Yıl: 2013 Cilt: 50 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 181 - 190 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi

Öz:
Bu çalışmayla, Bafra Delta Ovasında Vertisol bir alandaki kimyasal toprak kalitesinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Veri setinde, iki farklı derinliğe ait 14 adet kimyasal toprak özelliği kullanılmıştır. 0-30 cm derinlikte pH, 30-60 cm derinlikte ise Zn tahmin faktör analizine dahil edilmeyen özellikler olduğu belirlenmiştir. 0-30 cm toprak derinliğinde, belirlenen 5 faktör ile toplam varyansın % 80.16’sı açıklanırken, Faktör 1 % 20.77 ile en yüksek değişkenliği açıklayan faktör olmuştur. 30-60 cm toprak derinliğinde belirlenen 5 faktör ise, toplam varyansın % 77.77’sini açıklanırken, en yüksek değişkenliği açıklayan Faktör 1, toplam değişkenliğin % 21.70’ini açıklamıştır. Krigleme haritaları alandaki toprak kalitesinin sürdürülebilirliliği için alınabilecek yönetimsel uygulamalara yönelik önemli ipuçları ortaya koymuştur. Sonuçlar bu haliyle, faktör ve jeoistatistiksel analiz yöntemlerinin toprak kalite çalışmalarında başarılı bir şekilde kombine edilebileceğini göstermiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Ziraat Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

The evaluating with factor and geostatistics analyses methods of soil chemical quality indices

Öz:
The aim of this study is to evaluate soil chemical quality with factor and geoistatsitic analysis methods in Vertisol areas located on Bafra Delta Plain. 14 chemical soil properties that belong to two different soil depths were used in data set. It was found that pH for 0-30 cm depth and Zn for 30-60 cm depth were excluded for factor analysis. While determined 5 factors were explained with 86.16 % total variance in 0-30 cm depth, Factor 1 showed the highest variation factor with 20.77 %. In addition, determined 5 factors in 30-60 cm depth were explained with 77.77 % of total variance whereas, Factor 1 that explains the highest variation showed 21.70 % of total variation. Kriging maps have important role to take some managements for sustainability of soil quality. Consequently, the results show that factor and geoistatistic methods can be successfully used together for soil quality studies.
Anahtar Kelime:

