Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler
Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 65 - 84 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler
Öz: Türkiye Selçuklu Devleti'nde gerek saray ve hükümet teşkilâtında gerekse orduda önemli bir mevkie sahip olan gulâmlar, harp esirleri arasından seçme, satın alma, hediye ve herhangi bir devlet veya kişiden intikal etme gibi klasik yöntemlerle temin edilirdi. Özellikle küçük yaşta dergâha alınan gulâmlar, "gulâmhâne" adı verilen "gulâm mektepleri" veya "askerî kışlalar"da eğitim görürlerdi. Küçük yaşta girdikleri gulâmhânelerde "babayân" adı verilen kişiler nezaretinde yetiştirilen gulâmlara, hediye, satın alma ve herhangi bir devlet veya kişiden intikal eden yaşı ilerlemiş gulâmlara göre daha fazla güvenilir, liyakat, hüner ve kahramanlıkları nispetinde yüksek makamlara kadar yükselirlerdi.
Anahtar Kelime: Konular:
Education of ghulams and ghulam houses in Anatolian Seljukids
Öz: The ghulams who obtained significant posts in palace and government or army were recruited by classical ways such as picked up among prisoners of war, bought, given as a present or inhereted from statesmen or civilians. Especially the ghulams who entered into dergah in early ages had education in "ghulam schools" or "military barracks" that were called as "ghulam houses". The gulams who entered in their early ages into ghulam houses and were instructed by "babayan" are more reliable than those of elderly ghulams who were given as present, bought or inhereted from statesmen or civilians and can obtain higher position according to their competence, talent and heroism.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Amitai, Reuven-Preiss, "The Mamluk Institution, or One Thousand Years of Military Slavery in the Islamic World", Arming Slaves: From Classical Times to the Modern Age, (Editors: Christopher Leslie Brown, Philip D. Morgan), New Haven: Yale University Press, 2006., 40-50
- Amitai, Reuven-Preiss, Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War, 1260-1281, Cambridge University Pres, 1995.
- Anonim Selçuknâme, (Târîh-i Âl-i Selçuk der Anadolu), Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III, (Neşr ve çev. Feridun Nafiz Uzluk), Ankara, 1952.
- Aşûr, Sa'îd Abdu'l-Fettâh, el-'Asru'l-Memâlikî fî Mısr ve'ş-Şam, Kahire, 1986.
- at-Taberî, The History of Al-Tabari, XII, (Translated and Annotated by Yohanan Friedmann), (State University of New York Press), New York 1992.
- Ayalon, David, "Aspects of the Mamluk Phenomenon, Part I: The Importance of the Mamluk Institution", Der Islam, LIII/2 (1976), s. 196-225.
- Ayalon, David, "Aspects of the Mamluk Phenomenon, Part II: Ayyubids, Kurds, and Turks", Der Islam LIV/1 (1977), s.1-32.
- Ayalon, David, "Studies on the Structure of the Mamluk Army I", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, XV/2 (1953), s. 203-228.
- Ayalon, David, "Studies on the Structure of the Mamluk Army II", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, XV/3 (1953), s. 448-476.
- Ayalon, David, "Studies on the Structure of the Mamluk Army III", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, XVI/1 (1954), s.57-90.
- Ayalon, David, "Memlûk Devletinde Kölelik Sistemi", (Tere. Samira Kortantamer), Tarih İncemeleri Dergisi, IV (1988), s.211-248.
- Ayalon, David, "Preliminary Remarks on the Mamluk Military Institution in Islam", War Technology and Society in the Middle East, (Ed. V J. Parry-E.Yapp), London 1975., s.44-58.
- Aykaç, Mehmet, Abbasî Devleti'nin İlk Dönemi İdarî Teşkilâtında Dîvânlar (132-232/750-847), TTK Yay., Ankara 1997.,
- Bosworth, C. E., "Ghaznavid Military Organization", Der Islam, XXXVI (1960), s.37-77.
- Crone, Patricia, Slaves on Horses: The Evolution of the Islamic Polity, (Cambridge University Press), New York 1980.
- Çetin, Altan, "Memlûk Askerinin Eğitimi", Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, VII/2, (Ağustos 2003), s. 219-235.
- Çetin, Altan, Memlûk Devletinde Askerî Teşkilât, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2002.
- el-Belâzurî (Ahmed b. Yahya b. Câbir el-Belâzurî), Fütûhu'l-Büldân, (Tahkik. Rıdvan Muhammed Rıdvan), Beyrut 1403., (Türkçe tere, Çev. Mustafa Fayda, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
- el-Hüseynî (Sadrud-dîn Ebu'l-Hasan Ali İbn Nasır Ali el-Hüseynî), Ahbârü'd-Devleti's-Selçukiyye, (Türkçe tere, Necati Lügal), TTK Yay., Ankara 1999.
