Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi

Leblebici, Sema; GULUMSER, Erdem; AYAN, İlknur; Darcan, Cihan; ACAR, Zeki

Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi

Yürütücü

Zeki ACAR (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Samsun, Türkiye)

Araştırmacı(lar)

İlknur AYAN, (Adres Yazılmamış)

CİHAN DARCAN, (Adres Yazılmamış)

Sema LEBLEBİCİ, (adres yazılmamıs)

Erdem GULUMSER (Adres Yazılmamış)

5 4

Proje Grubu: TOVAG Sayfa Sayısı: 36 Proje No: 118O047 Proje Bitiş Tarihi: 01.07.2019 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-03-2020

Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi

Öz:

Bu projede 12 adet Bituminaria bituminosa (L.) C.H. Stirtion genotipinin, büyüme başlangıcı, tomurcuklanma ve çiçeklenme başlangıcı dönemlerine ait bitki yapraklarında bulunan ikincil metabolitler ile bu metabolitlerin allelopatik ve antimikrobiyal etkileri belirlenmiştir. Çalışmada B. bituminosa genotiplerinin yapraklarından elde edilen ekstarktların buğdayın çimlenme ve erken gelişim döneminde olumlu bir allelopatik etki yarattığı, çimlenme oranı, kök-gövde uzunlukları, kök-gövde yaş ve kuru ağırlıkları, biyokütle ve fide canlılık indeksi karşılaştırılarak belirlenmiştir. Bu ekofizyolojik özellikler bakımından incelenen genotipler kontrol (saf su) grubuna göre daha iyi performans göstermiştir. Bununla birlikte Samsun- Nebyan (9), Samsun-Kurupelit (10) ve Sinop-Tıngıroğlu (11)?na ait genotipler diğer genotiplere, tomurcuklanma döneminde alınan ekstraktlar ise diğer gelişme dönemlerine göre daha yüksek değerlere sahip olmuştur. B. bituminosa bitkisinde belirlenen ikincil metabolitler olan psoralen, angelisin, daidzein, genistein, daidzin ve genistin; her bir dönemde farklılık gösterirken, genotipler bu matabolitler üzerinde daha etkin olmuştur. 6 numaralı genotip (Samsun-Çarşamba) angelisin, daidzin ve genistin içerikleri bakımından öne çıkarken, 11 numaralı genotipin (Sinop-Tıngıroğlu) psoralen, 5 numaralı genotipin (Samsun-Kozağzı ) daidzein ve 9 numaralı genotipin (Samsun-Nebyan ) ise genistein içeriği diğer genotiplere oranla daha yüksek olmuştur. Çalışmada belirlenen farklı dönemlere ait sekonder metabolit miktarlarının antimikrobiyal aktivite üzerinde etkili olmadığı tespit edilmiştir. Ancak, 12 adet B. bituminosa genotipinden elde edilen ekstraktların gram negatiflere fazla etkili olmadığı, gram pozitif bakteriler ve ökaryot olan mayaya ise oldukça etkili olduğu tespit edilmişir. Bu genotiplerden 9 (Samsun- Nebyan) ve 12 (Samsun-Kavak) nolu genotipin ise oldukça etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bitkilerin gelişme dönemleri içerisinde çalışılan bakterilere çiçeklenme başlangıcı döneminde daha etkin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak B. bituminosa örneklerine ait sekonder metabolitlerin allelopatik ve antimikrobiyal aktivitelerinde gelişme dönemlerine göre genotiplerin daha etkili olduğu belirlenmiştir. Bu genotiplerden de Samsun-Nebyan (9)?a ait genotipin diğerlerine oranla hem allepatik hem de antimikrobiyal aktivite bakımından diğer genotiplere oranla daha iyi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime: antimikrobiyal aktivite allelopati ikincil metabolit Bituminaria bituminosa

