Yıl: 2010 Cilt: 5 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 291 - 304 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?

Öz:
Başlangıçta 17. yüzyılda Port Royal Okulutarafından ortaya atılan sonra Noam Chomsky tarafındanformüle edilen teoriye göre her cümlenin derin yapı veyüzey yapı olmak üzere iki katmanı vardır. Derin yapı adıverilen katman cümlenin anlambilimsel temelinioluşturur. Öte yandan yüzey yapı ise özellikle cümleninen son söylenmiş veya yazılmış halini, yani gerçekteüretilmiş biçimini temsil eder. Cümlenin anlamına vakıfolan konuşur veya yazar dilbilimsel olarak derin yapıtarafında iken, dinleyici veya okuyucu yüzey yapıtarafındadır zira dinleyici veya okuyucu cümleye maruzkalan taraftır. Bir cümlenin yüzey yapısı boşluklarla veizlerle dolu iken derin yapısı doluluk ve tamlık arz eder.Bu çalışmada derin ve yüzey yapı kavramlarının hem diliçi hem de diller arası türleri incelenecektir.
Anahtar Kelime:

What do we understand from the terms deep structure and surface structure?

Öz:
According to the theory developed mostly by PortRoyal school in the 17th century and later on formulatedby Noam Chomsky, each sentence in a language has twolevels of representation: a deep structure and a surfacestructure. The deep or underlying structure representsthe semantic foundations of a sentence. Meanwhile thesurface structure is the actual form of a sentence whichessentially occurs in speech (the phonetic form) orwriting. While the speaker or the writer is on the side ofdeep structure as he/she is the one supposed to knowthe semantic layer of the sentence, the listener or thereader is passively exposed to the surface structure of asentence. The surface structure of a sentence may haveempty categories and traces that are normally full andexisting in the deep layer of representation. In this studywe will examine the language-internal and cross- linguistic versions of deep and surface structures.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALTINÖRS, Atakan (2003), Dil Felsefesine Giriş, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
  • BAYRAKTAR, Nesrin (2006), Dil Bilimi, Ankara: Nobel.
  • CHOMSKY, A. Noam (2002), Cartesian Linguistics, A Chapter in the History of Rationalist Thought, Christchurch, New Zealand: Cybereditions Corporation. (Editör: James McGilvray).
  • CRYSTAL, David (2008), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, Blackwell Publishers.
  • DEMİRCİ, Kerim (2007), “Türkçedeki Bazı Anlatım Bozukluklarına Dilbilimsel Bir Yaklaşım”, 23-26 Ekim 2007, I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
  • EKER, Süer (2009), Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • KARABULUT, Ferhat (2009), «Dil Biliminde Derin Yapı Yüzey Yapı Meselesi» Майлықожа Сұлтанқожаұлының 175 жылдық мерейтойына арналған «Қазақ әдебиетіндегі кітаби ақындар дәстүрі» атты халықаралық ғылыми- теориялық конференция, А. Ясауи университеті, Түркістан/Kazakistan 26-27 қараша 2009.
  • KARABULUT, Ferhat (2009), “Köktürkçenin Sıfat-Fiilli Yapı Tipolojisi”, Bilig, Kış Sayı 48, ss. 91-118.
  • KARABULUT, Ferhat (2009), “Ad Öbeği Taşınımı ve Boşluk Kuramı Bağlamında Fiilimsili Yapıların Adlandırılması ve Sınıflandırılması Meselesi”, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi (UTEK) 27-28 Ağustos 2007, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, ss.261-299.
  • KIRAN, Zeynel (1996), Dilbilim Akımları, Ankara: Onur Yayınları.
  • MATTHEWS, P. H. (1997), Concise Oxford Dictionary of Linguistics, Oxford & New York: Oxford University Press.
  • RADFORD, Andrew (1998), Syntax A Minimalist Introduction, Cambridge University Press.
  • SEZER, Ayhan (1981), “Üretimsel-Dönüşümlü Dilbilgisinin Türkçe'ye Uygulanması Üzerine Bir Gözlem”, TDAY-B 1978-1979, Ankara.
  • STRAZNY, Philipp (2005), Encyclopedia of Linguistics, New York, Oxon: Fitzroy Dearborn. (Prague Petr Sgall‟s article).
  • TRASK, R. L. (1996), A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics, London & New York: Routledge.
  • UZUN, Nadir Engin (2000), Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe, İstanbul: Multilingual.
  • ÜSTÜNOVA, Kerime (2006), “Yüklem, Yalnız Özneyi mi İçinde Taşır?”Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (2006/2) C. 11, S. 11, s. 241-250.
APA DEMİRCİ K (2010). Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. , 291 - 304.
Chicago DEMİRCİ Kerim Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. (2010): 291 - 304.
MLA DEMİRCİ Kerim Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. , 2010, ss.291 - 304.
AMA DEMİRCİ K Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. . 2010; 291 - 304.
Vancouver DEMİRCİ K Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. . 2010; 291 - 304.
IEEE DEMİRCİ K "Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?." , ss.291 - 304, 2010.
ISNAD DEMİRCİ, Kerim. "Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?". (2010), 291-304.
APA DEMİRCİ K (2010). Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. Turkish Studies (Elektronik), 5(4), 291 - 304.
Chicago DEMİRCİ Kerim Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. Turkish Studies (Elektronik) 5, no.4 (2010): 291 - 304.
MLA DEMİRCİ Kerim Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. Turkish Studies (Elektronik), vol.5, no.4, 2010, ss.291 - 304.
AMA DEMİRCİ K Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. Turkish Studies (Elektronik). 2010; 5(4): 291 - 304.
Vancouver DEMİRCİ K Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?. Turkish Studies (Elektronik). 2010; 5(4): 291 - 304.
IEEE DEMİRCİ K "Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?." Turkish Studies (Elektronik), 5, ss.291 - 304, 2010.
ISNAD DEMİRCİ, Kerim. "Derin yapı ve yüzey yapı kavramlarından ne anlıyoruz?". Turkish Studies (Elektronik) 5/4 (2010), 291-304.