Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler

Öztemel, Kemal

Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler

Kemal ÖZTEMEL (Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi

17 3

Yıl: 2012 Cilt: 32 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 459 - 477 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler

Öz:

Bu araştırmanın amacı kariyer karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağının lise öğrencilerinin kariyer karasızlıklarını yordayıp yordamadığını incelemek ve kariyer kararsızlıklarını cinsiyet, okul türü, karar durumu ve SED’e göre karşılaştırmaktır. Araştırma grubu 282 (168 kız, 114 erkek) lise öğrencisinden oluşmaktadır. Öğrencilerin yaşları 14-18 arasında değişmektedir. Araştırma verileri, Mesleki Karar Envanteri (MKE), Mesleki Karar Verme Yetkinlik Ölçeği (MKVYÖ), Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ) ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Verileri analiz etmek için doğrusal çoklu regresyon analizi, t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmada çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre kariyer karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı, kariyer kararsızlığına ilişkin toplam varyansın % 32’sini açıklamıştır. Kariyer karar verme öz yetkinliği tek başına kariyer kararsızlığının anlamlı yordayıcısı olarak bulunmuştur. Erkek öğrencilerin kız öğrencilerden, meslek ve teknik liseye devam öğrencilerin genel liseye devam eden öğrencilerden, kariyer kararı vermemiş öğrencilerin verenlerden ve SED’i düşük algılayanların orta ve yüksek algılayanlarınkinden kariyer kararsızlığı puan ortalamaları anlamlı olarak yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik Davranış Bilimleri

Relationships between career ındecision career decision making self efficacy and locus of control

Öz:

The purposes of this study is to examine whether career decision making self efficacy and locus of control predict high school students’ career indecision or not, and to compare career indecision of high school student according to gender, school type, decision status and perceived socialeconomic status. The study group consisted of 282 (168 girls and 114 boys) students in high schools. The Students’ ages ranged from 14-18. Career Decision Scale, Career Decision Making Self-efficacy Scale, Locus of Control Scale and Personal Information Form are used to collect data. Multiple regression analysis, t test and ANOVA are used to analyze data. According to result of multiple regression analysis career decision making self efficacy and locus of control accounted for a significant proportion of the variance (32 %) of the career indecision scores of the students. The career decision making self efficacy is powerful predictor of the career indecision. It is found that there are significant differences in career indecision of the students according to gender, school type, decision status, and perceived social-economic status.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Amir, T., & Gati, I. (2006). Facets of career decision-making difficulties. British Journal of Guidance and Counselling, 34, 483–503.
Bacanlı, F. (2012). Kariyer karar verme güçlükleri ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 86-95.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman. Betz, N. E. (1992). Career assessment: A review of critical issues. In S. D. Brown & R. W. Lent (Eds.), Handbook of counseling psychology, (pp. 453-484). New York, NY: John Wiley.
Betz, N. E. (2000). Self-efficacy theory as a basis for career assessment. Journal of Career Assessment. 8 (3), 205-222.
Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a short form of the career decision making self-efficacy scale. Journal of Career Assessment, 4, 47– 57.
Bozgeyikli, H. (2004). Meslek kararı verme yetkinlik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 221-234.
Bozgeyikli, H. (2005). Mesleki grup rehberliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin meslek kararı vermede kendilerini yetkin görme düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Chartrand, J. M., Rose, M. L., Elliot, T. R., Marmarosh, C., & Caldwell, C. (1993). Peeling back the onion: Personality, problem solving, and career decision making style correlates of career indecision. Journal of Career Assessment, 1, 66-82.
Cohen, C. R., Chartrand, J.M., & Jowdy, D. P. (1995). Relationships between career indecision subtypes and ego identity development. Journal of Counseling Psychology, 42, 440–447.
Creed, P. A., Patton, W., & Bartrum, D. (2004). Internal and external barriers, cognitive style, and the career development variables of focus and indecision. Journal of Career Development, 30, 277–294.
Creed, P., Patton, W. and Prideaux L. A. (2006). Causal relationship between career indecision and career decision-making self-efficacy : A Longitudinal crosslagged analysis. Journal of Career Development, 33, 47-65.
Çakır, M. A. (2003). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 1-14.
Dağ, İ. (2002). Kontrol odağı ölçeği (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90.
Flores, L.Y., Scott, A.B., Wang, Y.-W., Yakushko, O., McCloskey, C.M., Spencer, K.G., et al. (2003). Practice and research in career counseling and development. Career Development Quarterly, 52, 98–131.
Fuqua, D. R., Blum, C. R., & Hartman, B. W. (1988). Empirical support for the differential diagnosis of career indecision. Career Development Quarterly, 36, 364–373.
Fuqua, D. R., Seaworth, T. B., & Newman, J. L. (1987). The relationship of career indecision and anxiety: A multivariate examination. Journal of Vocational Behavior, 30, 175–186.
Gable, R. K., Thompson, D. L., & Glanstein, P. J. (1976). Perceptions of personal control and conformity of vocational choices as correlates of vocational development. Journal of Vocational Behavior, 8, 259-267.
Gati, I., & Asher, I. (2001). The PIC model for career decision making: Prescreening, In-depth exploration, and Choice. In F. T. L. Leong & A. Barak (Eds.), Contemporary models in vocational psychology (pp. 7–54). Mahwah , NJ: Erlbaum.
Gati, I., Gadassi, R., Saka, N., Hadadi, Y., Ansenberg, N., Friedmann, R., Asulin- Peretz, L., (2012). Emotional and personality-related aspects of career decisionmaking difficulties: Facets of career indecisiveness. Journal of Career Assessment, 19, 3-20.
Gati, I., Krausz, M., & Osipow, S. H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision-making. Journal of Counseling Psychology, 43, 510–526.
Gati, I., Saka, N., & Krausz, M. (2001). ‘‘Should I use a computer-assisted career guidance system?’’ It depends on where your career decision-making difficulties lie. British Journal of Guidance and Counselling, 29, 301–321.
Gati, I. & Tal, S. (2008). Decision-making models and career guidance. In J. Athanasou, & R. Van Esbroeck (Eds.), International handbook of career guidance (pp. 157- 185). Berlin, Germany: Springer.
Guay, F., Ratelle, C. F., Senécal, C., Larose, S., & Deschênes, A. (2006). Distinguishing developmental from chronic career indecision: Self-efficacy, autonomy, and social support. Journal of Career Assessment, 14, 235–251.
Hackett, G. ve Betz, N. E. (1981). A self-efficacy approach to the career development of women. Journal of Vocational Behavior, 18, 326-339.
Hackett, G., ve Betz, N. E. (1989). An exploration of the mathematics selfefficacy/ mathematics performance correspondence. Journal of Research in Mathematics Education, 20, 261-273.
Hamamcı, Z. ve Çoban, (2007). Mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın akılcı olmayan inançlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3(27), 31-42.
Hamamcı, Z. ve Hamurlu, M. K. (2005). Anne babaların meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik tutumları ve bilgi düzeylerinin çocuklarının mesleki kararsızlıkları ile ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 55- 69.
