Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları

ÖZDEMİR, Ramazan; altuğ, nuri; Cantekin, Zafer

Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları

Nuri ALTUĞ, (Kırıkkale Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Kırıkkale, Türkiye)

Ramazan ÖZDEMİR, (Adana Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü, Adana, Türkiye)

Zafer CANTEKİN (Mustafa Kemal Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Hatay, Türkiye)

Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

24 2

Yıl: 2013 Cilt: 10 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 44 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları

Öz:

Canlı vücudu bağışıklık sistemi sayesinde infeksiyonlara bağlı oluşabilecek hasarların önüne geçme yeteneğine sahiptir. Canlılarda bağışıklık, doğal bağışıklık ve edinsel bağışıklık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İmmunolojiye gerçek anlamını kazandıran ve immun yanıt deyimini içeren kavram, spesifik bağışıklıkta denilen edinsel bağışıklıktır. Edinsel bağışıklık doğal infeksiyon ya da aşılamalar yoluyla aktif olarak, kolostrum ve immunserum ile de pasif olarak oluşabilmektedir. Koruyucu hekimlik kapsamında edinsel bağışıklık oluşturulmasında aşı uygulamaları sıklıkla başvurulan yöntemlerdendir. Bu derlemede aşı ve aşı çeşitleri, aşı uygulamalarında dikkat edilecek hususlar, gözlenebilecek yan etkiler ve ruminantlarda uygulanan aşılar hakkında güncel bilgiler verilerek, eksikliği görülen bölgeye ve sürüye uygun aşı programının hazırlanmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Veterinerlik

Preventive medicine in ruminants: I. vaccination program

Öz:

Live body through the immune system has the ability to prevent damages due to infections. Immunity in living organisms are divided into innate immunity and acquired immunity. Concept gives the true meaning of the phrase include immunology and immune response, acquired immunity, and it is also known as specific immunity. Acquired immunity may occur as active via natural infection or vaccination, and passive with colostrum or immune serum. Vaccination practices in scope of preventive medicine are often referenced methods in establishing of acquired immunity. In this review, immunization and vaccine types, rules of vaccination practice, side effects of vaccine application and current data about the vaccines in ruminants will be presented. Due to the lack of appropriate vaccination programs in the region and flock is seen, this review is aimed to contribute preparation of such programs.

Anahtar Kelime:

Konular: Veterinerlik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Olgu Sunumu Erişim Türü: Erişime Açık

