Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)

Yıl: 2010 Cilt: 0 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 529 - 552 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)

Öz:
Memluk tarihinde sıklıkla karşımıza çıkan Evladu’n-nas tabiri, Memluk askeri sistemi içerisinde yer alan Memluklerin çocuklarına verilen bir isimdir. Bunlar aslen Memluk olmadıkları ve hür olarak doğdukları için askeri teşkilat içerisinde yer alamamakta ve bir Memlukun haiz olduğu güç ve yetkiden mahrum kalmaktaydılar. Memluk sultanları tarafından bir bakıma devlet himayesi altına alınan evladu’n-nas, küçük yaşlarından itibaren iyi bir eğitim almakta ve mükemmel bir şekilde yetiştirilmekteydiler. Bunun sonucu olarak da evladu’n-nas arasından Memluk devletinin idari ve kültür hayatına yön veren pek çok önemli şahsiyet çıkmıştır. Memluk emiri Şâhin ve ailesi bu konuya iyi bir örnek teşkil etmektedir. Memluk emiri Şâhin eş-Şeyhî ve ailesi Altınorda Moğollarına mensuptur. Ailede bilinen ilk şahsiyet emîr Şâhin eşŞeyhî olup, Memluk olarak Mısır’a intikal etmiş ve kısa zamanda temayüz ederek emirlik rütbesine kadar yükselmiştir. Ailenin ikinci neslini oluşturan Şâhin’in oğlu Halil idarî ve ilmî alanlarda faaliyet göstermiştir. Halil b. Şâhin, özellikle tarih alanında kaleme aldığı, Zübdetü Keşfü’l-Memalik adlı eseri ile Memluk devletinin teşkilat tarihi hakkında bize detaylı bilgiler verir. Ailenin üçüncü neslini oluşturan torun Abdu’l-Bâsıt el- Hanefi ise dedesi ve babasının aksine idarecilik alanında görev almamış sadece ilmî alanda faaliyet göstermiştir. Abdu’l- Basıt’ta tıpkı babası gibi, tarih alanında kaleme aldığı gerek Neylü’l-Emel fi Zeyli’d-Düvel, gerekse er-Ravdu’l-Bâsım fî Havadis el-Umr ve’t-Terâcîm adlı eserleri ile Burci Memlukleri devri için bir başvuru kaynağıdır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

A Mongol origin family having great role in the cultural and political life in Memluk state

