Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi

özdemir, hakan

Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi

Hakan ÖZDEMİR (Bitlis Eren Üniversitesi, Adilcevaz Meslek Yüksek Okulu, Bitlis, Türkiye)

Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

118 13

Yıl: 2012 Cilt: 22 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 188 - 209 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi

Öz:

Bu çalışmada Cumhuriyet sonrası Türk siyasi hayatına, başarısız olan ilk girişimlerden sonra, muhalefet ve çok partili hayat deneyimini kazandıran Demokrat Parti ile Türkiye’de DP’den sonra en fazla oy alan AKP’nin karşılaştırmalı tarihsel analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla her iki partinin siyasi serüveni kronolojik olarak ele alınmıştır. Daha sonra da çeşitli parametrelere göre DP ile AKP tarihsel açıdan karşılaştırılarak, aralarındaki ortak ve farklı noktalar tespit edilerek çalışma sonlandırılmıştır. Çalışmanın sonunda, her iki partinin kuruluş ve iktidara geldiği dönemler, parti tipolojileri ve seçimlerdeki başarıları açısından benzer olduğu saptanmıştır. “Merkez-Çevre Kuramı”, ekonomi ve dış politika açısından da bu benzerliğin sürdüğü söylenebilir. Fakat sosyolojik kökenleri, muhafazakâr değerleri, sınıfsal temsiliyet, muhalefet-iktidar ilişkileri ve orduyla olan ilişkileri bakımından iki partinin birbirinden farklı olduğu sonucuna erişilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar

The comparative historical analysis of Democratic Party (DP) and Justice and development party (AKP)

Öz:

In this study, it is aimed to make a comparative historical analysis between Democratic Party who enabled Post-Republic Turkish political life the experiences of opposition and multi-party system, following unsuccessful first initiatives and AKP who receives the most votes after DP in Turkey. Political adventures of both parties were handled chronologically for this aim. Then, DP and AKP were compared historically according various parameters, similar and different points were determined and the study was concluded. As a result of the study it was determined both parties were similar in the sense of their foundation and rulership period, party typologies and success in elections. It can be asserted that there is also difference in the sense of “Center- Periphery Theory”, economy and foreign politics. However, it was concluded that these parties are different in the sense of sociological bases, conservative values, denominational representation, opposition-ruling part relations and relation with military.

Anahtar Kelime:

Konular: Siyasi Bilimler Kültürel Çalışmalar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

