Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006
Yıl: 2008 Cilt: 19 Sayı: 68 Sayfa Aralığı: 91 - 113 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006
Öz: Bu çalışmada Türkiye'de vergi yapısı ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkiler vergi yükü, gayri safı sabit sermaye/GSYİH oranı ve yurtiçi tasarruflar/GSYİH oranı ile birlikte değerlendirilmiştir. Bu amaçla nedensellik analizi ve etki-tepki fonksiyonları kullanılmıştır. Nedensellik sınamalarına göre vergi yapısı ile büyüme arasında tek yönlü bir nedensellik ilişkisi vardır. İlişkinin yönü büyümeden dolaysız vergi gelirlerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı ile dolaylı vergi gelirlerinin toplam vergi gelirleri içindeki payına doğrudur. Dolaysız vergi gelirlerinin GSYİH'ya oranından (vergi yükü) büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Büyüme, aynı zamanda, hem gayri safi sabit sermaye/GSYİH oranı hem de yurtiçi tasarruflar/GSYİH oranının Granger nedenidir. Etki-tepki fonksiyonlarına göre, büyüme, ilk aşamada dolaylı vergi gelirlerinin toplam vergi gelirleri içindeki payına aynı yönde, dolaysız vergi gelirlerinin toplam vergi gelirleri içindeki payına ise ters yönde tepki vermekte ve değişkenler ortalama 3-4 dönem sonra birlikte hareket etmektedirler. İktisadi büyüme vergi yüküne de aynı yönde tepki vermekte ve iki değişken 4-5 dönem içinde birlikte hareket etmeye başlamaktadırlar.
Anahtar Kelime: Konular:
Tax Revenue, Taxation Mix and Economic Growth Relationship in Turkey: 1968-2006
Öz: This paper examines the relationships between taxation mix and economic growth in the Turkish economy. Tax burden, gross fixed capital formation/GDP and gross domestic savings/GDP ratio were also taken into account in the study. Causality analysis and impulse-response Junctions were used in the analysis. According to results obtained through causality analysis, there is one-way casual relationship between economic growth and taxation mix which flows from economic growth to taxation mix. One-way casual relationship was found between direct tax revenues/GDP ratio (tax burden) to economic growth. Economic growth is Granger cause of both gross fixed capital formation/GDP and gross domestic savings/GDP ratio. Impulse-response functions indicate that economic growth responds to indirect tax revenues with positive direction whereas economic growth responds to direct tax revenues with negative direction in the first stage and then they move together after 3-4 periods on the average. Economic growth responds to tax burden with positive direction and they move together after 3-4 periods.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AGELL, Jonas, LINDH, Thomas, OHLSSON, Henry (1997), "Growth and Public Sector: A Critical Review Essay", European Journal of Political Economy, Vol. 13, 33-52.
- AKDOĞAN, Abdurrahman. (2004), Türk Vergi Sistemi ve Uygulaması, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Gazi Hitabevi, Ankara.
- ANASTASSIOU, Thomas, DRITSAKI, Chaido. (2005), "Tax Revenues and Economic Growth: An Emprical Investigation for Greece Using Causality Analysis", Journal Social Sciences, Vol. 1, No. 2, 99-104.
- ATAÇ, Beyhan. (1997), Maliye Politikası, Genişletilmiş 4. Baskı, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, No: 118, Eskişehir.
- BURGESS, Robin, STERN, Nicholas. (1993), "Taxation and Development", Journal of Economic Literature, Vol. 31, 762-830 (Çev. Durmuş, M. (2007) "Vergileme ve Kalkınma", Maliye Dergisi, Sayı, 152, 1-59).
- CASS, David (1965), "Optimum Growth in an Aggregative Model of Capital Accumulation", Review of Economic Studies, Vol. 32, 233-240.
- ÇAPAR, Mustafa (2004), "Özel Tüketim Vergisi ve Türkiye Uygulaması", Sayıştay Dergisi, S. 52, 121-134.
- DURKAYA, Mehmet, CEYLAN, Servet (2006), "Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme", Maliye Dergisi, S. 150, 79-89.
- DÜNYA BANKASI, http://devdata.worldbank.org/query/default.htm (Erişim Tarihi: 15.02.2008)
- ENDERS, Walter (1995), Applied Econometric Time Series, New York: John Wiley.
- ENGEN, Eric, M., SKINNER, Jonathan (1992), "Fiscal Policy and Economic Growth", NBER Working Paper, No: 4223.
- GELİRLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/ user_upload/VI/GBGl.htm (Erişim Tarihi: 15.02.2008)
- HSIAO, Cheng. (1981), "Autoregressive Modelling and Money-Income Causality Detection", Journal of Monetary Economics, Vol. 7, 85-106.
- JONES, Larry, E., MANUELLI, Rodolfo, E., ROSSI, Peter, E. (1993), "Optimal Taxation in Models of Endogenous Growth", Journal of Political Economy, Vol. 101,485-517.
- KATZ, Claudio, J., MAHLER, Vincent, A., FRANZ, Michael, G. (1983), "The Impact of Taxes on Growth and Distribution in Developed Capitalist Countries: A Cross-national Study", The American Political Science Review, Vol. 77, 871-876.
- KING, Robert, G., REBELO, Sergio, T. (1990), "Public Policy and Economic Growth: Developing Neoclassical Implications", Journal of Political Economy, Vol. 98, 126-150.