Öz:
The Memluk emir Shahin eş Sheikh and his family are related to Altınorda Mongols. The first known person of this family was Shahin eş Sheikh. He had been immigrated as a slave to Egypt and also in a short time he had managed to promoto to degree of emir. Halil, son of Shahin being the second generation of the family did administrative and scientific activities. By his work named , Zübdetü Keşf Al-Memalik concerning the history Halil, son of Shahin gives us detailled information about the history of organisation of Memluk State. The Grandchild Abd al-Basit al-Hanefi being from the third generation of the family did scientific studies, he didn’t take any administrative tasks althougt his father and his grandfahter did the administratves tasks . He wrote these two books: Neyl al-Emel fi Zeyl ad-Duvel, and Ar-Ravd al-Basim fî Havadis al-Umr ve’t-Teracim. They are the most known reference sources related to Burci Memluks
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdulbasıt b. Halil. B. Şâhin, Neylü’l-Emel fî Zeyl ed-Düvel, (thk. ve nşr., Ömer Abdu’s-Selam Tedmürî), C. I / I (H.744-770); C.I / II ( H. 771-800) ; C. I / III (H801-820); C. I / IV (H. 821-840); C. II / V ( H. 841-860); C. II / VI (H. 861-875); C. II / VII (H. 876-890); C.II / VIII (H. 891-896); C. IX (İndex), Mektebeti’l- Asrıyye, Beyrut 2002).
  • Abdu’l-Basıt b. Halil b. Şâhin, Nüzhetü’l-Esatîn fi men Veliye Mısr min es-Selatin (Thk. Muhammed Kemaleddin İzzeddin Ali), Kahire 1987.
  • Abdülkerim el-Hatib, Mustafa, Mustalahat ve el-Elkâb et-Tarihiyye, Beyrut 1996
  • Asri Çubukçu, “Halil b. Şâhin”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XV, s. 328-329.
  • Aybek Devedar, Kenzü’d-Dürer ve Câmiu’l-Gurer,(Thk. H. Rober, Roymer), C. IX, Kahire 1960.
  • Baybars el-Mansurî, Muhtaru’l-Ahbar, (thk. Abdu’l-Hamid Salih Hamdan) Lübnan 1993
  • Çetin, Altan, “Memlûkler Devrinde Kârimî Tüccarları”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22 (35) 2004, s. 71-87.
  • Dehman, Muhammed Ahmed, Mucemu el-Elfaz et-Tarihiye fi el-Asrı’l-Memluk, Beyrut 1990.
  • Günaltay, Şemseddin , İslam Tarihinin Kaynakları, Tarih ve Müverrihler, İstanbul 1991,
  • Halil b. Şâhin ez-Zâhiri, Kitabu Zübdetü Keşfü’l-Memâlik ve Beyânı’t-Turuk ve’l-Mesâlîk (nşr. P. Ravisse), 2. bsk. Kahire 1988
  • Halil b. Şâhin, Ez-Zahiri, Zübdetü Keşfu’l-Memalik ve Beyan et-Turuk ve’l-Mesalik (thk. Halil el-Mansur), Daru’l-Kütüb el-İlmiyye, 133 s. Beyrut 1997.
  • İbn İyas Muhammed b. Ahmed, Bedâyiü’z-Zuhûr fi Vekayi’i’d-Duhûr, (thk. Muhammed Mustafa) , C. III, Kahire 1984.
  • İbn Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye, (thk. Abdullah el-Musin et-Türkî) C. XVII, Kahire 1998
  • İbn Tanrıberdi, en-Nücûmu!z-Zahire Fî Mulûki Mısr ve’l-Kahire (nşr. M. Hüseyin Şemseddin) Beyrut 1992
  • İsmail Paşa el-Bağdadî Hediyetü’l-Arifîn Esmâi’l-Müellifîn ve’l-Asârı’l-Musannıfîn, C. I, İstanbul 1951,
  • Kahhale, Ömer Rıza, Mucemu’l-Müellifin, Teracimu Musannıfı’l-Kütübi’l-Arabiyye, C. I, Beyrut 1993,
  • Kemaleddin İzzeddin Ali, Muhammed, Abdu’l-Basıt, el-Hanefî, Müerrihan, Kahire 1990,
  • Kopraman, K.Yaşar, “Mısır Memlukleri (1250-1517)”, Prof. Dr. Kazım Yaşar Kopraman, Makaleler (Hz. S. Yalçın- A. Çetin), Berikan yay., Ankara 2005, s. 600- 601.
  • El-Makrizi,Takıyyuddin Ahmed Ali, Kitabu’Sulûk li Marifeti Düveli’l-Müluk (thk. M. Mustafa Ziyade), Kahire 1956.
  • El-Makrizi,Takıyyuddin Ahmed Ali el-Mevaiz ve’l-İtibar bi zikri el-Hıtat ve’l-Asar, (thk. M. Zeyyin, M. Şerkavî) C. II, Kahire 1998
  • Muhammed Nuri, Salahaddin, et-Tevaifu’l-Moğoliyye fî Mısır, İskenderiye,t.y.,
  • Özaydın, Abdülkerim ,“Abdülbâsıt el-Malatî”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. I, s. 201;
  • Özbek, Süleyman, “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud” , Türkler, V, s. 127-133.
  • Özbek, Süleyman, “Zübtedü Keşfü’l-Memâlik’de Türk Devlet Telâkkisinin Yansımaları”, Prof. Dr. Reşat Genç Armağanı, Ankara 2009.
  • Özbek, Süleyman, “Ortaçağ Türk-İslam Devlet Teşkilatı İçin Rehber Bir Kaynak; Halil b. Şâhin ve Eseri Zübdetü Keşfü'l-Memâlik” Nüsha, Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Journal of Oriental Studies, Yıl: 8, Sayı: 26, 2008/I, s. 21-35.
  • Es-Sehâvî, Şemseddin Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahman; Dav’ü’l-Lâmî’ fî Ulemâ Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, VI Cilt (her cilt 2 cüzden oluşuyor), Beyrut. (t.y).
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti Teşkilatı’na Medhal, Ankara 1988.
APA ÖZBEK S (2010). Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). , 529 - 552.
Chicago ÖZBEK SÜLEYMAN Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). (2010): 529 - 552.
MLA ÖZBEK SÜLEYMAN Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). , 2010, ss.529 - 552.
AMA ÖZBEK S Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). . 2010; 529 - 552.
Vancouver ÖZBEK S Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). . 2010; 529 - 552.
IEEE ÖZBEK S "Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)." , ss.529 - 552, 2010.
ISNAD ÖZBEK, SÜLEYMAN. "Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)". (2010), 529-552.
APA ÖZBEK S (2010). Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(27), 529 - 552.
Chicago ÖZBEK SÜLEYMAN Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.27 (2010): 529 - 552.
MLA ÖZBEK SÜLEYMAN Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.27, 2010, ss.529 - 552.
AMA ÖZBEK S Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2010; 0(27): 529 - 552.
Vancouver ÖZBEK S Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi). Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2010; 0(27): 529 - 552.
IEEE ÖZBEK S "Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.529 - 552, 2010.
ISNAD ÖZBEK, SÜLEYMAN. "Memluk devletinin siyasi ve kültür hayatında rol alan Moğol asıllı bir aile (Şâhin eş-Şeyhî ve Ailesi)". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 27 (2010), 529-552.