Konular: Bahçe Bitkileri Ziraat Mühendisliği

Erişim Türü: Erişime Açık

Akçin, A.A., Akçin, A., Kutbay, G. 2010. “A study on flora of Çakmak Dam and its surroundings (Çarşamba, Samsun/Turkey)”. Biological Diversity and Conversation, 3(1), 28-44.
Akın, B., Bingöl, N., Leblebici, S. 2017. “Lythrum salicaria L. Ekstraktlarının Marul Tohumlarının Çimlenmesi ve Fide Gelişimi Üzerine Allelopatik Etkisi”. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi 3 (1): 23-30.
Alam, S.M. 1990. “Effect of wild plant extract on the germination and aeedling growth of Wheat”. Rachis 9(2): 12-35.
Alam, S.M., Azmi, A.R., Ali, S.A. 1990. “Effect of Purble nutsedge (Cyperus rotundus L.) leaf extracts on germinationand seedling growth of wheat”. Pakistan Journal of Science and Industrial Research, 33(5/6): 835.
Altun, M.L. 1998 “Türkiye’de yetişen psoralea türleri üzerinde üzerinde farmakognozik araştırmalar” Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi Ankara.
Altun, M.L., Tanker, N., 2000 “Psoralea bituminosa L. ve Psoralea aculis Stev. Bitkilerinde Etken Bileşiklerin Kalitatif Analizi”. Ankara Ecz., Fak. Derg. 29(1) 1-8.
Antoloji com. http://www.antoloji.com/iklim-degisikliği-2030-da-tum-siddetiyle-kendisini- hissettirecek-siiri/ (13.07.2011).
Azmi, A.R., Alam, S.M. 1989. “Effect of some wild plant residues on germination and growth of wheat cultivars”. Cereal Research Communications 17/1:25-27.
Azzouzi, S., Zaabat, N., Medjroubi, K., Akkal S., Benlabed, K., Smat F., Geneviève, M., Franca, D. 2014. “Phytochemical and biological activities of Bituminaria bituminosa L. (Fabaceae)”. Asian Pac J Trop Med, 7 (1). 481-484.
Bakkali, F., Averbeck, S., Averbeck, D. & Idaomar, M. 2008. “Biological effects of essential oils – A review”. Food and Chemical Toxicology 46, 446–475.
Benli, M., Güney, K., Bingöl, Ü., Geven, F. ve Yiğit, N. 2007. “Antimicrobial activity of some endemic plant species from Turkey”. African J Biotech 6(15), 1774-1778.
Baek, J. M., Kawecki D. L., Lubin K. D., Song J., Wiens O. A., Wu F. 2017. “Allelopathic Effects of Nicotiana tabacum on the germination of Vigna radiata and Triticum aestivum”. WURJ: Health and Natural Sciences, 8(1): 1-5.
Bhowmik, P.C. Doll, J.D. 1982. “Allelopathic effect of annual weed residues on growth and nutrient uptake of corn and soybeans”. Agronomy Journal, 74. 601-610.
Boardly. M., Stirton C.H., Harborne J.B., 1986. “A Chemotaxonomic survey of the tribe psoraleae in Africa”. Biochemical Systematics and Ecology,14(6): 603-613.
Bouque, V., Bourgaud, F., Nguyen, C., Guckert, A. 1998. “Production of daidzein by calus cultures of Psoralea species and comparison with plants”. Plant Cell. Tissue and Organ Culture 53, 35-40.
Bourgaud, F., Nguyen, C., Guckert, A. 1995. XXII Psoralea sps: In vitro culture and production of furanocoumarins and secondary metabolites, In: Medicinal and aromatic plants VIII, ed:Y.P.S. Bajaj, Berlin Heidelberg Springer-Verlag
Böhm, W. 1979. Methods of Studying Root Systems. Berlin,Springer-Verlag.
Bulduruç, N., Dığrak, M., Çelenger, G. 2007. “Kahramanmaras bölgesinde yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitki ekstraktlarının antimikrobiyal aktivitelerininaraştırılması”. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi,10(2), 17-23.
Caliseki, M., Isik, G., Leblebici, S. 2016. “Determination the effects of the Porsuk River's water onseedling development of Cucumıs sativus (L.) Seeds”. Anadolu University Journal of Science and Technology C- Life Science and Biotechnology, 4(2), 77-80.
Correal, E. 2012. Bituminaria bituminosa Çalıştayı 28-30 Kasım, Sassari/İtalya.
Davis, P.H. 1965. Flora of Turkey And The East Aegean Islands. 1965-1988. 1 (1965); 2 (1967); 3 (1970); 4 (1972); 5 (1975); 6 (1978); 7 (1982); 8 (1984); 9 (1985);) Edinburgh Univ. Press.
Dığrak, M., Alma, M.H., Ilçim, A., 2001. Antibacterial and antifungal activities of Turkish medicinal plants, Pharmaceutical Biology, 39(5), 346-350.
Duke, S.O. 1991. Plant terpenoids as pesticides (in handbook of natural toxins. volume 6, toxicology of plant and fungal compounds, Edited by Keler, R.F., TU, A.T.) New York.Marcel Dekker, Inc.
Erciş, A., Yıldırım, A., Tuncer,G., 2006. Türkiye Herbiyoloji Bibliyografyası.
Engin, K., Korkmaz, H., 1991. “Bafra-Altınkaya baraj gölü alanının baraj gövdesi şahikaya boğazı arasında kalan kesimin ve yakın çevresinin florası”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Dergisi, 3(1), 278-309.
