Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar
Yıl: 2011 Cilt: 8 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 51 - 84 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar
Öz: Batılılar 20. Yüzyılın başından itibaren havacılık alanında önemli başarılar sağlamıştır. Türkler de her türlü maddi imkânsızlığa rağmen, havacılık alanındaki gelişmelerin uzağında kalmamıştır. Osmanlı devleti ve Genç Cumhuriyet, ülkenin içinde bulunduğu şartlar ve halkın yaşadığı ekonomik sıkıntılar nedeniyle hava kuvvetlerinin uçak ihtiyaçlarını yeterli miktarda karşılayamamıştır. Kahramanlık ve fedakârlığın timsali olan Anadolu halkı, ülkenin kalkınması ve hava gücünün yapılanması için mücadele vermiş bu mücadelede ordusu ile bütünleşmiştir. Toplumun her kesimi büyük bir katılımla hava gücünü desteklemek için bağış kampanyasına dâhil olmuştur. Türk Kadını, köylüsü, işadamı, sanayicisi, askeri, içtenlikle hava kuvvetlerini desteklemenin milli ve dini bir vecibe olduğu bilinciyle bu sektörü kuvvetlendirmek için bilinçli adımlar ile planlı bir şekilde çalışmalara başlamıştır. Türk hava sanayi bu süreç sonunda Dünyada saygın bir konuma gelmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
From Tayyare to Plane; Donations Made by The Turkish People to The Turkish Air Industry
Öz: Since the beginning of 20 century, the West led to significant achievements in the field of aviation. All kinds of physical impossibility, even though the Turks did not stay away from developments in the field of aviation. Problems of the Young Republic and Ottoman Empire’s economy are severe. For this reason, the air force does not have enough aircraft. Air force needed aircraft in a significant amount. Symbol of heroism and sacrifice of the people of Anatolia, the country’s development and restructuring of air power struggle with providing integrated army. Especially during the first years of the republic, a large participation of the society has been involved in campaign donations in support of air power. Turkish women, peasants, businessmen, industrialists, military, air forces to sincerely support the national and religious obligation to strengthen the awareness that this sector has started to work in a planned way with deliberate steps. Turkish air industry in the world at the end of this process has become respectable.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- "Tpürkçe Hutbe", Diyanet İşleri Reisliği Neşriyatı 3, Şehzadebaşı 1927.
- AKGÜN Seçil Karal -Uluğtekin Murat " Kuruluşunun İlk Yıllarında Türk Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu)" Cumhuriyetin 80. Yılma Armağan, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yay, Ankara, 2004.
- AKGÜN, Seçil Uluğtekin Murat, "Trablusgarb ve Hilal-ı Ahmer", OTAM, sayı: 3,1992.
- ALBAYRAK Barış vd; "Tayyare'den "Uçak"a: Bir Montaj Öyküsü" Mühendis ve Makina , Cilt: 41, Sayı: 491, 2000.
- ARIT Fikret, Havalarda İlk Türk Kadınları, Baha Matbaası, İstanbul 1967.
- Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I, Ank. 1961.
- DELİORMAN Necmettin, Nuh Demirağ'm hayat ve mücadeleleri, Nu D Matbaası, 1957.
- DERVİŞOGLU Fatih M., Havacılık ve Türk Hava Kurumu, THK Kültür Yayınları:6, Ankara, 2006.
- DERVİŞOGLU Fatih M, Nuri Demirağ Türkiye'nin Havacılık Efsanesi, Ötüken Neşriyat,İstanbul 2007.
- DOĞANAY Rahmi, "Büyük Taarruz'da Türk Havacılığı" Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003.
- ERENLİ Muhterem, "Atatürk ve havacılık", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 4, Cilt: II, Kasım 1985.
- ERGÜDER Gediz, "Türkiye'de Havacılık Sanayinin Tarihçesi," uçantürk, No:313,1988.
- ERSOY Ergin, "Kurtuluş Savaşı'na Türk Hava Kuvvetlerinin Katkıları," Hava Kuvvetleri Dergisi, No.341, Haziran 2002.
- GENELKURMAY BAŞKANLIĞI, Türk İstiklal Harbi II nci Cilt Batı Cephesi 1 nci Kısım, Genelkurmay Askeri tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı yayınları 3 ncü Baskı, Ankara 1999.
- GENELKURMAY BAŞKANLIĞI, Türk Silahlı Kuvvetler Tarihi III ncü Cilt 6 nci Kısım (1908-1920) ATAŞE Yayınları Genelkurmay Basım Evi, Ankara 1996.
- GINIO Eyal, "Mobilizing the Ottoman Nation During The Balkan Wars (1912-1913): Awakening from the Ottoman Dream" War in History, Vol 12 (2), 2005 .
- GRANT Jonathan, "The Sword of the Sultan: Ottoman Arms Imports, 1854-1914", The Journal of Military History, Vol. 66, No. 1, Jan., 2002.
