Bituminaria bituminosa (L.)’nın İkincil Metabolitlerin Tespiti ile Allelopatik ve Antimikrobiyal Etkilerinin Belirlenmesi
Bu projede 12 adet Bituminaria bituminosa (L.) C.H. Stirtion genotipinin, büyüme başlangıcı, tomurcuklanma ve çiçeklenme başlangıcı dönemlerine ait bitki yapraklarında bulunan ikincil metabolitler ile bu metabolitlerin allelopatik ve antimikrobiyal etkileri belirlenmiştir. Çalışmada B. bituminosa genotiplerinin yapraklarından elde edilen ekstarktların buğdayın çimlenme ve erken gelişim döneminde olumlu bir allelopatik etki yarattığı, çimlenme oranı, kök-gövde uzunlukları, kök-gövde yaş ve kuru ağırlıkları, biyokütle ve fide canlılık indeksi karşılaştırılarak belirlenmiştir. Bu ekofizyolojik özellikler bakımından incelenen genotipler kontrol (saf su) grubuna göre daha iyi performans göstermiştir. Bununla birlikte Samsun- Nebyan (9), Samsun-Kurupelit (10) ve Sinop-Tıngıroğlu (11)?na ait genotipler diğer genotiplere, tomurcuklanma döneminde alınan ekstraktlar ise diğer gelişme dönemlerine göre daha yüksek değerlere sahip olmuştur. B. bituminosa bitkisinde belirlenen ikincil metabolitler olan psoralen, angelisin, daidzein, genistein, daidzin ve genistin; her bir dönemde farklılık gösterirken, genotipler bu matabolitler üzerinde daha etkin olmuştur. 6 numaralı genotip (Samsun-Çarşamba) angelisin, daidzin ve genistin içerikleri bakımından öne çıkarken, 11 numaralı genotipin (Sinop-Tıngıroğlu) psoralen, 5 numaralı genotipin (Samsun-Kozağzı ) daidzein ve 9 numaralı genotipin (Samsun-Nebyan ) ise genistein içeriği diğer genotiplere oranla daha yüksek olmuştur. Çalışmada belirlenen farklı dönemlere ait sekonder metabolit miktarlarının antimikrobiyal aktivite üzerinde etkili olmadığı tespit edilmiştir. Ancak, 12 adet B. bituminosa genotipinden elde edilen ekstraktların gram negatiflere fazla etkili olmadığı, gram pozitif bakteriler ve ökaryot olan mayaya ise oldukça etkili olduğu tespit edilmişir. Bu genotiplerden 9 (Samsun- Nebyan) ve 12 (Samsun-Kavak) nolu genotipin ise oldukça etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bitkilerin gelişme dönemleri içerisinde çalışılan bakterilere çiçeklenme başlangıcı döneminde daha etkin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak B. bituminosa örneklerine ait sekonder metabolitlerin allelopatik ve antimikrobiyal aktivitelerinde gelişme dönemlerine göre genotiplerin daha etkili olduğu belirlenmiştir. Bu genotiplerden de Samsun-Nebyan (9)?a ait genotipin diğerlerine oranla hem allepatik hem de antimikrobiyal aktivite bakımından diğer genotiplere oranla daha iyi olduğu tespit edilmiştir.