Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 271 - 299 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği

Öz:
Bu çalışmada yıllık planların hazırlanması ve uygulanmasında tarih öğretmenlerinin rolleri ve özerklik alanları incelenmektedir. Öğretmen özerkliği kavramı kısaca öğretmenlerin mesleki faaliyetlerini planlamada, uygulamada ve bunlarla ilgili kararları almada sahip olduğu yetki ve özgürlük alanını ifade etmektedir. Çalışmanın amacı yıllık planların hazırlanmasından öğretimin gerçekleştirilmesine kadar giden süreçte, öğretmenlerin öğretim içerik, yöntem ve materyallerinin seçimi ve düzenlenmesine nasıl katıldıklarını ortaya koymaktır. Araştırma konuyu nitel bir yaklaşımla ve küçük ölçekli bir öğretmen grubu (11 öğretmen) üzerinden, farklı yönleriyle ve derinlemesine incelemeyi hedeflemektedir. Araştırma verilerinin toplanmasında üç farklı teknik birlikte kullanılmıştır. Bunlar sınıfta öğretim uygulamalarının gözlenmesi, görüşme ve doküman incelemesidir. Bulgular araştırmaya katılan öğretmenlerin öğretim planlarının oluşturulmasındaki etkisinin son derece sınırlı olduğunu, planların içeriğinin neredeyse tamamen tarih ders programı ve ders kitabından aktarıldığını ve ilgili öğrenci grubunun ihtiyaç ve öğrenme özelliklerinin dikkate alınmadığını göstermektedir. Sınıftaki öğretim uygulamalarında ise, öğretmenler bireysel karar ve tercihlerini yıllık planda öngörülenden daha geniş bir biçimde öğretime yansıtmaktadır. Ancak öğretmenlerin uygulamada yarattıkları bu esnekliğin sınıf ortamına ve öğrenci özelliklerine göre düzenlenmiş bir öğretimi sağladığı söylenemez. Araştırmaya katılan öğretmenlerin yıllık planları hazırlama ve uygulama süreçlerine etkin bir biçimde katılmalarını engelleyen dört temel faktör gözlenmiştir. Bunlar planlama sisteminin öğretmenlere geniş bir hareket alanı bırakmaması, ders programlarının yapısı, denetleme anlayışı ve uygulamaları, öğretmenlerdeki mesleki yetersizlik ve eksikliklerdir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel

Teacher's role and autonomy in instructional planning: the case of secondary school history teachers with regard to the preparation and implementation of annual instructional plans

Öz:
This study seeks to analyze the role of history teachers in instructional planning and their areas of autonomy in Turkey. The concept of teacher autonomy briefly refers to the authority and freedom of teachers in the planning and implementation of the instructional activities and the decisions made during the instructional process. The objective of the present study is to investigate the degree of participation of the teachers in the selection and preparation of the teaching methods, content and materials throughout the preparation and implementation of the annual instructional plans. The study aims to analyze the issue in depth by qualitative research design focusing on a small sampling group consisting 11 participants. The findings have indicated that the role of the teachers in the preparation of the annual instructional plans was quite limited and that the contents of the plans were mostly borrowed from textbooks and the official curriculum. It was also observed that, in the classroom practices, teachers usually reflected their preferences and personal decisions on the instructional process more than what was given in the instructional plans. However, it is difficult to say that this flexibility was able to provide an instructional process designed in line with the classroom realities and the students' learning styles.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Matematik Eğitim, Özel
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akpınar, B. ve Özer, B. (2006). Mesleki ve teknik ortaöğretimde yapılan öğretim planlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversite si Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 97-119.
  • Akpınar, B. ve Özer, B. (2008). Genel ortaöğretimde yapılan öğretim planlarının okul müdürü ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bi limler Enstitüsü Dergisi, 5 (10), 121-145.
  • Anderson, L. W. (1987). The decline of teacher autonomy: Tears or cheers? International Review of Education, 33 (3), 357-373.
  • Ben-Peretz, M. (1990). The teacher-curriculum encounter: Free ing teachers from the tyranny of texts. Albany: State University of New York Press.
  • Boote, D. N. (2006). Teachers’ professional discretion and the curricula. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 12 (4), 461-478.
  • Boyacı, A. (2009). Metaphorical images for educational plan ning: Perceptions of public elementary school teachers. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 111-124.
  • Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (2), 228-244. http://eku.comu.edu.tr/index/3/2/ncan.pdf adre sinden 12 Aralık 2010 tarihinde edinilmiştir.
  • Can, N. (2009). The leadership behaviours of teachers in pri mary schools in Turkey. Education, 129 (3), 436-447.
  • Castle, K. (2004). The meaning of autonomy in early childhood teacher education. Journal of Early Childhood Teacher Educati on, 25 (1), 3 -10.
  • Cazgır, V., Genç, İ., Çelik M., Genç, C. ve Türedi, Ş. (2009). Ortaöğretim tarih 10. Sınıf. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Cohen, L., & Manion, L. (1994). Research methods in education. London: Routledge.
  • Demirel, Ö. (2006). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Eğitim Reformu Girişimi (ERG). (2005). Öğretim programlari incele me ve değerlendirme - I. http://ipc.sabanciuniv.edu/tr/Yayinlar/Ogreti mOzet.pdf adresinden 24 Nisan 2009 tarihinde edinilmiştir. Eurydice. (2008). Responsabilités et autonomie des enseig nants en Europe. Retrieved 20 March, 2009 from http://eacea. ec.europa.eu/ressources/eurydice/pdf/0_integral/094FR.pdf.
  • Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59 (1), 58-76.
  • Galton, M. (1998). Making a curriculum: Some principles of curriculum building. In J. Moyles & L. Hargreaves (Eds.) Pri mary curriculum: Learning from international perspectives (pp. 73-80). London: Routledge.
  • Gamoran, A., Secada, W. G., & Marrett C. B. (2000). The or ganizational context of teaching and learning, changing theo retical perspectives. In M. T. Hallinan (Ed.), Handbook of the sociology of education (pp. 37-63). New York: Springer.
  • Gutmann, A. (1999). Democratic education. Princeton: Prince ton University Press.
  • Hesapçıoğlu, M. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri: Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Nobel.
  • Ingersoll, R. M. (2007). Short on power long on responsibility. Educational Leadership, 65 (1), 20-25.
  • İşman, A. ve Eskicumalı, A. (2003). Eğitimde planlama ve de ğerlendirme. İstanbul: Değişim Yayınları.
  • Johns, D. P. (2002). Changing curriculum policy into practice: The case of physical education in Hong Kong. The Curriculum Journal, 13 (3), 361-385.
  • Little, J. W. (1990). The Persistence of privacy: Autonomy and initiative in teachers’ professional relations. Teachers College Record, 91 (4), 509-536.
  • Macpherson, I., Brooker, R., Aspland, T., & Elliott, B. (1999, April). Enhancing the profile of teachers as curriculum decision makers: Some international perspectives. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Asso ciation, Montreal, Quebec.
  • Mertler, C. A., & Charles, C. M. (2005). Introduction to educati onal research. Boston: Pearson Education.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2003). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim ve öğretim çalışmalarının plânlı yürütülmesine ilişkin yönerge. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 2551, 438-448.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). Millî Eğitim Bakanlığı eğitim ve öğretim çalışmalarının plânlı yürütülmesine ilişkin yönergede değişiklik yapılmasına dair yöner ge. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 2575, 603-604.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2008). Ortaöğretim 10. sınıf ta rih dersi programı. http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/index.php adresinden 24 Nisan 2009 tarihinde edinilmiştir.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). Ortaöğretim kurumları yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/27305_0.html ad resinden 8 Aralık 2010 tarihinde edinilmiştir.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (t.y./n.d.). Talim Terbiye Kurulu program geliştirme çalışmaları. http://ttkb.meb.gov.tr/program lar/prog_giris/prg_giris.pdf adresinden 24 Nisan 2009 tarihin de edinilmiştir.
  • Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD). (2005). School factors related to quality and equity, re sults from Pisa 2000. Retrieved July 05, 2009 from http://www. oecd.org/dataoecd/15/20/34668095.pdf.
  • Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegema Ya yıncılık.
  • Öztürk, İ. H. (2011a). Öğretmen özerkliği üzerine kavramsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 82-99.
  • Öztürk, İ. H. (2011b). Curriculum reform and teacher auto nomy in Turkey: The case of the history teaching. International Journal of Instruction, 4 (2), 113-128.
  • Pearson, L. C., & Hall, B. W. (1993). Initial construct Validation of the Teaching Autonomy Scale, Journal of Educational Rese arch, 86 (3), 172-177.
  • Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). The Relationship betwe en teacher autonomy and stress, work satisfaction, empower ment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29 (1), 37-53.
  • Posner, G. J. (1995). Analyzing the curriculum. New York: Mc Graw-Hill.
  • Punch, F. K. (2005). Sosyal araştırmalara giriş, nitel ve nicel yak laşimlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Sert, N. (2007). Öğrenen özerkliğine ilişkin bir ön çalişma. İl köğretim Online, 6 (1), 180-196. http://ilkogretim-online.org. tr/vol6say1/v6s1m13.pdf adresinden 23 Nisan 2009 tarihinde edinilmiştir.
  • Short, P. M. (1994). Defining teacher empowerment. Educati on, 114 (4), 488-492.
  • Steh, B., & Pozarnik B. M. (2005). Teachers’ perception of their professional autonomy in the environment of systemic change. In D. Beijaard et al., (Eds.) Teacher professional development in changing conditions (pp. 349-363), Dordrecht: Springer.
  • Şirinkan, A. ve Gündoğdu, K. (2011). Öğretmenlerin ilköğre tim beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı ve planla rına ilişkin algıları. İlköğretim Online, 10 (1), 144-159. http:// ilkogretim-online.org.tr/vol10say1/v10s1m12.pdf adresinden 11 Aralık 2010 tarihinde edinilmiştir.
  • Taşdemir, M. (2006). Sınıf öğretmenlerinin planlama yeterlik lerini algılama düzeyleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 287-307.
  • Üstünlüoğlu, E. (2009). Dil öğrenmede özerklik: Öğrenciler kendi öğrenme sorumluluklarını üstlenebiliyorlar mı? Eğitim de Kuram ve Uygulama, 5 (2), 148-169. http://eku.comu.edu.tr/ index/5/2/turkce/e_ustunluoglu.pdf adresinden 15 Şubat 2010 tarihinde edinilmiştir.
  • Varış, F. (1997). Eğitimde program geliştirme: Teoriler, teknikler. Ankara: Alkım Yayıncılık.
  • Vorkink, A. (2006). Education reform and employment, Re marks delivered at Istanbul Chamber of Commerce. Retrieved September 08, 2009 from http://go.worldbank.org/TPKEO- ECXI0.
  • Webb, P. T. (2002). Teacher power: The exercise of professional autonomy in an era of strict accountability. Teacher Develop ment, 6 (1), 47-62.
  • White, P. A. (1992). Teacher empowerment under “Ideal” scho ol-site autonomy. Educational Evaluation and Policy Analysis, 14 (1), 69-82.
  • Yıldırım, A. (2003). Instructional planning in a centralized school system: Lessons of a study among primary school te achers in Turkey. International Review of Education, 49 (5), 525-543.
  • Yıldırım, A. ve Öztürk, E. (2002). Sınıf öğretmenlerinin gün lük planlarla ilgili algıları: Öncelikler, sorunlar ve öneriler. İlköğretim-Online, 1 (1), 17-27. http://ilkogretim-online.org. tr/vol1say1/v01s01c.pdf adresinden 12 Aralık 2010 tarihinde edinilmiştir.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal bilimlerde nitel araştır ma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
APA ÖZTÜRK İ (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. , 271 - 299.
Chicago ÖZTÜRK İbrahim Hakkı Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. (2012): 271 - 299.
MLA ÖZTÜRK İbrahim Hakkı Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. , 2012, ss.271 - 299.
AMA ÖZTÜRK İ Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. . 2012; 271 - 299.
Vancouver ÖZTÜRK İ Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. . 2012; 271 - 299.
IEEE ÖZTÜRK İ "Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği." , ss.271 - 299, 2012.
ISNAD ÖZTÜRK, İbrahim Hakkı. "Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği". (2012), 271-299.
APA ÖZTÜRK İ (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271 - 299.
Chicago ÖZTÜRK İbrahim Hakkı Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.1 (2012): 271 - 299.
MLA ÖZTÜRK İbrahim Hakkı Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.1, 2012, ss.271 - 299.
AMA ÖZTÜRK İ Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(1): 271 - 299.
Vancouver ÖZTÜRK İ Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(1): 271 - 299.
IEEE ÖZTÜRK İ "Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.271 - 299, 2012.
ISNAD ÖZTÜRK, İbrahim Hakkı. "Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretimenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/1 (2012), 271-299.