Erdoğan, A.E., Everset, A. 2013. “Antimikrobiyal Ajan Olarak Bitki Bileşenleri”. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6 (2): 27-32.
FAO, 2010. Bituminaria bituminosa C.H. Stirtion. http://www.fao.or/ag/AGP/agpc/doc/Gbase/new_species/tedera/bitbit.htm (Ocak 2010).
Fernandez, D., Walker. d. J., Romero, P., and Correal, E., 2010. The physiology of drought tolerance in Tedera (Bituminaria bituminosa). Options Mediterraneennes, 92. 105-108.
Foster, K., Ryan, M,. Real, D., Padmaja, R. and Lambers H. 2012. “Drought resistance at the seedling stage in the promising fodder plant tedera (Bituminaria bituminosa var. albomarginata)”. Crop and Pasture Science 63, 1034-1042.
Foster K., Ryan M,. Real D., Padmaja R., and Lambers H., 2013. “Seasonal and diurnal variation in stomatal conductance and paraheliotropism of tedera (Bituminaria bituminosa var. albomarginata) in the field”. Functional Plan Biology 40, 719-729.
Gurevitch, J., Scheiner, S. M., Fox, G.A. 2002. “The ecology of plants. Includes bibliographical references p. 199, ISBN 0-87893-291-7., (hardcover), USA Sunderland.
Gülümser, E., Acar, Z. 2012. “Morphological and chemical characters of Bituminaria bituminosa (L) C.H. (Stirtion) grown naturally in the middle black sea region”. Turkish Journal of Field Crops, 17(2), 101-104.
Gürsoy, M., Balkan, A., Ulukan, H. 2013. “Bitkisel Üretimde Allelopati”. Journal of Agricultural Faculty of Uludag University. 2013, 27(2): 115-122.
Gyawali, R., Ibrahim, S.A. 2014. “Natural products as antimicrobial agents”. Food Control 46: 412-429.
Hassan M. M., Daffalla M. H., Yagoub S. O., Osman M. O., Gani M. E. A., Babiker A. E. G. E., 2012. “Allelopathic effects of some botanical extracts on germination and seedling growth of Sorghum bicolor L., Journal of Agricultural Technology”. 8(4): 1423-1469.
Jassbi, A. R., Miri, R., Asadollahi, M., Javanmardi, N. ve Firuzi, O., 2014. “Cytotoxic, antioxidant and antimicrobial effects of nine species of woundwort (Stachys) plants”. Pharmaceutical Biology, 52(1), 62-67.
Kayacetin, F., Efeoğlu, B., Alizadeh, B., 2018. “Effect of NaCl and PEG-Induced osmotic stress on germination and seedling growth properties in wild mustard (Sinapis arvensis L.)”. Journal of Aegean Agricultural Research Institute, 28(1): 62-68.
Kennedy, D.O., Wightman, E.L., 2011. “Herbal Extracts and Phytochemicals: Plant Secondary Metabolites and the Enhancement of Human Brain Function”. American Society for Nutrition, 2: 32–50.
Kılınç, M., Kutbay, H.G., 1998. Samsun Kocadağ ve Çevresinin Florası. Ondokuz Mayıs Üniversitesi XIV. Ulusal Biyoloji Kongresi, 7-10 Eylül 1998, (1), 95-111.
Kocaçalışkan, İ. 2001. Allelopati, ISBN: 975-8201-37-9, DPÜ, Fen Edeb. Fak. Biyolji Böl. Kütahya. 130 Sayfa.
Kocaçalışkan, İ., Terzi, İ., 2001. Allelopathic Effects of Walnut Leaf Extracts and Juglone on Seed Germination and Seedling Growth, The Journal of Horticultural Science and Biotechnology, 76 (4): 436-440.
Kumbasar, F., Acar, Z., 2015. Gelişme dönemlerine göre Bituminaria bituminosa L. genotiplerinde verim ve kalite özelliklerinin değişimi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s. 98, Samsun.
Lartey, R.T. 2006. Dynamics of soil flora and fauna in biological control of soil inhabiting plant pathogens. Plant pathology journal. 5(2):125-142.
Leblebici, S., Kaygusuz, Ö., Korkmaz, T., Darcan, C., 2016. The antimicrobial activities of the leaves of some endemic Stachys species spreading in West Anatolia, Turkey, n Klosterneuburg, 66(6): 18-28.
Maharjan, S., Shrestha, B. B. ve Jha, P.K., 2007. Allelopathic effects of aqueous extract leaves of Parhenium hysterophorus L. on seed germination and seedling growth of some cultivated and wild herbaceous species, Scientific World, 5(5), 33-39.
Marti ́nez, S., Correal, E., Real, D., Ortun ̃o, A., Del,Rı ́o J.A., 2010.” B. bituminosa: a source of furanocoumarins of pharmaceutical interest. In: Awaad AS, Govil JN, Singh VK (eds) Recent progress in medicinal plants (RPMP) vol 27 Drug Plants I. Studium Press, LLC, Texas, pp 307–322.
Martínez, S., Correal, E., Real, D., Ortuño, A., Río, J. A., 2010. “Bituminaria bituminosa: a source of furanocoumarins of pharmaceutical interest”. Drug plants I pp.307-322.
Maurich, T., Iorio, M., Chimenti, D., Turchi, G., Erybraedin, C., Bitucarpin, A. 2006. Two structurally related pterocarpans purified from Bituminaria bituminosa, induced apoptosis in human colon adenocarcinoma cell lines MMR- and p53-proficient and - deficient in a dose-, time-, and structure-dependent fashion. Chemico-Biological Interactions 159, 104–116.
