Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi

KAHRIMAN, Fatih; BAYTEKİN, HARUN; EGESEL, CEM OMER; TAYYAR, Şemun

Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi

Cem Ömer EGESEL, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Çanakkale, Türkiye)

Fatih KAHRIMAN, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

Şemun TAYYAR, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

Harun BAYTEKİN (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Çanakkale, Türkiye)

Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi

12 2

Yıl: 2009 Cilt: 24 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 76 - 83 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi

Öz:

Buğday danesinin kullanım amacı ve fiyatlandırılması büyük ölçüde kalite özelliklerine bağlıdır. Bu bakımdan, çeşit verim denemelerinin sonuçlarını değerlendirmek amacıyla yalnızca verim değerlerinin değil kalite düzeylerinin de göz önünde bulundurulmasında fayda vardır. Bu çalışmanın amacı dane verimi ile un kalite özellikleri arasındaki ilişkileri çevresel etmenlere bağlı olarak değerlendirmek ve Çanakkale bölgesi için dane verimi bakımından denenen çeşitlerden un kaliteleri göz önünde bulundurularak uygun olanları belirlemektir. Bu araştırma çerçevesinde 10 adet ekmeklik buğday çeşidinin 2 yıllık dane verimlerinin yanı sıra un kaliteleri ile ilgili bazı parametreler üzerinde yapılan ölçümler değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, en yüksek verim her iki yıl için Tina ve Nina çeşidinden elde edilmiştir. Un kalite özelliklerinin değerlendirmeleri sonucunda ise Dropia çeşidinin diğer çeşitlere oranla, mevcut çevre şartlarında kalite özellikleri bakımından avantajlı olduğu belirlenmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre dane veriminin protein, yaş gluten ve kül oranı gibi bazı kalite özellikleri ile her iki yılda da negatif bir ilişki içinde olduğu görülürken, diğer kalite özellikleri ile olan ilişkisi ise yıllara göre değişim göstermiştir.

Anahtar Kelime: tohum verimi Triticum aestivum un kalitesi gluten protein ekmeklik buğday kültür çeşitleri

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Yeşil, Sürdürülebilir Bilim ve Teknoloji Çevre Çalışmaları Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Orman Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Interrelations of flour quality traits with grain yield in bread wheat and choosing suitable cultivars

Öz:

Quality has a large effect on determining the end use and the quotation of wheat crop. Hence, when evaluating the variety yield trials, it would be advisable to take the quality characteristics, as well as the grain yield under consideration. Our objectives in this study were i) to investigate the relations between grain yield and flour quality, and ii) to determine the most suitable cultivars for Canakkale region based on the results of earlier variety yield trials conducted in our department. We analyzed the data collected on several flour quality parameters along with the 2-year grain yield data belong to 10 bread wheat cultivars. The highest grain yields were obtained from the eheat cultivars Tina and Nina in both years. Evaluation of the quality parameters indicated, that the cultivar Dropia was the highest quality cultivar compared to the others at current environmental conditions. Statistical analysis showed that grain yield had a negative correlation with some quality traits such as protein, wet gluten, and ash ratio in both years; while, its correlation with other quality traits varied between years.

