6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir

CAN, Ozan

6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir

Ozan CAN (Kırıkkale Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Kırıkkale, Türkiye)

Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi

11 0

Yıl: 2012 Cilt: 28 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 237 - 263 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir

Öz:

1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 17.(1). maddesine göre, yetki sözleşmeleri sadece tacirler ve kamu tüzel kişileri tarafından yapılabilir. Bu yönüyle yetki sözleşmelerine taraflar açısından bir sınırlama getirilmiştir. HMK m. 17.(1) hükmü taciri tanımlamadığından, tacir teriminin ifade ettiği anlamı tespit edebilmek amacıyla, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu temel alınmalıdır.Türk Ticaret Kanunu'nun 1. Kitabının 1. Kısmında tacir başlığı altında, sistematik olarak, gerçek kişi tacir, tüzel kişi tacir ve donatma iştiraki düzenlemiştir. Bu düzenlemeler içinde ayrıca, tacir sayılanlar ile tacir gibi sorumlu olanlara ilişkin hükümlere de yer verilmiştir.Bu çalışmada, HMK m. 17.(1) hükmünün gerekçesine yönelik bazı eleştiriler getirilmiş, yetki sözleşmeleri açısından tacir teriminin kapsamı tespit edilmiştir. Yetki sözleşmesini, tacir, tacir sayılanlar ile tacir gibi sorumlu olanlar yapabilecektir. Ayrıca tacir sayılan hâkim teşebbüsün de yetki sözleşmesinin tarafı olabilmesi mümkündür.Yetki sözleşmelerinin geçerliliği değerlendirilirken sadece hukukî statüden yola çıkılmamalı, bazı tacirlerin tüketici olduğu noktada, tüketici sıfatına göre değerlendirme yapıp, yetki sözleşmelerini de geçersiz kabul etmek gerekmektedir. Dolayısıyla sırf tacir sıfatına göre bir değerlendirme yapılması hükmün amacı ile bağdaşmayacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Öz:

