Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği

KOÇ, Zeliha; SAĞLAM, Zeynep

Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği

Zeliha KOÇ, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun Sağlık Yüksek Okulu, Samsun, Türkiye)

Zeynep SAĞLAM (Sinop Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Sinop, Türkiye)

Meme Sağlığı Dergisi

118 31

Yıl: 2009 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 25 - 33 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği

Öz:

Amaç: Bu araştırma kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile ilgili bilgi ve uygulamalarını belirlemek ve eğitimin etkinliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Sinop Atatürk Devlet Hastanesinde Mayıs ve Kasım 2006 tarihleri arasında, araştırma ile ilgili açıklama yapıldıktan sonra dahiliye ve kadın doğum kliniklerinde yatan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 100 kadın hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında 35 soruluk anket formu kullanılmıştır. Araştırma ön test ve son testle yürütülmüştür.Bulgular: Verilen eğitim uygulaması ile kadın hastaların meme kanseri semptomları, risk faktörleri, klinik meme muayenesi (KMM), KKMM ve mamografi ile ilgili farkındalık düzeylerinin arttığı belirlenmiştir (p<0.001).Sonuç: Eğitim programı sonrasında kadın hastaların hem bilgi hemde meme muayenesi uygulamalarında olumlu gelişmeler olmuştur. Bu nedenle kadınların meme kanseri risk faktörleri, semptomları, koruyucu önlemler ve KKMM konusunda bilgilendirilmeleri gerekmektedir.