“Adalet ve Kalkınma Partisi”, (2012), http://tr.wikipedia.org/wiki/Adalet_ve_Kalk%C4%B1nma_Partisi, Ind.Tarihi: 18.2.2011.
AHMAD, Feroz, (2011), Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
AKP 2001 Programı, http://www.akparti.org.tr/site/akparti/parti-programi, İnd.Tarihi: 01.02.2012.
AKP (Adalet ve Kalkınma Partisi), (2011), “Tüm İcraatlar”, http://www.akparti.org.tr/site/icraatlar, İnd. Tarihi: 15.1.2012.
AKTAY, Yasin, (2002), “Karizmanın Aşırı Gerçekliği”, Birikim, Sayı: 163-164, s. 53-61.
AKYOL, Taha, (2009), “AKP Büyük Sermayenin Değil, Yükselen Anadolu Sermayesinin Temsilcisidir”, Ümit
KURT (Der.), (2009), AKP Yeni Merkez Sağ Mı?”, Ankara: Dipnot Yayınları, s. 13-32.
ALTAN, Cemal, (2008), “Türkiye’de 1950-1960 Dönemi Milletvekillerinin Sosyolojik Özellikleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22, s. 23-36.
ALTAŞ, Sedat, (2011), Çarıklı Demokrasi, İstanbul: İkinci Adam Yayınları.
ALTINTAŞ, Ömer Faruk, (2008), “Avrupa Birliği’ne Aday Ülke Olarak Türkiye’de AB Uyum Yasalarının İç Hukuka Etki ve Katkısı”, http://www.abgm.adalet.gov.tr/ekutuphane/AB%20uyum%20yasalar%C4 %B1n%C4%B1n%20i%C3%A7%20hukuka%20etkisi%20ve%20katk%C4%B1s%C4%B1.pdf, İnd.Tarihi: 11.1.2012.
ALTUN, Fahrettin, (Mart 2009), “22 Temmuz’dan 29 Mart’a Siyasal Partiler Değişim ve Statüko Kıskacında AK Parti”, SETA Analiz, Sayı: 6, s. 1-24.
ALTUNTAŞ, Ö. Faruk, (19.1.2012), “12 Eylül Yargılanıyor”, htt://www.kuzeyekspress.com.tr/author_article_ detail.php?id=11042, İnd.Tarihi: 19.1.2012.
ARIKAN, Fahir, (19.12.2011), “Asker Yerine Polis”, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/194958 17.asp, İnd. Tarihi: 10.1.2012
AYDIN, Murat, (3.12.2002), “Cezaevine de Başbakanlığa da Giden Yol Siirt’ten Geçiyor”, http://arsiv.zaman. com.tr/2002/12/03/politika/h1.htm, İnd. Tarihi: 19.01.2011.
BALCI, Şükrü, Enes BAL, (2008), “22 Temmuz 2007 Genel Seçimlerinde AKP ve CHP Reklamları: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 32, s.5-28.
BAYAR, Celal, (2010), Başvekilim Adnan Menderes, Hazırlayan: İsmet BOZDAĞ, İstanbul: Truva Yayınları.
BERİŞ, Hamit Emrah, (2011), “AK Parti 2007-2011 Seçim Beyannameleri: Süreklilik ve Değişim”, AK Parti Siyaset Akademisi Lider Ülke Türkiye (10. Dönem) Ders Notları Elektronik Kitap, Hamdi TURŞUCU, Hamit Emrah BERİŞ (Der.), (2011), Ankara: AK Parti AR-GE Başkanlığı Yayınları, s. 109-141.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, (16.06.2006 tarih, 26200 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
5579 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, (10.02.2007 tarih, 26430 Sayılı T.C. Resmi Gazete).
BİÇER, Ersin, Ahmet Fatih ORTAKKAYA, (2009), “SYDGM’nin Sosyal Yardımlarının ve Proje Desteklerinin Etki Analizi Projesi Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, V. Aile Şurası “Aile Destek Hizmetleri” Bildirileri Bildiri Kitabı, Ankara: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yay., s. 179-183. F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 2012-22/2 208
“1957 Yılı Genel Seçim Sonuçları”, (2011), http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=3, İnd. Tarihi: 13.01.2011.
BİNGÖL, Yılmaz, Şener AKGÜN, (2005), “Demokratlıktan Muhafazakâr Demokratlığa: Demokrat Parti İle Adalet ve Kalkınma Partisinin Karşılaştırmalı Bir Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 9, s. 1-33.
BORA, Tanıl, (2002), “2002=1950, 1983, 1995? 2002 Seçimi ve Siyasi Güzergâh Problemleri”, Birikim, Sayı:
BUGÜN, (19.1.2011), “AK Parti’nin Seçim Sloganı”, http://www.bugun.com.tr/haber-4detay/138973- %20%20%20%20ak-parti-nin-secim-slogani-haberi.aspx, İnd. Tarihi: 29.12.2011.
BUĞRA, Ayşe, (2010), Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İstanbul: İletişim Yay.
BULUT, Sedef, (2009), “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, s. 125-145.