According to Article 17(1) of the Law of Civil Procedure dated 1 October 2011, agreements as to jurisdiction1*shall only be made by merchants and public corporate bodies. From this aspect, a limitation is made on jurisdiction agreements in terms of parties. Since the term 'merchant' is not described in Article 17(1) of the Law of Civil Procedure, in order to determine the meaning expressed by the term 'merchant,' Turkish Commercial Code Law No. 6102 shall be used as the basis.Under the title of 'Merchant,' the first section of the first book of the Turkish Commercial Code defines a real person merchant, a legal entity merchant and an association of ship owners. Moreover, within these categories, there are provisions differentiating between people ranking as merchant and persons responsible as merchant.In this article, criticisms concerning the regulation of Article 17(1) of the Law of Civil Procedure, within the scope of merchant from the viewpoint of jurisdiction agreements, are made. Jurisdiction agreements can be made by merchants, persons ranking as merchant and persons responsible as merchant.When the validity of authorization agreements is evaluated, we shall not start from the legal status, the point where some merchants are consumers, but we must instead evaluate according to the consumer role, so we must also accept the jurisdiction agreements as invalid. Therefore, evaluating according to the merchant role will not comply with the purpose of the provision.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Aker, H.: Türk Ticaret Kanunu Madde 14 Hakkında Bazı Düşünceler ve Yeni Bir Tacir Türti: "Hakim Teşebbüs", Batider 2009, C. 25, S. 2, s. 229 vd.
Aksoyoğlu, N.: Görev ve Yetki, Hakimin Davaya Bakmaktan Yasak Olması ve Reddi, Hakimin Hukuki Sorumluluğu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı'nın Getirdiği Yenilikler ve Bu Yeniliklerin Değerlendirilmesi, İstanbul Barosu Yayınları, B. 2, İstanbul 2008, s. 69 vd.
Alagonya, Y.: Medeni Usulün Amacı ve Sosyal Karakteri Açısından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı'nın Bazı Hükümlerinin Değerlendirilmesi, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı V, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı Değerlendirilmesi, Ankara 8-9 Eylül 2006, s. 33 vd.
Budak, A. C.: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, İsviçre Medeni Usul Kanunu ve Alman Usul Kanunu İle Karşılaştırmalı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, İstanbul 2011.
Arkan, S.: Ticarî İşletme Hukuku, 15. B., Ankara 2011.
Arslanlı, H.: Kara Ticareti Hukuku Dersleri, Umumî Hükümler, 3.B., İstanbul 1960.
Aslan, İ. Y.: Tüketici Hukuku, 3. B., Bursa 2006.
Aşık, I.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na Göre Yetki Sözleşmesi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2011, S. 97, s. 11 vd.
Ayhan, R./Özdamar, M./Çağlar, H.: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Ticarî İşletme Hukuku Esasları, 4. B., Ankara 2011.
Battal, A.: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Yönünden Tacirlerin Tüketici Sıfatı, Prof. Dr. Ali Bozer'e Armağan, Ankara 1998, s. 313 vd. (Anılış: Tüketici).
Battal, A.: Tacir Gibi Sorumlu Olan (TK 14/3), Tacir Olmanın Hangi Sonuçlarına Tâbi Tutulmalıdır?, Yargıtay Dergisi 1997, C. 23, S. 4, s. 547 vd.
Baumbach, A./Lauterbach, W./Albers, J./Hartmann, P.: Baumbach/ Lauterbach/Albers/Hartma'hn Zivilprozessordnung, 68. Aufl, Mtinchen 2010.
Bilgili, F./Demirkapı, E.: Ticaret Hukuku Dersleri, 2. B., Bursa 2012.
Bolayır, N.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na Göre Yetki Sözleşmeleri, İstanbul Barosu Dergisi, Eylül-Ekim 2011, C. 85, S. 2011/5, s. 131 vd.
Bork, R.: Stein/Jonas ZPO Kommentar zur Zivilprozessordnung, 22. Aufl., 1. Band, Einleitung, Tübingen 2003.
Boujong, K.: HGB, Handelsgesetzbuch, Bd. 1, §§ 1- 342a, (hrsg. von Boujong, K./Ebenroth, C. H./ Joost, D.), München 2001.
Bozer, A./Göle, C.: Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2011.
Buz, V.: Kamu İhale Sözleşmelerinin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları, Ankara 2007.
Can, M.: Donatma İştirakında Tacir Sıfatının Aidiyeti ile Müşterek Donatanlar Hakkında da İflâs Kararının Verilip Verilemeyeceği Meselesi, Ünal Tekinalp'e Armağan, C. I, İstanbul 2003, s. 907 vd.
Çağa, T.: Deniz Ticareti Hukuku I, 10. B., İstanbul 1995.
Demir, M.: 4822 Sayılı Kanun ile Tüketici Sözleşmeleri Alanında Getirilen Yenilikler, BATİDER 2003, C. 22, S. 1, s. 203 vd.
Derbil, S.: Danıştay'ın Rolü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1950, C. 7, S. 1-2, s. 1 vd.
Flume, W.: Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Zvveiter Band, Das Rechtsgeschaft, 4. Aufl., Berlin 1992.
Heinrich, C.: Musielak Zivilprozessordnung Kommentar, München 2011.
Karahan, S.: Ticari İşletme Hukuku, 22. B., Konya 2011. •
Karayalçın, Y.: Ticaret Hukuku, I. Giriş-Ticarî İşletme, 3. B., Ankara 1968.
Kendigelen, A.(Ülgen/Teoman/Helvacı/Kaya/Nomer): Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2006.
Kocayusufpaşaoğlu, N.: Borçlar Hukukuna Giriş, B. 4, İstanbul 2008.
Kuru, B./Arslan, R./Yılmaz, E.: Medenî Usul Hukuku, B. 22, Ankara 2011.
Lange, J.: Prütting/Gehrlein ZPO Kommentar, 1. Aufl., Köln 2010.
Oftinger, K.: "Vertragsfreiheit", FG zur Hundertjahrfeier der Bundesverfassung, Zürich 1948, s. 315 vd.
Okay, M. S.: Deniz Ticareti Hukuku, C. I, 3. B., İstanbul 1970.
Ozanoğlu, H. S.: Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un Maddi Anlamda Uygulanma Alanı), AÜHFD, C. 50, S. 1, s. 55 vd. (Anılış: Tüketici Sözleşmesi).
Ozanoğlu, H. S.: Mukayeseli Hukuk ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tüketiciyi Koruyan Düzenlemelerin Kişi Bakımından Uygulanma Alanı (Tüketici Kavramına Mukayeseli Bir Yaklaşım), Prof.
Dr. M. Kemal Oğuzman'ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 663 vd. (Anılış: Mukayeseli Bir Yaklaşım).
Özel, Ç.: Mukayeseli Hukuk Işığında Tüketiciyi Koruyan Geri Alma Hakkı, Ankara 1999.
Pekcanıtez, H./Atalay, O./Özekes, M.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Medenî Usûl Hukuku, B. 12, Ankara 2011.
Rosenberg, L./Schwab, K. H./Gottwald, P.: Rosenberg/Schwab/ Gottvvald Zivilprozessrecht, 17. Aufl, München 2010.
Schnyder, B.: Vertragsfreiheit als Privatrechtsbegriff, Diss., Freiburg 1960.
Tekinay, S. S./Akman, S./Burcuoğlu, H./Altop, A.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 7, İstanbul 1993.
Ülgen, H.: Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi, İstanbul 2005.
Vollkommer, M.: Zöller Zivilprozessordnung mit Gerichtverfassungsgesetz und den Einführungsgesetzen, mit Internationalem Zivilprozessrecht, EG-Verordnungen, Kostenanmerkungen Kommentar, 27. Aufl., Köln 2009.
Yılmaz, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2012.
Zevkliler, A./Aydoğdu, M.: Tüketicinin Korunması Hukuku, 3. B., Ankara 2004.

APA	CAN O (2012). 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. , 237 - 263.
Chicago	CAN Ozan 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. (2012): 237 - 263.
MLA	CAN Ozan 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. , 2012, ss.237 - 263.
AMA	CAN O 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. . 2012; 237 - 263.
Vancouver	CAN O 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. . 2012; 237 - 263.
IEEE	CAN O "6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir." , ss.237 - 263, 2012.
ISNAD	CAN, Ozan. "6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir". (2012), 237-263.

APA	CAN O (2012). 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 28(3), 237 - 263.
Chicago	CAN Ozan 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 28, no.3 (2012): 237 - 263.
MLA	CAN Ozan 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, vol.28, no.3, 2012, ss.237 - 263.
AMA	CAN O 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2012; 28(3): 237 - 263.
Vancouver	CAN O 6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2012; 28(3): 237 - 263.
IEEE	CAN O "6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir." Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 28, ss.237 - 263, 2012.
ISNAD	CAN, Ozan. "6100 Sayılı hukuk muhakemeleri kanunu'na göre yetki sözleşmesinin tarafı olarak tacir". Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 28/3 (2012), 237-263.