- KOESTER, Reinhard, B., KORMENDI, Roger, C. (1989), "Taxation, Aggregate Activity and Economic Growth: Cross-Country Evidence on Some Supply-Side Hypothesis", Economic Inquiry, Vol. 27, 367-386.
- KOOPMANS, Tjalling, C. (1965), "On the Concept of Optimal Economic Growth", Cowles Foundation Paper: 238, Reprinted from Academia Scientiarum Scripta Varia, Vol. 28, No: 1.
- LEHMUSSARI, Olli Pekka (1990), "Deregulation and Consumption-Saving Dynamics in the Nordic Countries", IMF Staff Papers, Vol. 37, 71-93.
- MARSDEN, Keith. (1990), "Taxes and Growth" Taxation in Developing Countries içinde, (ed. M. Bird, O. Oldman), The John Hopkins University Press, USA.
- MERTER, Mehmet Emin, ACAR, Ibrahim Atilla, ARSLAN, Enver (2007), "Türk Vergi Sisteminde KDV Uygulaması ve Etkinliğinin Analizi", Maliye Dergisi, S. 153, 24-50.
- MILESI-FERRETTI, Gian, Maria, ROUBINI, Nouriel (1998), "Growth Effects of Income and Taxes", Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 30, No: 4, 721-744.
- ORTAÇ, Rifat, "Vergi Yapısı Kavramı ve Türkiye'de 1980 Sonrası Vergi Yapısının Değerlendirilmesi", Maliye Seçme Yazılar içinde (der. Binnur Çelik, Fatih Saraçoğlu), Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Yay., Ankara, ss. 99-124.
- REBELO, Sergio, T. (1991), "Long-Run Policy Analysis and Long-Run Growth", Journal of Political Economy, Vol. 99, 500-521.
- ROMER, Paul (1986), "Increasing Returns and Long-Run Growth", Journal of Political Economy, Vol. 94, 1002-1037.
- RUNKLE, David, E. (1987), "Vector Autoregressions and Reality", Journal of Business and Economic Statistics, Vol. 5, 437-442.
- SARAÇOĞLU, Fatih (2006), "Katma Değer Vergisinde Oransal Yapı ve Vergi Oranlarında Yapılan Değişikliklerin Tüketim ve Tasarruflar Üzerindeki Etkileri", Sayıştay Dergisi, s. 62, 67-81.
- SIMS, Clive.A. (1980), "Macroeconomics and Reality", Econometrica, Vol. 48, 1-48.
- SOLOW, Robert (1956), "A Contribution to the Theory of Economic Growth", Quarterly Journal of Economics, Vol. 70), 65-94.
- ŞAHAN, Özgür (2005a), "Gelir Vergisi Hasılatındaki Gelişmelerin Analizi ve Değerlendirilmesi", Yaklaşım, Yıl, 13, Sayı, 147, 251-255.
- ŞAHAN, Özgür (2005b), "Kurumlar Vergisi Hâsılatındaki Gelişmelerin Analizi ve Değerlendirilmesi", Yaklaşım, Yıl, Sayı. 48), 214-218.
- TRELA, Irene, WHALLEY, John (1992), "The Role of Tax Policy in Korea's Economic Growth", in The Political Economy of Tax Reform (eds. I. Takatoshi and A. Krueger), the University of Chicago Press.
- TÜRK, İsmail (1994), Maliye Politikası, 10. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
- TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, (2006), İstatistik Göstergeler: 1923-2005, TÜİK, Ankara.
- WIDMALM, Frida (2001), "Tax Structure and Growth", Public Choice, Vol. 107, 199-219.
- YARAŞLI, G.O. (2005), Türkiye'de Vergi Reformu, T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Yayın No:2005/367, Ankara.
- YILMAZ, Ferimah, TEZCAN, Nuray (2007), "Vergi Hâsılatı ve Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisi: Ekonometrik Bir İnceleme", 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya.
- YILMAZ, Hakan (1996), "Türkiye'de Vergi Yapısı ve 1980'den Sonra Sektörel Vergi Yüklerinin Gelişimi", Devlet Planlama Teşkilatı Uzmanlık Tezi, Ankara.
| APA | AÇIKGÖZ Ş (2008). Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. , 91 - 113. |
| Chicago | AÇIKGÖZ ŞENAY Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. (2008): 91 - 113. |
| MLA | AÇIKGÖZ ŞENAY Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. , 2008, ss.91 - 113. |
| AMA | AÇIKGÖZ Ş Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. . 2008; 91 - 113. |
| Vancouver | AÇIKGÖZ Ş Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. . 2008; 91 - 113. |
| IEEE | AÇIKGÖZ Ş "Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006." , ss.91 - 113, 2008. |
| ISNAD | AÇIKGÖZ, ŞENAY. "Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006". (2008), 91-113. |
| APA | AÇIKGÖZ Ş (2008). Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklaşım, 19(68), 91 - 113. |
| Chicago | AÇIKGÖZ ŞENAY Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklaşım 19, no.68 (2008): 91 - 113. |
| MLA | AÇIKGÖZ ŞENAY Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklaşım, vol.19, no.68, 2008, ss.91 - 113. |
| AMA | AÇIKGÖZ Ş Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklaşım. 2008; 19(68): 91 - 113. |
| Vancouver | AÇIKGÖZ Ş Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklaşım. 2008; 19(68): 91 - 113. |
| IEEE | AÇIKGÖZ Ş "Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006." Ekonomik Yaklaşım, 19, ss.91 - 113, 2008. |
| ISNAD | AÇIKGÖZ, ŞENAY. "Türkiye'de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006". Ekonomik Yaklaşım 19/68 (2008), 91-113. |