Anahtar Kelime: cultivars seed yield Triticum aestivum flour quality gluten protein bread wheat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aja, S., Perez, J., Rossel, C.M., 2004. Wheat damage by Aelia spp. and Eurygaster spp.: Effects on gluten and water soluble compounds released by gluten hydrolysis. Journal of Cereal Science, 39:187-193.
Altınbaş, M., Tosun, M., Yüce, S., Konak, C., Köse, E., Can, R.A., 2004. Ekmeklik buğdayda (T. aestivum L.) tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerinde genotip lokasyon etkileri. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1):65-74.
Anonim, 1972. ICC Standard No: 116. Determination of the Sedimentation Value (According to Zeleny) as an Approximate Measure of Baking Quality. Standard Methods of the International Association for Cereal Chemistry (ICC). Verlag Moritz Schafer. Detmold.
Anonim, 1980. ICC Standard No: 105/1. Method for the Determinations of Crude Protein in Cereals and Cereal Products for Food and for Feed. Standard Methods of the International Association for Cereal Chemistry (ICC). Verlag Moritz Schafer. Detmold.
Anonim, 1982. ICC Standard No: 137. Mechanical Determinations of the Wet Gluten Content of Wheat Flour (Glutomatic). Standard Methods of the International Association for Cereal Chemistry (ICC). Verlag Moritz Schafer. Detmold.
Anonim, 1994a. ICC Standard No: 104/1. Determination of Ash in Cereal and Cereal Products. Standard Methods of the International Association for Cereal Chemistry (ICC). Verlag Moritz Schafer. Detmold.
Anonim, 1994b. ICC Standard No: 155. Determination of Wet Gluten Quantity and Quality (Gluten Index ac. to Perten) of Whole Wheat Meal and Wheat Flour (Triticum aestivum). Standard Methods of the International Association for Cereal Chemistry (ICC). Verlag Moritz Schafer. Detmold.
Anonim, 1999. Türk Gıda Kodeksi Buğday Unu Tebliği, Resmi Gazete, Sayı: 23614, Tebliğ No: 99/1.
Anonim, 2007. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Çanakkale İl Müdürlüğü verileri.
Atlı, A., Köksel, H., Dağ, A., 1988. Unda süne ve kımıl zararının belirlenmesi için geliştirilen yöntemler ve bu yöntemlerin uygulanabilirliği üzerine araştırmalar. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları. Genel Yayın No: 1988/3, Arş. Yayın No:1988/2, Tarım Matbaası.
Aydın, N., Bayramoğlu, H. O., Mut, Z., Özcan, H., 2005. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının Karadeniz koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ankara Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11:3, 257-262.
Bayoumi, T. Y., El-Demerdash, I. S., 2008. Influence of nitrogen application on grain yield and end use quality in segregating generations of bread wheat (Triticum aestivum L). African Journal of Biochemistry Research, 2(6):132-140.
Blumenthal, C. S., Bekes, F., Batey, I. L., Wrigley, I. L., Moss, H. J., Mares, D. J., Barlow, E. W. R., 1991. Interpretation of grain quality results from wheat variety trials with reference to high temperature stress Aus. J. Agri. Res 42: 325-334.
Correll, R., Butler, J., Spouncer, L., Wrigley, C., 1994. The relationship between grain protein content of wheat and barley and temperatures during grain filling. Australian J. of Plant Physiology, 21: 869-873.
Curic, D., Karlovic, D., Tusak, D., Petrovic, B., Dugum J., 2001. Gluten as a standard of wheat flour quality. Food Technology & Biotechnology, 39:353-361.
Demirbas, N., Atıs, E., 2005. Türkiye tarımında gıda güvencesinin buğday örneğinde irdelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 42(1):179-190.
Elgün, A., Ertugay, Z., Certel, M., Kotancılar, H.G., 2002. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuvar Uygulama Kılavuzu (Düzeltilmiş 3. Baskı). Atatürk Üniversitesi Yayın No: 867, Ziraat Fakültesi Yayın No: 335, Ders Kitapları Serisi No: 82, Erzurum, 245s.
Erekul, O., Oncan, F., Erekul, A., Yava, İ., Engün, B., Koca, Y. O., 2005. İleri ekmeklik buğday hatlarında verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya Cilt I, Sayfa 111-116.
Feil, B., 1999. Beziehungen zwischen dem Kornertrag und den Konzentrationen von Protein, Phosphor und Kalium in den Körnern von Sommerweizensorten. Pflanzenbauwiss. 3, 1-8.
Fjell, K.M., Seibel, W., Gerstenkorn, P., 1996. Method for ash determination by conductivity. Cereal Chem. 73(4):510-511.
Gooding, M. J., Ellis, R. H., Shewry, P. R., Schofield, J. D., 2003. Effects of restricted water availability and increased temperature on the grain filling, drying and quality of winter wheat. Journal of Cereal Science, 37, 295-309.
Halloran, G.M., 1981. Grain yield an protein relationships in Wheat Cross. Crop Sci., 21:699-701.
Jarvis, J. K., 2006. Growing season weather impacts on breadmaking quality of Canada Western Red Spring wheat grown in producer fields across Western Canada. Master of Thesis, Department of Soil Scince, University of Manitoba.
Karnoven, T., Peltonen, J., Kivi, E., 1991. The effect of northern climate conditions on sprouting damage of wheat grains. Ada Agriculturae Scandinavica, 41: 55-64.
Kaya, Y., Arısoy, R.Z., Göçmen, A., 2002. Variations in grain yield and quality traits in bread wheat genotypes by zinc fertilization. Pakistan Journal of Agronomy, 1 (4):142-144.
Loffler, C.M., Rauch, T.L., Busch, R.H., 1985. Grain and plant protein relationships in Hard Red Spring wheat. Crop Sci, 25: 521-524.
Mut, Z., Aydın, N., Bayramoğlu, N.O., Özcan, H., 2007. Bazı ekmelik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2):193-201.
Mut, Z., Aydın, N., Özcan, H., Bayramoğlu, H.O., 2005. Orta Karadeniz bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOP Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 22 (2): 85-93.
Özcan, H., Ekinci, H., Kavdır, Y., Yüksel, O., 2003. Dardanos Yerleşkesi Alan Toprakları. ÇOMÜ Yardımcı Ders Kitabı.
Öztürk, A., Aydın, F., 2004. Effect of water stress at various growth stages on some quality characteristics of winter wheat. J. Agron. Crop Sci., 190: 93-99.
Pepe, J.F., Heiner, R.E., 1975. Plant height, protein percentage, and yield relationships in spring wheat.Crop Sci 15:793-797.
Perten, H., Bondesson, A., Mjorndal, A., 1992. Gluten index variations in commercial swedish wheat samples. Cereal Foods World, 37, 655-660.
Pleijel, H., Mortensen, L., Fuhrer, J., Ojanpera, K., Danielsson, H., 1999. Grain protein accumulation in relation to grain yield of spring wheat (Triticum eastivum L.) grown in opentop chambers with different concentrations of ozone, carbon dioxide and water availability. Agric. Ecosys. Environ., 72: 265-270.
SAS Institue, 1999. SAS V8 User Manual. SAS Ins, Cary NC.
Schofield, J.D., 1994. Wheat proteins: structure and functionality in milling and breadmaking. In Wheat production, properties and quality (ed. W. Bushuk & V. F. Rasper), pp. 72–106. London: Chapman & Hall.
Selles, F., Zentner, R.P., 1998. Environmental factors affecting wheat protein. Wheat Protein Production and Marketing: Proceedings of Wheat Protein Symposium:139-150. Fowler, D. B. et al. eds. University Extension Press, University of Saskatchewan, Saskatoon, SK.
Souza, J.M., Martin, M.J., Guttieri, K.M., O'Brien, D.K., Habernicht, S.P., Lanning, R., McLean, G.R., Talbert, L.E., 2004. Influence of genotype, environment, and N manage-ment on spring wheat quality. Crop Sci. 44(2): 425-432.
Tayyar, Ş., 2005. Biga koşullarında yetiştirilen farklı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının verim ve bazı kalite özelliklerinin saptanması. Akdeniz Ü.Z.F. Dergisi, 18(3):405-409.
Tayyar, Ş., Gül, M.K., 2008. Evaluation of 12 bread wheat varieties for seed yield and some chemical properties grown in Northwestern Turkey. Asian Journal of Chemistry 20(5):3715-3725.
Ünal, S., 2002. Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi. 25-37, 3-4 Ekim, Gaziantep.
Yağdı, K., 2004. Bursa koşullarında geliştirilen ekmelik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1):11-23.
Zeleny, L., Greenaway, W.T., Gurney, G.M., Fifield, C.C., Lebsock, K., 1960. Sedimentation value as an index of dough mixing characteristics in early generation wheat selections. Cereal Chem., 37: 673.
Zhao, C.H., Liu, L., Wang, J., Huang, W., Song, X., Li, C., 2005. Predicting grain protein content of winter wheat using remote sensing data based on nitrogen status and water stress. Int. J. Applied Earth Observation and Geinformation, 7:1-9.