- el-Kalkaşandî (Ahmed b. Ali el-Kalkaşandî), Subhu'1-A'şâ fi Sınâ'ati'l-İnşâ, V, XI, (Tahkik. Muhammed Hüseyin Şemsüd-dîn), Beyrut 1988.
- el-Mâverdî (Ebu'l-Hasan Habib el-Mâverdî), el-Ahkâmü's-Sultâniyye, (Çev. Ali Şafak), İstanbul 1994.
- el-Mâverdî (Ebu'l-Hasan Habib el-Mâverdî), Nasîhatü'l-Mülûk, (Haz. Mustafa Sarıbıyık), (SÜ SBE Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya 1996.
- er-Râvendî (Muhammed b. Ali b. Süleyman er-Râvendî), Kitâb-ı Râhatü's-Sudûr ve Âyetü's-Sürûr, (Neşr. Muhammed İkbâl-Tashîhât-ı lâzım. Müctebâ Meynovî), Tahran 1333., (Türkçe tere, Ahmet Ateş), I-II. Cilt, TTK Yay., Ankara 1999.
- es-Seâlibî (Ebu Mansur es-Seâlibî), Adâbu'l-Mülûk (Hükümdarlık Sanatı), (Çev. Sait Aykut), İstanbul 1997.
- Ferheng-i Ferheng-i Fârisî-i Âmid, II, (Haz. Hasan 'Amîd) Tah¬ran, 1379.
- Gencine-i Güftar Ferheng-i Ziya, III, (Haz. Ziya Şükün,) MEB Yay., İstanbul 1984.
- Gordon, Matthew S., The Breaking of a Thousand Swords: A History of the Turkish Military of Samarra (A.H. 200-275/815-889 C.E.), (State University of New York Press), Albany 2001.
- Göksu, Erkan, Türkiye Selçuklularında Ordu, (GÜ Sos. Bil. Ens. Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2008.
- Humphreys, R. Stephen, "The Mamluks", Dictionary of the Middle Ages, (Ed. Joseph R. Strayer), (Charles Scribners' Sons), New York 1987., s.68-69.
- Irwin, Robert, The Middle East in the Middle Ages: The Early Mamluk Sultanate, 1250-1382, (Southern Illionis Univesty Press), Carbondale 1986.
- İbn Bîbî (el-Hüseyin b. Muhamrned b Ali el-Caferî er-Rugedî), el-Evâmirü'l-'Alâ'iye fi'l-Umûri'l-'Alâ'iye, Tıpkı Basım, (Önsöz ve fihristi haz. Adnan Sadık Erzi), TTK Yay., Ankara 1956.
- Keegan, John, Savaş Sanatı Tarihi, (Tere. Füsun Doruker), İstanbul 1995.
- Kennedy, Hugh, The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State, Routledge, 2001.
- Koca, Salim, Selçuklularda Ordu ve Askerî Kültür, Ankara 2005.
- Kopraman, Kâzım Yaşar, Mısır Memlükleri Tarihi, Ankara 1989.
- Köymen, Mehmet Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi III (Alp Arslan ve Zamanı), TTK Yay., Ankara 2001.
- Leavoni, Amelia, "The Mamluk Conception of the Sultanate", International Journal of Middle East Studies, 26 (1994), s.373-392.
- Lev, Yaacov, "Regime, Army and Society in Mediavel Egypt, 9th 12th Centuries", War and Society in the Eastern Mediterranean, 7th-15th Centuries, (ed. Yaacov Lev), Leiden: Brill 1997.
- Lev, Yaacov, Saladin in Egypt, Leiden 1999.
- Lev, Yaacov, State and Society in Fâtımîd Egypt, Brill 1991.
- Levanoni, Amelia, "The Sultan's Laqab: A Sign of a New Order in Mamluk Factionalism", The Mamluks in Egyptian and Syrian Politics and Society, (Edited by Michael Winter-Amalia Levanoni), EJ. Brill, Leiden 2004., s.84-100.
- Mahmûd Nedîm Ahmed Fehîm; el-Fennü'1-Arabî el-Ceyşü'l-Mısrî fi'l-Asri'l-Memlûkî el-Bahrî (1250-1383/648-783), (Basım yeri yok) 1983.
- Nicolle, David, Saracen Faris 1050-1250 A.D., London: Osprey, 1994
- Nizâmü'1-mülk, Siyerü'l-Mülûk (Siyâsetnâme), (Be ihtimam Hubert Darke), Tahran 2535 (1976)., (Türkçe tere, Mehmet Altay Köymen), Ankara 1982.
- Northrup, Linda S., From Slave to Sultan: The Career of al-Mansur Qalawun and the Consolidation of Mamluk Rule in Egypt and Syria (678-689 A.H./l 279-1290 A.D.), Stuttgart: Franz Sterner Verlag, 1998.