Anahtar Kelime: Sağlık bilgisi, tutumları, uygulamaları Meme neoplazmları Konu ile ilgili hasta eğitimi Kendi kendine meme muayenesi Anketler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1) Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global cancer statistics, 2002. A Cancer Journal For Clinicians 2005;55:74-108 (http://caonline. amcancersoc.org/cgi/content/full, available date 13.02.2007).
2) Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı Personel ve Eğitim Şube Müdürlüğü. (http://www.bsm gov tr.duyuru.docs.meme kanserierken tanı.pdf, available date 09.05.2006).
3) Hamzaoğlu O, Özcan U. Türkiye Sağlık İstatistikleri. Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları, 2006.
4) American Cancer Society. Cancer Reference Information. How Is Breast Cancer Found? (http://www.cancer.org/docroot/CRI/content /CRI, available date 04.04.2007).
5) Baltzell K, Wrensch MR. Strengths and limitations of breast cancer risk assessment. Oncology Nursing Forum 2005;32(3):606-613.
6) Katapodi MC, Aouizerat BE. Do women in the community recognize hereditary and sporadic breast cancer risk factors? Oncology Nursing Forum 2005; 32(3):617-622.
7) Veronesi U, Boyle P, Goldhirsh A, Orecchia R, Viale G. Breast Cancer. Seminar 2005; 365(14):1727-1731 (www.thelancet.com).
8) Underwood SM. Breast cancer in African American women: Nursing Essentials. The Association of Black Nursing Faculty Journal. January/ February, 2006.
9) Ozanne EM, Klemp JR, Esserman LJ. Breast cancer risk assessment and prevention: A framework for shared decision-making consultations. The Breast Journal 2006;12 (2):103-113.
10) Haas JS, Kaplan CP, Des Jarlaıs G, Gıldengoın V, Stable EJP, Kerlıkowske K. Perceived risk of breast cancer among women at average and increased risk. Journal of Women’s Health 2005;14( 9) :845-850.
11) Vogel WH. The advanced practice nursing role in a high- risk breast cancer clinic. Vogel 2003;30(1):115-121.
12) Young GP, Leu RKL. Preventing cancer:dietary lifestyle or clinical intervention?. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition 2002;11(suppl):618-631.
13) U.S. National Institudes of Health. Breast Cancer Prevention Studies. http://www. Cancer.gov/cancertopics/factsheet/prevention/breast cancer, available date 04.04.2007.
14) Budden L. Young women’s breast self-examination knowledge and practice. Journal Of Community Health Nursing 1995; 12(1):23-32.
15) Hargrove-Huttel R.A.: Medical-Surgical Nursing. Philadelphia: Lippincott Williams& Wilkins, 2005.
16) Dorcas R H. Hemşireler İçin Kanser El Kitabı. Çeviri Editörü: Prof. Dr. Nurgün Platin, N.İnanç, Ankara: IV. Akşam Sanat Okulu Matbaası,1996.
17) Wei G, Borum ML. Breast self- examination in women in two primary care settings:An evaluation of the impact of insurance status. Journal of Women’s Health&Gender-Based. 2000;9(3):311-314 (Abstract).
18) Foster R, Costanza MC.Breast self-examination practices and breast cancer survival. Cancer 1984 Feb 15; (53) 4: 999-1005 (PMID:6692297).
19) Simon CS. Breast cancer screening: cultural beliefs and diverse populations. Health&Social Work 2006 February; 31(1):36-42.
20) Pillay AL.Rural and urban South African women’s awareness of cancer of the breast and cervix. Ethnicity&Health 2002;7(2):103-114.
21) Dorsay RH, Cuneo WD, Somkın CP, Tekawa IS.Breast self-examination: improving competence and freguency in a classroom setting. American Journal of Public Health 1988, May;78(5):520-522.
22) NBBCC (National Breast Cancer Coalition). Position Statement. (http:// www.natlbcc.org/bin/index.asp?strid=496&depid=9, available date
15) 02.2007).
23) Wittink M, Straton JB. Self-examination does not cancer mortality. Patient oriented evidence that matters. The Journal of Family Practice 2003 February ; 52(2):104-106.
24) Holtzman D, Celentano DD. The practice and efficacy of breast selfexamination: A critical review. American Journal of Public Health 1983;Vol 73, No 11:1324-1326.
25) Bailey B.The nurse’s role in promoting breast awareness. Nursing Standard 2000; 14(30):34-36.
26) Ashton L, Karnilowicz W, Fooks D. The incidence and belief structures associated with breast self-examination. Social Behavior and Personality, 2001, (http:// findarticles.com/p/articles/mi-qa3852/is- 20010/ai-n8937404, available date 15.02.2007).
27) Parlar S, Bozkurt Aİ, Ovayolu N. Bir Ana-çocuk sağlığı merkezine başvuran kadınlara verilen meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili eğitimin değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 8(2), 9-15.
28) Gözüm S, Karayurt Ö, Aydın İ. Meme kanseri taramalarında Champion’un sağlık inanç modeli ölçeğinin Türkçe uyarlamalarına ilişkin sonuçlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2004; 1(2):71-85.
29) Nahçivan NÖ, Seçginli S. Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: Bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2003; 7(1):33-38.
30) Sensiba ME, Stewart DS. Relationship of perceived barriers to breast self- examination in women of varying ages and levels of education. Oncology Nursing Forum, 1995 September; 22(8):1265-1268 (PMID:8532552).
31) Dündar PE, Özmen D, Öztürk B, Haspolat G, Akyıldız F, Çoban S, Çakıroğlu G. The knowledge and attitudes of breast self-examination and mammography in a group of women in a rural area in Western Turkey. BMC Cancer, 2006, 6:43.(Licensee Biomed Central Ltd.)
32) Skinner CS, Arfken, CL, Sykes RK.Knowledge , perceptions, and mammography stage of adoption among older urban women, 2000, (Abctract).
33) Tang TS, Solomon LJ, McCracken LM.Cultural barriers to mammography, clinical breast exam, and breast self-exam among Chinese-American women 60 and older, 2002(Abstract).
34) Leight SB, Deiriggi P, Hursh D, Douglas M, Leight V. The effect of structured training on breast self-examination search behaviors as measured using biomedical instrumentation. Nursing Research 2000; 49(5):283-289 (Abstract).
35) Johnson MR. An approach to reducing disparities in breast cancer in the United States Virgin Islands. The Association of Black Nursing Faculty Journal, January/February 2006.
36) Grady KE.Older women and the practice of breast self-examination. Psychology of Women Quarterly1988;12(4):473-487 (http://www. blackwell-synergy.com./doi/abs, available 13.02.2007)
37) Seif NY, Aziz M.A. Effect of breast self-examination training program on knowledge, attitude and practice of a group of working women. Journal of The Egyptian National Cancer Institute 2000;12(2):105-115.
38) Öztürk M, Engin VS, Kişioğlu AN. The practice of breast self examination among women at Gülistan district of Isparta. Eastern Journal of Medicine 1999; 4(2):47-50.
39) Chie WC, Cheng KW, Fu CH, Yen LL. Astudy on women’s practice of breast self-examination in Taiwan, 2002 (Abstract).
40) Dowle CS, Mitchell A, Elston CW, Roebuck EJ, Hinton CP, Holliday H, Blamey RW. Preliminary results of the Nottingham breast selfexamination education programme.New Zealand, 1986.
41) Baines CJ, Wall C, Risch HA, Kuin JK, Fan IJ.Changes in breast selfexamination behavior in a cohort of 8214 women in the Canadian national breast screening study, Canada, 1985.
42) Feldman JG, Carter AC, Nicastri AD, Hosat ST. Breast self-examination, relationship to stage of breast cancer at diagnosis.Cancer1981; 47(11):2740-5 (PMID:7260866).
43) Evans KD. Elderly women’s utilization of breast self-examination and the need for a more supportive approach to their health care. (www. archievepaper/paper%203123 pdf available date:15/02/2007).
44) Baumann SL.Family systems genetic ıllness model-breast cancer. Clinical Journal of Oncology Nursing 2006;10(3):377-381.
45) Activity Levels and Weight May Affect Women’s Risk for Breast Cancer. Clinical Journal Of Oncology Nursing 2005; 9(5): 514.
46) Öztürk M, Engin VS, Kişioğlu AN, Yılmazer G.Effects of education on knowledge and attitude of breast self examination among 25+ years old women. Eastern Journal Of Medicine 2000, 5(1):13-17.