1. Anonim 1, OIE, Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals. w w w . o i e . int / E n g / n o r m e s / m m a n u a l / A_index.htm; Erişim tarihi: 04.05.2012.
2. Anonim 2, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü, Hayvan Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Programı. Ankara: Anıl Matbaacılık, 2012.
3. Arda M, Minbay A, Aydın N, Akay Ö, İzgür M, Diker KS. İmmunoloji. Ankara: Medisan Yayın Serisi, No: 13, 1994.
4. Arda M, Sareyyüpoğlu B. Aşılar Hazırlama Teknikleri Avantaj ve Dezavantajları. Ankara: İnkansa Matbaacılık, 2004.
5. Aydın N. Brusella İnfeksiyonları. Aydın N ve Paracıkoğlu J. Eds. In: Veteriner Mikrobiyoloji (Bakteriyel Hastalıklar). Ankara: İlke Emek Yayınları, 2006; p 145-63.
6. Aytekin İ, Kalınbacak A, İşler CT. Ruminantlarda kullanılan aşılar ve önemi. YYÜ Vet Fak Derg 2011; 22 (1): 59-64.
7. Aytuğ CN, Alaçam E, Özkoç Ü, Yalçın BC, Gökçen H, Türker H. Koyun Keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği. İstanbul: Tüm Vet Hayv Hizm Yay: 2, 1990.
8. Aytuğ CN, Alaçam E, Görgül S, Gökçen H, Tuncer ŞD, Yılmaz K. Sığır Hastalıkları. Genişletilmiş 2. Baskı. İstanbul: Tüm Vet Hayv Hizm Yay No:3, 1991.
9. Bagley CV. Vaccination Program for Beef Calves. http//www.exension.usu.edu; Erişim tarihi: 04.05.2012
10. Batmaz H. Sığırların İç Hastalıkları, Semptomdan Tanıya, Tanıdan Sağaltıma. Genişletilmiş 2. Baskı. Bursa: F Özsan Mat San ve Tic Ltd Şti, 2010.
11. Bilgehan H. Temel Mikrobiyoloji ve Bağışıklık Bilimi. Ankara: Barış Yay, Fakülteler Kitabevi, 1989.
12. Bowersock TL, Martin S. Vaccine delivery to animals. Adv Drug Del Rev 1999; 38: 167-94.
13. Brown CC, Olander HJ. Caseous lymphadenitis of goats and sheep: A Review. Vet Bull 1987; 57: 1-11.
14. Burgu İ, Dağalp SB. IBR-IPV Virus enfeksiyonunun kontrol ve eradikasyonu. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1999; 46: 263-7.
15. Büyüktanır Ö. Günümüzde biyoteknolojik bakteriyel aşılar. Atatürk Üniv Vet Bil Derg 2010; 5 (2): 97-105.
16. Carpenter TE. Evaluation of effectiveness of a vaccination programme against an infectious disease at the population level. Am J Vet Res 2001; 62: 202-5.
17. Diker KS. İmmunoloji. 1. Baskı. Ankara: Medisan Yayınevi Ltd Şti, 1998.
18. Erganiş O. Sürü Sağlığında Biyogüvenlik Prensipleri ve Güvenli Et ve Süt Üretimi için Üretim Yönetimi. www.atavet.com.tr/index; Erişim tarihi: 04.05.2102.
19. Erganiş O, İstanbulluoğlu E. İmmunoloji. 2. Baskı. Konya: Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayın Ünitesi,1999.
20. Gül Y. Gevişgetiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun-Keçi). 2. Baskı. Malatya: Medipres Matbaacılık Ltd Şti. 2006.
21. Güngör Ö, Baştan A. Gebe ineklerde uygulanan aşıların kolostrum ve buzağıda Ig G konsantrasyonu üzerine etkileri. Ankara Üniv Vet Fak Derg 2004; 51: 7-11.
22. İmren HY, Şahal M. Veteriner İç Hastalıkları. 4.Baskı. Ankara: Medisan Yayınevi, 1996.
23. Kaya S, Bilgili A. Veteriner Hekimliğinde İlaç Rehberi. Ankara: Medisan Yayınevi, 2001.
24. Kılıç A, Kılınç Ü. Enfeksiyöz nekrozan hepatit aşısı uygulanan koyunlarda aşının oluşturduğu bağışıklık düzeyinin araştırılması. FÜ Sağ Bil Vet Derg 2005; 19 (2): 145-9.
25. Lemaire MO, Thirty E. Virological Prolection Attempted in Cattle by Inactivated Infectious Bovine Rhinotracheitis Vaccines. International Symposıum IBR and other Ruminant Herpesvirus Infections Abstracts. July, 26-27, 1995; Liege-Belgium.
26. Pastoret PP. Veterinary Vaccinology Comptes Rendus de l'Académie des Sciences - Series III - Sciences de la Vie. 1999; 322(11): 967- 72.
27. Paton MW, Walker SB, Rose IR, Watt GF. Prevalence of caseous lymphadenitis and usage of caseous lymphadenitis vaccines in sheep flocks. Aust Vet J 2003; 81: 91-5.
28. Radostits OM, Gay CC, Hinchcliff KW, Constable PD. Veterinary Medicine: A Textbook of The Diseases of Cattle, Sheep, Goats, Pigs and Horses. 10th Edittion. Philadelphia: Saunders Co, 2007.
29. Shams H. Recent developments in veterinary vaccinology. Vet J 2005; 170 (3): 289-99.
30. Stanford K, Brogden KA, McClelland LA, Kozub GC and Audibert F. The ıncidence of caseous lymphadenitis in alberta sheep and assessment of ımpact by vaccination with commercial and experimental vaccines. Can J Vet Res 1998; 62: 38-43.
31. Stott AW. Costs and Benefits of Preventing Animal Diseases: A Review Focusing on Endemic Diseases. http://scotland.gov.uk/ Resource/Doc/35596/0014448.pdf. Erişim tarihi: 04.05.2012
32. Tollis M. Standardization or Tailorization of Veterinary Vaccines: a Conscious Endeavour Against Infectious Disease of Animals. Ann Ist Super Sanità 2006; 42(4): 446-9.
33. Van Oirschot JT. Diva vaccines that reduce virus transmission. J Biotechnol 1999; 73: 195-205.
34. Wolf CB. The Use of Vaccines in Sheep Extension Veterinarian-Small Ruminants. College of Veterinary Medicine, http:// www.extension.umn.edu/distr ibution/ livestocksystems/ di5749.html. Erişim tarihi: 04.05.2012.
35. Zergeroğlu S. Doku Tamiri, Rejenerasyon, İyileşme ve Fibrozis. Kuzey GM. Eds. In: Temel Patoloji. Ankara: Güneş Kitabevi, 2007; p 63.

APA	altuğ n, ÖZDEMİR R, Cantekin Z (2013). Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. , 33 - 44.
Chicago	altuğ nuri,ÖZDEMİR Ramazan,Cantekin Zafer Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. (2013): 33 - 44.
MLA	altuğ nuri,ÖZDEMİR Ramazan,Cantekin Zafer Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. , 2013, ss.33 - 44.
AMA	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. . 2013; 33 - 44.
Vancouver	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. . 2013; 33 - 44.
IEEE	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z "Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları." , ss.33 - 44, 2013.
ISNAD	altuğ, nuri vd. "Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları". (2013), 33-44.

APA	altuğ n, ÖZDEMİR R, Cantekin Z (2013). Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 10(1), 33 - 44.
Chicago	altuğ nuri,ÖZDEMİR Ramazan,Cantekin Zafer Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 10, no.1 (2013): 33 - 44.
MLA	altuğ nuri,ÖZDEMİR Ramazan,Cantekin Zafer Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, vol.10, no.1, 2013, ss.33 - 44.
AMA	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2013; 10(1): 33 - 44.
Vancouver	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2013; 10(1): 33 - 44.
IEEE	altuğ n,ÖZDEMİR R,Cantekin Z "Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları." Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 10, ss.33 - 44, 2013.
ISNAD	altuğ, nuri vd. "Ruminantlarda koruyucu hekimlik: I. aşı uygulamaları". Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 10/1 (2013), 33-44.