regarding the developments of the Turkish economy in the recent years . While the reduction in the budget and public deficits, falling rates of inflation, unemployment and interest and the realized rate of growth exibit a satisfactorypicture, the ratio of the current accountdeficit to the national income has reached 8.5%. Some economists consider the widening trend in the current account deficit as a signal of crises and emphasize the need for urgent measures.Others share the opposite view, stressing that the situation will not be alarming as long as the foreign capital flows continue and that maintaining a high rate of growth is only possible with an ongoing current account deficit. The majority of the discussions about the current account deficit problem of Turkey have focused on the overvaluation ofl exchance rates, high economic growth rates and worldwide increase in crude oil prices. This study investigates the economic fundemantals, exchange rate regimes and the movements of exchange rates in the Turkish economy. The theoretical model includes the above mentioned variables along with the GDPs of major trading partners of Turkey (EU 15). The impacts of these variables on the current account deficit have been tested using the VEC methodology.

Anahtar Kelime: crude oil vector error correction model gross domestic product prices current accounts deficit Turkish economy

Konular: İşletme İktisat İşletme Finans Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ARDIÇ, Oya Pınar ve SELÇUK, Faruk, (2004), "The Dynamics of a Newly Floating Exchange Rate:The Turkish Experience", Applied Economics (Forthcoming).
BOYD, Derick; CAPORLE, Guglielmo M.; SMITH, Ron, (2001), "Real Exchange Rate Effects on the Balance of Trade:Cointegration and the Marshall-Lerner Condition", International Journal of Finance and Economics, Vol.: 6, Issue 3.
BULLOCK, M., GRENVİLLE, S., HEENAN, G., (1993), "The Exchange Rate and the Current Account", Reserve Bank of Australia, Annual Conference, Volume: 6.
CALDERON, C, CHONG,A., LOAYZA, N., (1999), "Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries", Banco Central de Chile Working Papers, No: 51.
DEBELLE G.,H., FARUQEE, H., (1997),"What Determines the Current Account? A Cross sectional and Panel Approach", IMF Working Papers, No: 58.
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ, (2005), www.die.gov.tr
ENERGY INFORMATION ADMINISTRATION, U.S. DEPARTMENT OF ENERGY,(2005), www.eia.doe.gov (Erişim tarihi: 5.9.2005)
EUROSTAT,(2005), Euro Indicators, National Accounts, http://epp.eurostat.cec.eu.int (Erişim tarihi: 5.10.2005)
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI, (2005), Ekonomik Göstergeler, Ödemeler Dengesi, http://treasury.gov.tr/stat/e-gosterge.htm (Erişim tarihi: 5.9.2005)
HENRY, Chandar, LONGMORE, (2003), Rohan, "Current Account Dynamics and the Real Effective Exchange Rate:The Jamaican Experience", Bank Of Jamaica, Research and Programming Division.
KARABULUT, Gökhan, "Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizlerin Nedenleri", Der Kitabevi, 2001.
KNİGHT Malcolm, SCACCİALİAVİLLANİ, Fabio, (1998), "Current Accounts:What's their relevance for Economic Policymaking?", IMF Working Papers, No: 71.
LEE, Jaewoo, CHINN, Menzie D., (1998), "The Current Account and the Real Exchange Rate:A Structural VAR Analysis of Major Currencies", NBER Working Papers,Ho: 6495.
RİNCON, H., (1999), "Testing the Short and Long-run Exchange Rate Effects on Trade Balance:The Case of Colombia", Banca de la Republica, Borrades de Economia, 00649.
SERDENGEÇTİ, Süreyya, (2005), "Ekonomik Görünüm", TCMB, www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/yay4.html
SERDENGEÇTİ, Süreyya, (2005), "Büyümeden Sürdürülebilir Büyümeye", TCMB, www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/2005/CBTJ3 ustainablegrowth_17June-5tr.pdf
T.C. MERKEZ BANKASI, Veri tabanı, www.tcmb.gov.tr/cbt.html (Erişim tarih: 5.9.2005)
TOGAN Sübidey, ERSEL, Hasan, (2004), "Foreign Exchange Regime, the Real Exchange Rate and Current Account Sustainability:The Case of Turkey", ERF IIth Annual Conference, Lebanon.

APA	KARABULUT G, DANIŞOĞLU ÇELİKEL A (2006). Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. , 47 - 63.
Chicago	KARABULUT Gökhan,DANIŞOĞLU ÇELİKEL Ayşe Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. (2006): 47 - 63.
MLA	KARABULUT Gökhan,DANIŞOĞLU ÇELİKEL Ayşe Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. , 2006, ss.47 - 63.
AMA	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. . 2006; 47 - 63.
Vancouver	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. . 2006; 47 - 63.
IEEE	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A "Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler." , ss.47 - 63, 2006.
ISNAD	KARABULUT, Gökhan - DANIŞOĞLU ÇELİKEL, Ayşe. "Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler". (2006), 47-63.

APA	KARABULUT G, DANIŞOĞLU ÇELİKEL A (2006). Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 47 - 63.
Chicago	KARABULUT Gökhan,DANIŞOĞLU ÇELİKEL Ayşe Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8, no.1 (2006): 47 - 63.
MLA	KARABULUT Gökhan,DANIŞOĞLU ÇELİKEL Ayşe Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.8, no.1, 2006, ss.47 - 63.
AMA	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2006; 8(1): 47 - 63.
Vancouver	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2006; 8(1): 47 - 63.
IEEE	KARABULUT G,DANIŞOĞLU ÇELİKEL A "Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, ss.47 - 63, 2006.
ISNAD	KARABULUT, Gökhan - DANIŞOĞLU ÇELİKEL, Ayşe. "Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8/1 (2006), 47-63.