APA	EGESEL C, KAHRIMAN F, TAYYAR Ş, BAYTEKİN H (2009). Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. , 76 - 83.
Chicago	EGESEL CEM OMER,KAHRIMAN Fatih,TAYYAR Şemun,BAYTEKİN HARUN Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. (2009): 76 - 83.
MLA	EGESEL CEM OMER,KAHRIMAN Fatih,TAYYAR Şemun,BAYTEKİN HARUN Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. , 2009, ss.76 - 83.
AMA	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. . 2009; 76 - 83.
Vancouver	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. . 2009; 76 - 83.
IEEE	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H "Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi." , ss.76 - 83, 2009.
ISNAD	EGESEL, CEM OMER vd. "Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi". (2009), 76-83.

APA	EGESEL C, KAHRIMAN F, TAYYAR Ş, BAYTEKİN H (2009). Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24(2), 76 - 83.
Chicago	EGESEL CEM OMER,KAHRIMAN Fatih,TAYYAR Şemun,BAYTEKİN HARUN Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 24, no.2 (2009): 76 - 83.
MLA	EGESEL CEM OMER,KAHRIMAN Fatih,TAYYAR Şemun,BAYTEKİN HARUN Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, vol.24, no.2, 2009, ss.76 - 83.
AMA	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 2009; 24(2): 76 - 83.
Vancouver	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. 2009; 24(2): 76 - 83.
IEEE	EGESEL C,KAHRIMAN F,TAYYAR Ş,BAYTEKİN H "Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi." Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24, ss.76 - 83, 2009.
ISNAD	EGESEL, CEM OMER vd. "Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi". Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 24/2 (2009), 76-83.