Kesici, Ş., Hamarta, E. & Arslan, C. (2007). Mesleki karar verme zorlukları ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 329-342.
Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşımına göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Kishor, N. (1981). The effect of self-esteem and locus of control in career decisionmaking of adolescents in Fiji. Journal of Vocational Behavior, 19, 227–232.
Kuzgun, Y. (2006) Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Lease, S. H. (2004). Effect of locus of control, work knowledge, and mentoring on career decision-making difficulties: Testing the role of race and academic institution. Journal of Career Assessment, 12, 239–254.
Lee, S. H., Yu, K. and Lee, S. M. (2008). A typology of career barriers. Asia Pacific Education Review, 9(2), 157-167.
Lent, R. W., Brown, S. D., ve Larkin, K. C. (1984). Relations of self-efficacy expectations to academic achievement and persistence. Journal of Counseling Psychology. 31, 356-362.
Lopez, F. G. & Ann-Yi, S. (2006). Predictors of career indecision in three racial/ethnic groups of college women. Journal of Career Development, 33(1), 29-46.
Mau, W. C. (2000). Cultural differences in career decision-making styles and selfefficacy. Journal of Vocational Behavior, 57, 365–378.
Niles, S, G., Erford, B. T., Hunt, B., ve Watts, R. H. Jr. (1997). Decision-making styles and career development in college students. Journal of College Student Development. 38 (5), 479-488.
Nota, L., Ferrari, L., Solberg, V. S. H., & Soresi, S. (2007). Career search self-efficacy, family support, and career indecision with Italian youth. Journal of Career Assessment, 15, 181–193.
O’Brien, V., Martinez-Pons, M., ve Kopala, M. (1999). Mathematics Self-efficacy, ethnic identity, gender, and career interests related to mathematics and science. Journal of educational Research, 92 (4), 231-236.
Osipow, S. H., Walsh, W. B., & Tosi, D. J. (1980). A survey of counseling methods, Homewood, IL: The Dorsey Press.
Öztemel, K. (2012). The investigation of career indecision of high school students: Personal indecisiveness and anxiety as predictors of career indecision. Paper presented at the International Counseling and Education Conference (ICEC 2012), İstanbul, Turkey, May 3-5.
Peterson, G. W., Sampson, J. P., Jr., & Reardon, R. C. (1991). Career development and services: A cognitive approach. Pacific Grove, California: Brooks/Cole.
Rotter, J. B. (1990). Internal versus external control of reinforcement: A case history of a variable. American Psychologist, 45, 489–493.
Saka, N. & Gati, I. (2007). Emotional and personality-related aspects of persistent career decision-making difficulties. Journal of Vocational Behavior, 71, 340- 358. doi:10.1016/j.jvb.2007.08.003
Santos, P. J. (2001). Predictors of generalized indecision among Portuguese secondary school students. Journal of Career Assessment, 9, 381–396.
Santos, P. J. and Ferreira, J. A. (2012). Career decision statuses among portuguese secondary school students: A cluster analytical approach. Journal of Career Assessment (in press).
Sauermann, H. (2005). Vocational choice: A decision making perspective. Journal of Vocational Behavior, 66, 273–303.
Saunders, D. E., Peterson, G. W., Sampson, J. P. and Reardon, R. C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior, 56, 288-298.
Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 16, 282–298.
Taylor, K. M. (1982). An investigation of vocational indecision in college students: Correlates and moderators. Journal of Vocational Behavior, 21, 471–476.
Taylor, K. M., & Betz, N. E. (1983). Applications of self-efficacy theory to the understanding and treatment of career indecision. Journal of Vocational Behavior, 22, 63–81.
Tinsley, H. E. (1992). Career decision making and career indecision. Journal of Vocational Behavior, 41, 209–211.
Yazıcıoğlu, A. (2008). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar düzeylerinin incelenmesi: Uzunlamasına bir çalışma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Yıldız, Ş. (2001). Kişilik ve mesleki seçim arasındaki ilişki ve bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Walsh, W. B. (2004). Vocational psychology and personality. In B. Schneider & D. B. Smith (Eds.), Personality and organizations (pp. 141–161). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Weinstein, F. M., Healy, C. C., & Ender, P. B. (2002). Career choice anxiety, coping, and perceived control. Career Development Quarterly, 50, 339–349.

APA	Öztemel K (2012). Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. , 459 - 477.
Chicago	Öztemel Kemal Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. (2012): 459 - 477.
MLA	Öztemel Kemal Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. , 2012, ss.459 - 477.
AMA	Öztemel K Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. . 2012; 459 - 477.
Vancouver	Öztemel K Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. . 2012; 459 - 477.
IEEE	Öztemel K "Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler." , ss.459 - 477, 2012.
ISNAD	Öztemel, Kemal. "Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler". (2012), 459-477.

APA	Öztemel K (2012). Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 459 - 477.
Chicago	Öztemel Kemal Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 32, no.2 (2012): 459 - 477.
MLA	Öztemel Kemal Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.32, no.2, 2012, ss.459 - 477.
AMA	Öztemel K Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012; 32(2): 459 - 477.
Vancouver	Öztemel K Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012; 32(2): 459 - 477.
IEEE	Öztemel K "Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, ss.459 - 477, 2012.
ISNAD	Öztemel, Kemal. "Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler". Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/2 (2012), 459-477.