Méndez, P., Férnandez, M. 1990. Interés forrajero de las variedades de Bituminaria bituminosa (L.) Stirton (“tedera”) de Canarias. In ‘XXX Reunion cientifica de la sociedad Espanola para el estudio de los pastos’. Donostia-San Sabastian pp.264-272.
Méndez. P., Fernandez, M., Santos, A. 1991. “Variedades de Bituminaria bituminosa (L.) Stirton (Leguminosae) en el archipiélago canario”. Pastos 20-21. 157-166.
Mohammadi, A., Nazari, H., Imani, S. & Amrollahi, H. 2014. “Antifungal activities and chemical composition of some medicinal plants”. J Mycol Med. 24(2), e1-e8.
Pazos-Navarro, M., Del Rı ́o, J. A., Ortun ̃o, A., Romero-Espinar, P., Correal, E., Dabauza, M. 2012. “Micropropagation from apical and nodal segments of Bituminaria bituminosa and the furanocoumarin content of propagated plants”. Journal of Horticultural Science & Biotechnology 87 (1) 29–35.
Pazos-Navarro, M., Del Rı ́o, J. A., Ortun ̃o, A., Romero-Espinar, P., Correal, E., Dabauza, M. 2013. “Plant regeneration from different explant types of Bituminaria bituminosa and furanocoumarin content along plant regeneration stages”. Plant Growth Regul 70:123– 129.
Pecetti L.,Tava A., Pagnotta M A., and Russi L. 2007. “Variation in forage quality and chemical composition among Italian accessions of Bituminaria bituminosa (L.) Stirt”. J Sci Food Agric 87:985–991.
Pecetti,, L., Mella, M., Tava, A. 2016. “Variation in Herbage Biochemical Composition among Pitch Trefoil (Bituminaria bituminosa) Populations from Elba Island, Italy”. J Agric Food Chem. 13;64(1):195-203.
Pistelli L., Noccioli C., Appendino G., Bianchi F., Sterner O., Ballero M., 2003. Pterocarpans from Bituminaria morisiana and Bituminaria bituminosa. Phytochemistry 64: 595–598.
Rashid, M.I., Mujawar, L. H., Shahzad, T., Almeelbi, T., Ismail, M.I.I., Oves, M. 2016. Bacteria and fungi can contribute to nutrients bioavailability andaggregate formation in degraded soils. Microbiological Research, 183; 26–41.
Real, D. 2012. Tedera _ a modern model of species domestication and breeding. Booklet. Department of Agriculture and Food Government of Western Australia. P.31.
Reinli, K., Block, G., 2002. Phytoestrogen Content Of Foods-A Compendium Of Literatura Values. Nutr Cancer 26:123-148.
Rice, E.L., 1984. Allelopathy. London: Academy Pres Inc. Ltd.
Rizvi, S.J.H., Rizvi,V. 1992. Allelopathy, Chapman and Hall, London.
Said A., Aoun T., Elhaji N., Marin P. D., Giweli A. 2016. Allelopathic Effects on Seeds Germination of Lactuca Sativa L. Seeds and Antibacterial Activity of Thymus Capitatus Essential Oil from Zintan-Libya flora, American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences (ASRJETS), 17(1):121-131.
Sayın, C., Gülçubuk B., Bozoğlu, M., Koçak, A., Özalp, A., Sav, O., İlbasmış, E., Ceylan, M.,2015. Türkiye’de Tarımsal Yapıda Değişim Ve İzlenen Politikalar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi. 1, 9-32.
Shinde, A. N., Malpathak, N., Fulzele, D.P. 2010. Determination of isoflavone content and antioxidant activity in Psoralea corylifolia L. callus cultures. Food Chemistry 118 128– 132.
Tava, A., Pecetti, L., Ricci, M., Pagnotta, M. A., Russi, L. 2007. “Volatile compounds from leaves and flowers of Bituminaria bituminosa (L.) Stirt. (Fabaceae) from Italy”. Flavour Fragr. J.; 22: 363–370.
Walker, D.J., Moñino, I., Correal, E. 2006. “Genome size in Bituminaria bituminosa (L.) C.H. Stirton (Fabaceae) populations: Separation of “true” differences from environmental effects on DNA determination”. Environmental and Experimental Botany 55: 258–265.
Walker, D.J., Domingo, M.F., Enrique, C., Pascual, R.E., Rio, J.A. 2012. “Accumulation of furanocoumarins by Bituminaria bituminosa in relation to plant development and environmental stress”. Plant Physiology and Biochemistry, Volume 54, 133-139.
Wang, X.F., Xing, W., Wu, S.H., Liu, G.H. 2009. “Allelopathıc effects of seed extracts of four wetland specıes on seed germinatıon and seedlıng growth of brassica rapa spp. pekinensis, Oryza rufipogon and Monochoria korsakowii”. Fresenius Environmental Bulletin, 18(10), 1832-1838.
Yildirim, A. B., Karakas, F. P., Turker, A. U., 2012. “In vitro antibacterial and antitumor activities of some medicinal plant extracts, growing in Turkey”. Asian Pac J Trop Med 616-624 .