- GÜLTEN Zeynep, İlk Uçak Sanayiimiz Tayyare Otomobil Motor Türk Anonim Şirketi Tomtaş'tan"1926" İstanbul Hava M. Kom. Yayını 2001.
- FINEFROCK Michael M., "Laissez-Faire, the 1923 Izmir Economic Congress and Early Turkish Developmental Policy in Political Perspective", Middle Eastern Studies, Vol. 17, No. 3, Jul., 1981.
- HARVEY A.D., "Bombing and the Air War on the Italian Front 1915-1918", Air Power History, Vol: 47, Issue 3, Fall 2000.
- HARVEY A.D, "The Royal Air Force and Close Support, 1918 - 1940", War in History, Vol 15(4), 2008.
- HERBERT Strang, The Air Patrol, London 1913 .
- HÜRKUŞ Vecihi, Bir Tayyarecinin Anıları, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul 2000.
- HÜRKUŞ Vecihi, Gönüllerden Göklere, Hava. Kuvvetleri. Komutanlılığı, Tarihçe Ş.Md.lüğü Ankara, 2005.
- HÜRKUŞ Vecihi, Havalarda 1915-1925, Kanaat Kitapevi, İstanbul 1942.
- İLMEN Süreyya, Türk Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Kitapevi, İstanbul 1947.
- İMAMOĞLU Bilge, "Cumhuriyet Dönemi Endüstri Mirası Havacılık Sanayi Yapıları" TMMOB Mimarlar Odası Bülteni, sayı 45, Kasım 2006.
- KANSU Yavuz vd., Havacılık Tarihinde Türkler 1 En Eski Çağlardan Birinci Dünya Savaşma, Hava Kuvvetleri Basım ve Neşriyat Müd., Ankara 1971.
- KAYMAKLI Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler, C.II, Kültür Ofset, Ankara 1997.
- KESKİN Mustafa, "Milli Mücadelede Türk Hava Kuvvetleri İçin Uçak Sağlanması" Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 2, 1988.
- KILLINGRAY David, "A Swift Agent of Government: Air Power in British Colonial Africa, 1916-1939", The Journal of African History, Vol: 25, No. 4,1984.
- KLINE Stuart, Türk Havacılık Kronolojisi, HAVAŞ, İstanbul 2002.
- KORUL Vildan- Hatice Küçükönal, "Türk Sivil Havacılık Sisteminin Yapısal Analizi" Ege Akademik Bakış, Volume 3, Number 1-2, 2003.
- LIDDELL Hart, History ofTthe First World War, Pan Books, London 1972.
- MILLMAN Brock, "Turkish Foreign and Strategic Policy 1934-42" Middle Eastern Studies, Vol. 31, No. 3 , Jul., 1995.
- MONTMORENCY J. E. G. de, "Air-Space above Territorial Waters", Journal of the Society of Comparative Legislation, Vol. 17, No. Vz, 1917.
- OTÇU Selma, "İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi" Silahlı Kuvvetler Dergisi, Ocak 2010, sayı 403.
- ÖZLÜ Hüsnü, "Atatürk Döneminde Bir Savunma Sanayi Girişimi Örneği: TOMTAŞ (Tayyare Otomobil Motor Türk Anonim şirketi)'ın Kuruluş ve Gelişimi", Atatürk Haftası Armağanı, 10 Kasım 2004, Genelkurmay ATAŞE Başkanlığı Yayını, Ankara, 2004.
- PARIS Michael, "Air Power and Imperial Defence 1880-1919", Journal of Contemporary History, Vol. 24, No:2, Apr., 1989 .
- PARIS Michael, "The First Air Wars - North Africa and the Balkans, 1911-13" Journal of Contemporary History, Vol. 26, No. 1, Jan., 1991.
- SARP İrfan, Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları, Hv. Bas. ve Neş. Md.Yay, Ankara 1986.
- SOFUOĞLU Adnan, Kuva-yı Milliye Döneminde Kuzeybatı Anadolu 1919-1921, T. C. Genelkurmay Başkanlığı Yay, Ankara 1994.
- ŞAKİR Ziya, Nuri Demirağ Kimdir? İş hayatında Muvaffak Olan Müteşebbislerimizin Serisi: 1, Kenan Matbaası, İstanbul 1947.
- TAYHANİ İhsan, Atatürk'ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayi (1923- 1950), Türk Hava Kurumu Kültür Yayınları No:l, Ankara 2004.
- UZUN Hakan, "Türk Hava Kurumu Gelir Kaynakları: "Fitre/Zekât ve Kurban Derileri Üzerine" ÇTTAD, VI/15, Güz.2007.
- UZUN Hakan, Türkiye'de Havacılık Sanayinin Tarihçesi," Hava Dergisi, No.229, Mart 1969.
- VEREL Oktay, İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir, THK, İstanbul 1985.