BURAN, Hasan, (2005), Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Sistemi Önerisi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
ÇAM, Esat, (1999), Siyaset Bilimine Giriş, İstanbul: Der Yayınları.
ÇINAR, Menderes, (2002), “Seçimlerinden Ardından: Siyaset Yeniden”, Birikim, Sayı: 163-164, s. 40-43.
DEMİR, Şerif, (2010), Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes, İstanbul: Paraf Yayınları.
DİLER, Ergün, (3.2.2012), “Perde Açılıyor”, http://www.takvim.com.tr/Yazarlar/ergundiler/2012/02/03/perdeaciliyor, İnd.Tarihi: 3.2.2012.
DİLİPAK, Abdurrahman, (1990), Menderes Dönemi, İstanbul: Beyan Yayınları.
DOĞANAY, Ülkü, (2007), “AKP’nin Demokrasi Söylemi ve Muhafazakârlık: Muhafazakâr Demokrasiye Eleştirel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 62, Sayı: 1, s. 65-88.
ERLER, Özgür, (2007), “Yeni Muhafazakârlık, AKP ve “Muhafazakâr Demokrat” Kimliği”, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Sayı:10, 126-132.
ERTEN, Çağıl, (2010), Menderes Unutulmayan Lider, İstanbul: Yakın Plan Yayınları.
ERTUNÇ, Mehmet Ali ve diğerleri, (2010), “Türkiye Ekonomisi Temel Makro Ekonomik Göstergeler Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıkış Yolunda”, http://www.hazine.org.tr/ekonomi/28.04.2010.pdf, İnd. Tarihi: 03.1.2012.
HABERTÜRK, (29.12.2011), “2011’de Dünya ve Türk Dış Politikası”, http://www.haberturk.com/dunya/haber/ 701302-2011de-dunya-ve-turk-dis-politikasi, İnd.Tarihi: 03.01.2012.
Hürriyet, (2011), “Köşkte Oturma Düzeni Değişti”, 18.8.2011. “2002 Yılı Genel Seçim Sonuçları”, (2006), http://www.turkiyesecimleri.com/3kasim2002-genel-secim-sonuclari.php , İnd. Tarihi: 11.01.2012.
“2007 Türkiye Cumhurbaşkanlığı Seçimi”, (2011), http://tr.wikipedia.org/wiki/2007_T%C3%BCrkiye_ cumhurba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_se%C3%A7imi, İnd.Tarihi: 18.2.2011.
“2011 Genel Seçimleri Sonuçları”, (2011), http://secim2011.gazetevatan.com/defaultz.asp, İnd.Tarihi: 27.12.2011.
İNAN, Süleyman, (2007), “Demokrat Parti Dönemi (1950-1960)”, Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Süleyman İnan, Ercan Haytoğlu (Der.), (2007), Ankara: Anı Yayıncılık, s. 117-145.
KAHRAMAN, Hasan Bülent, (2006), “AKP ve Türk Sağı”, Recep Yener (Der.), (2009), İstanbul: Agora Kitaplığı.
KEYDER, Çağlar, (1979), “Türkiye’de Demokrasinin Ekonomik Politiği”, Geçiş Sürecinde Türkiye, İrvin Cemil Schick ve Ertuğrul Ahmet Tonak (Der.), (1987), İstanbul: Belge Yayınları, s. 38-75.
KEYMAN, E.Fuat, (2012), “Post Vesayet, Sivilleşme, Demokratikleşme”, Radikal, 15.1.2012.
KIRKPINAR, Leyla, (2002), “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, s. 85-98.
KRETSCHMER, Hansjörg, (2006), “Türkiye İçin AB Müzakereleri Süreci”, http://www.avrupa.info.tr/ Files/File/Publications2006/brochures/AccessionBooklet.pdf,İnd.Tarihi: 20.1.2012.
KURT, Ümit, (2009), AKP Yeni Merkez Sağ Mı?”, Ankara: Dipnot Yayınları.
KÜLEBİ, Ali, (13.6.2011), “2011 Seçimleri ve AKP’nin Başarısı”, http://www.alikulebi.com/haberdetay. asp?HaberNo=222, İnd.Tarihi: 03.01.2012.
LAÇİNER, Ömer, (2002), “1946-83 ve Sonunda 3 Kasım”, Birikim, Sayı: 163-164, s. 10-20.
MARDİN, Şerif, (2006), Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
METİN, Onur, (2010), “Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 28, Cilt: 1, s. 179-200.
OKTAR, Suat, Arzu VARLI, (2010), “Türkiye’de 1950-54 Döneminde Demokrat Parti’nin Tarım Politikası”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı: I, Cilt: 28, s. 1-22.
ÖZÇELİK, Pınar Kaya, (2010), “Demokrat Partinin Demokrasi Söylemi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 65, Sayı: 3, s. 163-187.
ÖZSAĞIR, Arif, (2011), “Dönüşen Türkiye’de Ekonomideki Dönüşüm Zamanları”, AK Parti Siyaset Akademisi Lider Ülke Türkiye (10. Dönem) Ders Notları Elektronik Kitap, Hamdi TURŞUCU, Hamit Emrah BERİŞ (Der.), (2011), Ankara: AK Parti AR-GE Başkanlığı Yayınları, s. 71-108.