APA	ACAR Z, AYAN İ, Darcan C, Leblebici S, GULUMSER E (2019). Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. , 1 - 36.
Chicago	ACAR Zeki,AYAN İlknur,Darcan Cihan,Leblebici Sema,GULUMSER Erdem Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. (2019): 1 - 36.
MLA	ACAR Zeki,AYAN İlknur,Darcan Cihan,Leblebici Sema,GULUMSER Erdem Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. , 2019, ss.1 - 36.
AMA	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. . 2019; 1 - 36.
Vancouver	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. . 2019; 1 - 36.
IEEE	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E "Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi." , ss.1 - 36, 2019.
ISNAD	ACAR, Zeki vd. "Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi". (2019), 1-36.

APA	ACAR Z, AYAN İ, Darcan C, Leblebici S, GULUMSER E (2019). Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. , 1 - 36.
Chicago	ACAR Zeki,AYAN İlknur,Darcan Cihan,Leblebici Sema,GULUMSER Erdem Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. (2019): 1 - 36.
MLA	ACAR Zeki,AYAN İlknur,Darcan Cihan,Leblebici Sema,GULUMSER Erdem Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. , 2019, ss.1 - 36.
AMA	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. . 2019; 1 - 36.
Vancouver	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi. . 2019; 1 - 36.
IEEE	ACAR Z,AYAN İ,Darcan C,Leblebici S,GULUMSER E "Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi." , ss.1 - 36, 2019.
ISNAD	ACAR, Zeki vd. "Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi". (2019), 1-36.