- YALÇIN Osman, "Türk Havacılık Tarihinde Bağış Uçakları ve Havacılık Sanayii Kurulmasına Tesirleri" Gazi Akademik Bakış, cilt 3, Sayı 6, Yaz 2010.
- YALÇIN Osman, "Türk Hava Harp Sanayi Tarihi" Gazi Ü. SBE., Ankara, 2008 (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
- YAŞAR Selman, "Büyük Taarruz'da Türk Havacıları", Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:2, Yıl:2008
- YILDIRIM Nesrin, Atatürk'ün İktisadi Egemenlik İlkesinin Kalkınma politikaları, İlk hedef: Akdeniz'di İkinci Hedef: İktisat, Ankara 2006.
- YILDIZ Osman, "Kızılırmak Gazetesi ve Türk Ocakları" TÜBAR, XIX- Bahar, 2006.
- YILMAZ Akdemir, "Atatürk Dönemi Türk Havacılığı" Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara,2005 (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi)
- YÜCEER Saime, "Atatürk'ün Güvenlik Politikasına Bir Örnek: Türk Tayyare Cemiyeti- Bursa Örgütü",Atatürkçü Bakış, Yıl:2, Cilt:2, Sayı;3, 2004.
- İnternet
- http://www.hvkk.tsk.tr/PageSub/Calismalarimiz/100yil/100%20YIL%20 ETK%C4%B0NL%C4%B0KLER%C4%B0.htm
- http://www.hvkk.tsk.tr/PageSub/Calismalarimiz/Faaliyetler/innerPages/s empozyumkapanis.aspx
- Esat Arslan, Ceyhan, Vecihi Hürkuş ve THK 20.07.2009 http://www.adanayorum.com/kose_yazisi.asp?yazi=1194
- Osman Gazi Baykal, "Orduya Uçak Alımı Yardım Kampanyaları", http://www.airkule.com/default.asp?page=yazar&id=436 erişim 10 012011
- Vuslat Devrim Altınöz, "The Ottoman Women's Movement: Women's Pres, Journals, Magazines and Newspapers From 1875 to 1923" p.18-20 http://etd.ohiolink.edu/view.cgi/translate-re-dir.cgi?lang=tr&acc_num=mi-ami1060799831 erişim 01 01 2011
- Türk Hava Kuvvetleri Resmi İnternet Sayfası, http://www.hvkk.tsk.tr/PageSub /Kurumumuz/Tarihce/TarihtenYansimalar.aspx?pid =031.119.824 erişim01022011
- http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/savunmaSanayiimiz/Sayfalar/tarihce2.as px
- http://www.hvkk.tsk.tr/PageSub/Kurumumuz/Tarihce/ISTANBUL_KAHIR E_SEFERI.DOC
- www.tayyareci.com/bagisucak/nigde.asp
- Tebliğ
- ÇAKMAK Murat Arda, "Teknoloji Aktarımı ve Türk Havacılık Sanayine Getirdikleri" 2. Ulusal Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı, Eskişehir, 10 Mayıs 2003
- Gazete
- Köylünün Gazetesi, No.47(10 Kanunisani 1931), s.4.
- Türkiye'nin ilk sponsoru: Atatürk", Radikal, 8 Aralık 2003
- Cumhuriyet, 9 Ağustos 1926
- Özfatura İrfan, "Kırgın Havacı" Türkiye. Gazetesi, 22 Ocak 2006
- Şimşek Muhittin, "Endüstrileşmemizin Engelleri ve Demirağ Olayı", Dünya Gazetesi, 03.07.2004
| APA | AYDIN F (2011). Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. , 51 - 84. |
| Chicago | AYDIN Fahimi Abdurrahim Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. (2011): 51 - 84. |
| MLA | AYDIN Fahimi Abdurrahim Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. , 2011, ss.51 - 84. |
| AMA | AYDIN F Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. . 2011; 51 - 84. |
| Vancouver | AYDIN F Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. . 2011; 51 - 84. |
| IEEE | AYDIN F "Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar." , ss.51 - 84, 2011. |
| ISNAD | AYDIN, Fahimi Abdurrahim. "Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar". (2011), 51-84. |
| APA | AYDIN F (2011). Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları, 8(31), 51 - 84. |
| Chicago | AYDIN Fahimi Abdurrahim Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları 8, no.31 (2011): 51 - 84. |
| MLA | AYDIN Fahimi Abdurrahim Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları, vol.8, no.31, 2011, ss.51 - 84. |
| AMA | AYDIN F Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları. 2011; 8(31): 51 - 84. |
| Vancouver | AYDIN F Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları. 2011; 8(31): 51 - 84. |
| IEEE | AYDIN F "Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar." Karadeniz Araştırmaları, 8, ss.51 - 84, 2011. |
| ISNAD | AYDIN, Fahimi Abdurrahim. "Tayyareden - Uçağa; Milli Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar". Karadeniz Araştırmaları 8/31 (2011), 51-84. |
