Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları
Yıl: 2012 Cilt: 0 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 1 - 13 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları
Öz: Osmanlı’da beş asırlık bir sürede 129 şeyhülislâm görev yapmış ve verdikleri fetvâlar birçok meselenin çözümünde önemli rol oynamıştır. Fetvâ, bir meselenin hükmünün şeyhülislâm veya müftü tarafından araştırılarak ortaya konulması işlemidir. Osmanlı’da fetvâ verme yetkisi şeyhülislâmlığa ait olmuş ve taşralarda da müftüler bu makama bağlı olarak bu işi yürütmüşlerdir. Şeyhülislâm veya müftülerin verdikleri fetvâlar genellikle mensur olmuş, ama az da olsa nazmen verilenlerine rastlanmıştır. Çoğu, aynı zamanda divan şairi olan şeyhülislâmlarca verilen bu fetvâlarda sanat gayesi pek güdülmemiş ve sorulan meseleye kısaca cevap verilmiştir. Elimizdeki manzum fetvâların büyük bir kısmı şeyhülislâmlara ait olup sadece üç tanesi taşrada görev yapmış bir müftü tarafından yazılmıştır. Bu müftü, 17.yüzyılda çeşitli yerlerde kadılıklar yapmış ve Rıza Tezkiresi adlı biyografik eseriyle tanınmış olan Seyyid Mehmed Rıza’dır. Bu makalede, bugüne kadar daha çok tezkiresiyle tanınmış olan Seyyid Mehmed Rıza’nın manzum fetvâları incelenip tanıtılmaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
The in verse fatwas which were written by tezkire-writer Riza
Öz: There have been 120 Sheikhulislam to serve in a period of five centuries in Ottoman Empire and their fatwas played an important role in solving many of the matter. Fatwa is a process of putting forth an issue’s provision through exploring by a Mufti or Sheikhulislam. The right to give fatwas in Ottoman Empire appertained to Sheikhulislam and the Muftis maintained this duty in provincials abiding by the authority. The fatwas the Sheikhulislam and Muftis gave were typically prose, but, although less, it has been encountered with data relating with verses. In these fatwas, given by the Sheikhulislams who are at the same time a classical Ottoman poet, most of them weren’t artistic ant the questions to the issues were answered briefly. Belonging a large part of our verse of fatwas to the Sheikhulislams, only three of them were written by a Mufti who served in a province. This Mufti is Seyyid Mehmed Rıza, who has been cadi in various places in the 17th century and known for his biographical work Rıza’s missive. In this article, Seyyid Mehmed Rıza’s verses of fatwas were analyzed and introduced who was so far recognized with his missives.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ATAR, Fahrettin, Fetvâ, DİA, İstanbul, 1995, XII. İslam Adliye Teşkilatı, Ankara 1999.
- BELÍĞ İsmai, Nuhbetü’l-Âsâr li-zeyl-i Zübdeti’l-eş‘âr, Haz.Abdülkerim Abdulkadiroğlu, AKM Yay.,Ankara 1999.
- BİLMEN, Ö. Nasuhi, Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul, 1976.
- ÇELEBİOĞLU, Amil, Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, MEB yayını, İstanbul 1998.
- HEYD, Uriel, Osmanlı’da Fetvâ Müessesesinin Bazı Tezahürleri, (Çev.Fethi Gedikli), Hukuk Araştırmaları Dergisi, 9/1-3, 1995.
- IMBER, Colin, Ebussuud:The Islamic Legal Interpretation, California 1997.
- LEVEND, A.S., Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri, TDAY Belleten, 1972, ss.35- 80.
- MARDİN, Ebu’l-Ula, Fetvâ, İA, İstanbul, 1977, IV, 582.
- SAFĀYÎ Tezkiresi (Nuhbetü’l-Âsâr min-fevâ’idi’l-eş‘âr), Mustafa Safâyí Efendi, Haz. Pervin Çapan, AKM Yay., Ankara 2005.