PAMUK, Muhammed, (2001), Yasaklı Umut Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul: Birey Yayıncılık.
Radikal, (1.12.2010), “Kültür Bakanlığı’ndan İlk Kürtçe Çeviri”, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1031002&Date=01.12.201 0&CategoryID=82, İnd.Tarihi: 9.1.2012.
SABAH, (2012), “2011’in Kazananı Türkiye”, 01.01.2012.
SEBA, Yunus, (2010), “Türk Dış Politikasının Dünü Bugünü”, http://www.yenimakale.com/turk-dispolitikasinin- dunu%20bugunu.html#ixzz1mvzecS9m, İnd.Tarihi: 16.01.2012.
“Seçim Sonuçları”, (2007), http://www.secim-sonuclari.com/2007, İnd.Tarihi: 10.01.2012.
ŞEYHANLIOĞLU, Hüseyin, (2011),Türk Siyasal Muhafazakârlığının Kurumsallaşması ve Demokrat Parti, Ankara: Kadim Yayınları.
Takvim, (2010), “Kadın Eleman Alan Prim Ödemeyecek”, 25.01.2012.
TAŞYÜREK, Muzaffer, (2009), Adnan Menderes, İstanbul: Anonim Yayıncılık.
TEKİN, Üzeyir, (2004), AKP’nin Muhafazakâr Demokrat Kimliği, Ankara: Orient Yayınları.
TOROĞLU, Celal, (29.9.2007), “DP ve Demokrasi Yalanı (8)! Son”, http://blog.milliyet.com.tr/dp-ve-demokrasi-yalani--8 son/Blog/?BlogNo=66682, İnd. Tarihi: 16.01.2012.
TUNÇAY, Mete, (2000), “Siyasal Tarih (1959-1960)”, Mete TUNÇAY vd., (Ed.), (2000), Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980, İstanbul: Cem Yayınevi, s. 177-184.
TÜRKÖNE, Mümtaz’er, (2003), “Siyasi Partiler”, Siyaset, Müztaz’er TÜRKÖNE (Der.), (2009), İstanbul: Opus Yayınları, s. 253-292.
Yeni Şafak, (14.3.2008), “Yargıtay, AKP’ye Kapatma Davası Açtı”, http://yenisafak.com.tr/politika/?t=14.03.2008&i=105579, İnd.Tarihi: 18.02.2012.
YILDIRIM, Ergün, (2002), “AKP: Bir Politik Tasarının Sosyolojik Temsiliyeti”, Birikim, Sayı: 163-164, s. 66- 70.
YILMAZ, Hakan S., (2007), “İdris Küçükömer’in Siyasal Tezleri Bağlamında AKP ve CHP Parti Programlarının Analizi”, Selçuk İletişim, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 156-173.
YILMAZ, Turan, (20.12.2011), “Dolmabahçe’deki Nöbeti de Artık Polis Tutacak”, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/19503166.asp, İnd. Tarihi: 10.01.2012. Zaman, (3.8.2010), “12 Eylül Referandumu Ne Getiriyor”, http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1011802&title=12-eylul-referandumu-ne-getiriyor, İnd. Tarihi: 11.01.2012.

APA	özdemir h (2012). Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. , 188 - 209.
Chicago	özdemir hakan Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. (2012): 188 - 209.
MLA	özdemir hakan Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. , 2012, ss.188 - 209.
AMA	özdemir h Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. . 2012; 188 - 209.
Vancouver	özdemir h Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. . 2012; 188 - 209.
IEEE	özdemir h "Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi." , ss.188 - 209, 2012.
ISNAD	özdemir, hakan. "Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi". (2012), 188-209.

APA	özdemir h (2012). Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 188 - 209.
Chicago	özdemir hakan Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22, no.2 (2012): 188 - 209.
MLA	özdemir hakan Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.22, no.2, 2012, ss.188 - 209.
AMA	özdemir h Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012; 22(2): 188 - 209.
Vancouver	özdemir h Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012; 22(2): 188 - 209.
IEEE	özdemir h "Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi." Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, ss.188 - 209, 2012.
ISNAD	özdemir, hakan. "Demokrat parti (DP) ile adalet ve kalkınma partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22/2 (2012), 188-209.