Konular: Ziraat Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Allison, L.E. and C.D. Moodie. 1965. Carbonate. In: Methods of Soil Analysis, Part II (eds. C.A. Black et al.). American Society of Agronomy Inc., No: 9, Madison, Wisconsin, pp. 1379-1400.
  • Anonymous. 1990. Analytical for Atomic Absorption Spectro Photometry. Perkin Elmer, Norwalk, Connecticut, USA.
  • Brady, N.C. and R.R. Weil. 2002. The Nature and Properties of Soils. 13th ed. Pearson Education, Inc, New Jersey.
  • Bremner, J.M. and C.S. Mulvaney. 1982. Nitrogen-Total. Methods of Soil Analysis, Chemical and Microbiological Properties, Part II. Am. Soc. of Agron. Inc., No: 9, Madison, Wisconsin, pp. 595-625.
  • Dengiz, O., M. Sağlam, F.E. Sarıoğlu, F. Saygın, and Ç. Atasoy. 2012. Morphological and Physico-Chemical Characteristics and Classification of Vertisol Developed on Deltaic Plain. Open Journal of Soil Science, 2: 20-27.
  • Doran, J.W. and T.B. Parkin. 1994. Defining and assessing soil quality. In: Defining Soil Quality for a Sustainable Environment. (Eds. J.W. Doran et al.), SSSA Spec. Publ. No. 35, ASA, Madison, WI, pp. 3–21.
  • Erşahin, S. ve M.R. Karaman. 2000. Toprak Değişkenliğinin Yere Özgü Amenajman ve Toprak Verimliliği Çalışmaları için Değerlendirilmesinde Faktör Analizinin Kullanılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(2): 76-81.
  • Eyüboğlu, F., N. Kurucu, ve S. Talaz. 1995. Türkiye topraklarının bitkiye yarayışlı mikro elementler bakımından genel durumu. Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü. 620/A-002 Projesi Toplu Sonuç Raporu. Hendershot, W.H., H. Lalande, and M. Duquette. 1993. Soil reaction and exchangeable acidity. In Soil Sampling and Methods of Analysis (Eds: M.R.Carter), Canadian Society of Soil Science.
  • Kacar, B., ve V. Katkat. 1998. Bitki Besleme. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No:127, Vipaş Yayınları:3.
  • Kalaycı, Ş. 2010. Faktör Analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. (Ed. Ş Kalaycı), Asil Yayın Dağıtım Limited Şirketi, Ankara.
  • Karlen, D.L., N.C. Wollenhaupt, D.C. Erbach, E.C. Berry, J.B. Swan, N.S. Eash, and J.L. Jordahl. 1994. Crop residue effects on soil quality following 10 years of no-till corn. Soil and Tillage Research, 31: 149–167.
  • Mulla, D.J., and A.B. McBratney. 2000. Soil Spatial Variability. In: Handbook of Soil Science, (Ed. in chief Malcom E. Summer), CRS Press, A-321-A-351.
  • Nelson, D.W., and L.E. Sommers. 1982. Total Carbon, Organic Carbon and Organic matter. In: Methods of Soil Analysis, Chemical and Microbiological Methods, 2th ed. (Eds. L.A. Page, R.H. Miller, D.R. Keeney), Part II, American Society of Agronomy, Madison, WI, pp 539-579.
  • Olsen, S.R., C.V. Cole, F.S. Watanabe, and L.A. Dean. 1954. Estimation of available phosphorous in soils by extraction with sodium bicarbonate. USDA Circular No:939, Washington, USA. Rhoades, J.D. 1986.
  • Soluble Salts. In Methods of Soil Analysis, Chemical and Microbiological Properties. 2th ed. (Ed. A. Klute), Part II, American Society of Agronomy and Soil Science Society American of Journal Agronomy Monograph, No: 9, Madison,WI., pp: 167-179.
  • Shukla, M.K., R. Lal, and M. Ebinger. 2006. Determining soil quality indicators by factor analysis. Soil and Tillage Research, 87: 194–204.
  • Sillanpaa, M. 1982, Micronutrients and the nutrient status of soils. A global study. FAO Soils Bulletin No:48, FAO, Rome. Soil Survey Staff. 1999.
  • Soil Taxonomy. A Basic of Soil Classification for Making and Interpreting Soil Survey. USDA Handbook No:436, Washington D.C.
  • Soil Survey Staff. 1992. Procedures for Collecting Soil Samples and Methods of Analysis for Soil Survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. Taban, S., M. Alpaslan, A.G. Hashemi, ve D. Eken. 1997. Orta Anadolu’da Çeltik Tarımı Yapılan Toprakların Bazı Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3: 457-466.
  • Tatlıdil, H. 2002. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Akademi Matbaası, Ankara.
APA Sağlam M, dengiz o (2013). Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. , 181 - 190.
Chicago Sağlam Mustafa,dengiz orhan Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. (2013): 181 - 190.
MLA Sağlam Mustafa,dengiz orhan Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. , 2013, ss.181 - 190.
AMA Sağlam M,dengiz o Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. . 2013; 181 - 190.
Vancouver Sağlam M,dengiz o Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. . 2013; 181 - 190.
IEEE Sağlam M,dengiz o "Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi." , ss.181 - 190, 2013.
ISNAD Sağlam, Mustafa - dengiz, orhan. "Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi". (2013), 181-190.
APA Sağlam M, dengiz o (2013). Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(2), 181 - 190.
Chicago Sağlam Mustafa,dengiz orhan Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 50, no.2 (2013): 181 - 190.
MLA Sağlam Mustafa,dengiz orhan Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.50, no.2, 2013, ss.181 - 190.
AMA Sağlam M,dengiz o Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2013; 50(2): 181 - 190.
Vancouver Sağlam M,dengiz o Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2013; 50(2): 181 - 190.
IEEE Sağlam M,dengiz o "Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi." Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50, ss.181 - 190, 2013.
ISNAD Sağlam, Mustafa - dengiz, orhan. "Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi". Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 50/2 (2013), 181-190.