APA	KOÇ Z, SAĞLAM Z (2009). Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. , 25 - 33.
Chicago	KOÇ Zeliha,SAĞLAM Zeynep Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. (2009): 25 - 33.
MLA	KOÇ Zeliha,SAĞLAM Zeynep Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. , 2009, ss.25 - 33.
AMA	KOÇ Z,SAĞLAM Z Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. . 2009; 25 - 33.
Vancouver	KOÇ Z,SAĞLAM Z Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. . 2009; 25 - 33.
IEEE	KOÇ Z,SAĞLAM Z "Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği." , ss.25 - 33, 2009.
ISNAD	KOÇ, Zeliha - SAĞLAM, Zeynep. "Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği". (2009), 25-33.

APA	KOÇ Z, SAĞLAM Z (2009). Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. Meme Sağlığı Dergisi, 5(1), 25 - 33.
Chicago	KOÇ Zeliha,SAĞLAM Zeynep Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. Meme Sağlığı Dergisi 5, no.1 (2009): 25 - 33.
MLA	KOÇ Zeliha,SAĞLAM Zeynep Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. Meme Sağlığı Dergisi, vol.5, no.1, 2009, ss.25 - 33.
AMA	KOÇ Z,SAĞLAM Z Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. Meme Sağlığı Dergisi. 2009; 5(1): 25 - 33.
Vancouver	KOÇ Z,SAĞLAM Z Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği. Meme Sağlığı Dergisi. 2009; 5(1): 25 - 33.
IEEE	KOÇ Z,SAĞLAM Z "Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği." Meme Sağlığı Dergisi, 5, ss.25 - 33, 2009.
ISNAD	KOÇ, Zeliha - SAĞLAM, Zeynep. "Kadınların meme kanseri, koruyucu önlemler ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi ve eğitimin etkinliği". Meme Sağlığı Dergisi 5/1 (2009), 25-33.