- Özdemir, Mehmet Nadir, "Abbasi Halifesi Mu'tasım'ın Ordusunda Bulunan Türklerin "Köle" Olup Olmadığı Meselesi", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.Ü. Türkiyat Araş. Enst Yay., Sayı. 18 (Güz 2005), s.211-230.
- Parry, V. J., "İslâm'da Harp Sanatı", (Tere. Erdoğan Mercii ve Salih Özbaran), İÜEF Tarih Dergisi, Sayı. 28-29 (1974-1975), s. 194-218.
- Parry, V. J., "Savaşçılık", İslâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti, II, (Ed. P. M. Holt-A.K.S. Lambton-B. Lewis), İstanbul 1997.
- Pipes, Daniel, Slave Soldiers and Islam, The Genesis of a Military System, London 1981.
- Rabie, Hassanein, "The Training of the Mamlûk Fâris", War, Technology and Society in the Middle East, (Edited by V. J. Parry), London: Oxford University Press, 1975, s.153-163.
- Reşîdü'd-dîn Fazlullâh, Câmi'ü't-Tevârîh, II. Cilt 5. Cüz (Selçuklular Kısmı), (Neşr. Ahmet Ateş), TTK Yay., Ankara 1999.
- Sanders, Paula A., "The Fâtimid State, 969-1171", The Cambridge History of Egypt-Islamic Egypt 640-1517, Volume I., (Edited by Carl F. Petry), Cambridge Univesty Pers, 1998., s. 151 -174.
- Simon de Saint Quentin, Histoire des Tartares, (Türkçe tere, Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu, (Çev. Erendiz Özbayoğlu) Antalya 2006.
- Sourdel, D., "Ghulâm- The Caliphate", El2, II., s. 1079-1081.
- Terzi, Mustafa Zeki, "Gulâm", DİA, XIV., İstanbul 1996., s. 178-184.
- Turan, Osman, "Selçuklu Devri Vakfiyeleri I., Şemseddin Altun-Aba, Vakfiyyesi ve Hayatı", Belleten, XI/42 (Nisan 1947), s. 197-235.
- Turan, Osman, "Selçuklu Devri Vakfiyeleri II, Mübârizeddin Er-Tokuş ve Vakfiyesi", Belleten, XI/43, (1947), s.413-429.
- Turan, Osman, "Selçuklu Devri Vakfiyeleri III., Celâleddin Karatay, Vakıfları ve Vakfiyeleri", Belleten, XII/45, (1948), s. 17-171.
- Turan, Refik, "Türkiye Selçukluları ve Anadolu Beyliklerinde Teşkilât", Türkler, VII., Ankara 2002., s.151-164.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Ankara 1941.
- Vryonis, Speros, "Selçuklu Gulâmları ve Osmanlı Devşirmeleri", (Çev. Tuncay Birkan), Cogito, 29, (2001), s.93-114.
- Yazıcıoğlu Âlî, Tevârîh-i Âl-i Selçuk, Târîh-i Selçûkiyân-ı Rûm-i Türkî, (Yay. M. Th. Houtsma), Leiden 1902.
- Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig I Metin, (Haz. Reşit Rahmeti Arat), TDK Yay., İstanbul 1947; (Kutadgu Bilig II Tecüme, (Haz. Reşit Rahmeti Arat), TTK Yay., Ankara 1959.).
- Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, I, Mütercimi: Zeki Megamiz-Naşiri: Mümin Çevik, İstanbul 1971.
| APA | GÖKSU E (2007). Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. , 65 - 84. |
| Chicago | GÖKSU Erkan Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. (2007): 65 - 84. |
| MLA | GÖKSU Erkan Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. , 2007, ss.65 - 84. |
| AMA | GÖKSU E Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. . 2007; 65 - 84. |
| Vancouver | GÖKSU E Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. . 2007; 65 - 84. |
| IEEE | GÖKSU E "Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler." , ss.65 - 84, 2007. |
| ISNAD | GÖKSU, Erkan. "Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler". (2007), 65-84. |
| APA | GÖKSU E (2007). Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. Nüsha, 0(24), 65 - 84. |
| Chicago | GÖKSU Erkan Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. Nüsha 0, no.24 (2007): 65 - 84. |
| MLA | GÖKSU Erkan Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. Nüsha, vol.0, no.24, 2007, ss.65 - 84. |
| AMA | GÖKSU E Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. Nüsha. 2007; 0(24): 65 - 84. |
| Vancouver | GÖKSU E Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler. Nüsha. 2007; 0(24): 65 - 84. |
| IEEE | GÖKSU E "Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler." Nüsha, 0, ss.65 - 84, 2007. |
| ISNAD | GÖKSU, Erkan. "Türkiye Selçuklu Devletinde gulam eğitimi ve gulamhaneler". Nüsha 24 (2007), 65-84. |