- ŞEYHÎ Mehmed Efendi- Vekāyi’ü’l-Fudalā, Haz. Abdülkadir Özcan, Çağrı Yay., İstanbul, 1989.
- UZUNÇARŞILI, İ.H., Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, TTK 2.bsk., Ankara 1965.
- YILMAZ, Kaşif. Güfti, Hayatı-Eserleri-Edebi Kişiliği-Tezkireciliği ile Dîvânı- Zafernâmesi ve Teşrîfâtü’ş- şu‘arâsı’nın Tenkitli Metni, Doktora Tezi, Erzurum 1983.
- ZAVOTÇU, Gencay, Zehr-i Mār-zāde Seyyid Mehmed Rızā, Hayatı, Eserleri, Edebì Kişiliği ve Tezkiresi, 2009, KTBY internet ortamı yayını.
- Yazma Eserler: (yazmalar.gov.tr’den)
- Fetâvâ, 03 Gedik 18294/1, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
- Fetâvâ,03 Gedik 18051, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
- Fetâvâ, 03 Gedik 18430,18400/1, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
- el-Fetâvâ, 06 Mil Yz A 7468.
- Fetâvâ-i Rıdâ'î, 45 Ak Ze 1320, Manisa İHK.
- Fetâvâ-yı Rızâ'iyye, 26 Hk 697.
- Fetâvâ-yı Rızâ'iyye, 19 Hk 1682.
- Fetâvâ-yı Rızâ'iyye, 50 Ür 312.
- Mecmûa-i Fetâvâ, 19 Hk 4479.
- Fetâvâ-yı Rızâ'iyye, 15 Hk 1324.
- Fetâvâ, 55 Vezirköprü 820/1.
- Fetâvâ, E.H. 814, Topkapı Sarayı Müzesi TY.
- Fetâvâ, 06 Mil Yz B 1076.
- Fetâvâ, nr.506, 1885, R-6400/1. Bosna-Hersek Gazi Hüsrev Kütp.
- Mısır Milli Kütp. TY 15, 224, 44, Talat 17, 149, Fıkh-ı Hanefi Türkî Talat 77.
- Diyanet İşleri Bşk.Kütp. TY nr.548, 606.
- İstanbul BB AStatürk Ktp. TY 0.67/3.
- Fetâvâ-yı Rıza, 43 Ze 157/1, 968.
- Fetâvâ, 34, Ae Şeriyye 93.
- Fetâvâ-yı Rızâ'î, 42 Kon 2717/1.
- Câmiü’l-fetâvâ, 22 Sel 6094.
| APA | ELIAÇIK M (2012). Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. , 1 - 13. |
| Chicago | ELIAÇIK MUHITTIN Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. (2012): 1 - 13. |
| MLA | ELIAÇIK MUHITTIN Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. , 2012, ss.1 - 13. |
| AMA | ELIAÇIK M Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. . 2012; 1 - 13. |
| Vancouver | ELIAÇIK M Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. . 2012; 1 - 13. |
| IEEE | ELIAÇIK M "Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları." , ss.1 - 13, 2012. |
| ISNAD | ELIAÇIK, MUHITTIN. "Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları". (2012), 1-13. |
| APA | ELIAÇIK M (2012). Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(32), 1 - 13. |
| Chicago | ELIAÇIK MUHITTIN Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.32 (2012): 1 - 13. |
| MLA | ELIAÇIK MUHITTIN Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.32, 2012, ss.1 - 13. |
| AMA | ELIAÇIK M Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2012; 0(32): 1 - 13. |
| Vancouver | ELIAÇIK M Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2012; 0(32): 1 - 13. |
| IEEE | ELIAÇIK M "Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.1 - 13, 2012. |
| ISNAD | ELIAÇIK, MUHITTIN. "Tezkire yazarı Rıza ve nazmen verilmiş fetvâları". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 32 (2012), 1-13. |
