Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler

YILDIRIM, ARZU; HACIHASANOĞLU, Rabia

Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler

Arzu YILDIRIM, (Erzincan Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Hemşirelik, Bölümü, Erzincan, Türkiye)

Rabia HACIHASANOĞLU (Erzincan Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Hemşirelik, Bölümü, Erzincan, Türkiye)

Psikiyatri Hemşireliği Dergisi

32 7

Yıl: 2011 Cilt: 2 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 61 - 68 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler

Öz:

Amaç: Bu araştırma, sağlık çalışanlarında tükenmişlik, depresyon, sosyodemografik ve mesleki özelliklerin yaşam kalitesi üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: İlişki arayıcı kesitsel nitelikte olan araştırma Erzincan Devlet Hastanesi ve merkezde bulunan 5 aile sağlığı merkezlerinde çalışan 311 sağlık çalışanı ile Mayıs-Haziran 2010 tarihleri arasında yapıldı. Veriler soru formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), Beck Depresyon Envanteri (BDE) ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Formu Türkçe Versiyonu (WHOQOL-BREF-TR) ile toplandı. Veriler tek değişkenli analiz, Pearson korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi ile değerlendirildi. Bulgular: Çalışmada BDE ile MTÖ arasında zayıf pozitif (p<0.001), WHOQOL-BREF-TR ile BDE arasında orta, MTÖ arasında zayıf negatif yönde anlamlı bir ilişki saptandı (p<0.001). Yapılan regresyon analizi sonucunda BDE, Kişisel Başarı Eksikliği (KBE) ve ekonomik sorunların bedensel alt boyut için; BDE, KBE, çalışma yılı, iş yaşamından memnuniyetsizlik ve kurumdaki başarıyı algılamanın ruhsal alt boyut için; BDE, KBE, Duygusal Tükenmişlik (DT), medeni durum, eğitim düzeyi, çalışılan kurum ve iletişim sorunlarının sosyal alt boyut için; BDE, KBE, medeni durum ve cinsiyetin çevre alt boyutu için önemli yordayıcı değişkenler olduğu belirlendi. Sonuç: Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının tükenmişlik ve depresyon düzeyinin düşük, yaşam kalitesinin orta düzeyde olduğu, depresyon, tükenmişlik ve bazı değişkenlerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Chappell D, Di Martino V. Violence at work. International Labour Organization. ILO Report, 3rd Print. Geneva: 2006.
2. Barron DN, West E. The emotional costs of caring incurred by men and women in the British labour market. Soc Sci Med 2007;65:2160-71.
3. Kaçmaz N. Tükenmişlik sendromu. İst Tıp Fak Derg 2005;68:29-32.
4. Deckard G, Meterko M, Field D. Physician burnout: an examination of personal, professional, and organizational relationships. Med Care 1994;32:745-54.
5. Kavlu İ, Pınar R. Acil servislerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyumlarının yaşam kalitesine etkisi. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29:1543-55.
6. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job burnout. Annu Rev Psychol 2001;52:397-422.
7. French SE, Lenton R, Walters V, Eyles J. An empirical evaluation of an expanded Nursing Stress Scale. J Nurs Meas 2000;8:161-78.
8. American Psychiatric Association. Manual identification and classification of psychiatric disorders. 4th ed. (Çeviri Editörü: Köroğlu E) Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2001.
9. Collins S, Long A. Working with the psychological effects of trauma: consequences for mental health-care workers-a literature review. J Psychiatr Ment Health Nurs 2003;10:417-24.
10. Sabin-Farrell R, Turpin G. Vicarious traumatization: implications for the mental health of health workers? Clin Psychol Rev 2003;23:449-80.
11. Cullen A. Burnout. Why do we blame the nurse? Am J Nurs 1995;95:22-8.
12. Martin F, Poyen D, Bouderlique E, Gouvernet J, et al. Depression and Burnout in Hospital Health Care Professionals. Int J Occup Environ Health 1997;3:204-9.
13. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry 2006;7:100-8.
14. Cihan YB. Onkoloji bölümünde çalışan sağlık personelinde tükenmişlik ve depresyon düzeylerinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Yeni Tıp Dergisi 2011;28:17-22.
15. Iacovides A, Fountoulakis KN, Moysidou C, Ierodiakonou C. Burnout in nursing staff: is there a relationship between depression and burnout? Int J Psychiatry Med 1999;29:421-33.
16. Testa MA, Simonson DC. Assesment of quality-of-life outcomes. N Engl J Med 1996;334:835-40.
17. Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Eser SY ve ark. Psychometric properties of WHOQOL-100 and WHOQOL-BREF. 3P Dergisi 1999;7(2 Suppl.):23-40.
18. Eser SY, Fidaner H, Fidaner C, Elbi H ve ark. Measure of quality of life WHOQOL- 100 and WHOQOL-Bref. 3P Dergisi 1999;7(2 Suppl.):5-13.
19. Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occup Behav 1981;2:99-113.
20. Çam O. Investigation of burnout syndrome in nurses. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1991.
21. Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: 1993.
22. Beck AT. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1061;4: 561-71.
23. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi 1989;7:3-13.
24. Aydemir Ö, Köroğlu E. Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2007.
25. Savaşır I, Şahin NH. Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 1997.
26. Armutçuk AK, Sevinç Ö, Bozkurt Aİ, Bostancı M ve ark. Denizli Devlet Hastanesinde çalışan hekim dışı sağlık personelinde tükenmişlik düzeyi ve ilişkili faktörler. Pamukkale Tıp Dergisi 2011;4:15-20.
27. Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş. Asistan hekimlerde tükenmişlik: iş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry 2007;8:241-7.
28. Kaya M, Üner S, Karanfil E, Uluyol R, Yüksel F, Yüksel M. Birinci basamak sağlık çalışanlarının tükenmişlik durumları. TAF Prev Med Bull 2007;6:357- 63.
29. Yeşil A, Ergün Ü, Amasyalı C, Er F ve ark. Çalışanlar için yaşam kalitesi ölçeği Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 2010;47:111-7.
30. Havle N, İlnem MC, Yener F, İster S. Farklı ülkelerde çalışan psikiyatrlarda tükenmişlik ve iş doyumu. New Symposium 2009;47:211-7.
31. Avcı K, Pala K. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde çalışan araştırma görevlisi ve uzman doktorların yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004;30:81-5.
32. Musaoğlu Z. Trakya Üniversitesi öğretim elemanlarının sağlıkla ilintili yaşam kalitesi. [Uzmanlık Tezi] Edirne: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği ABD; 2008.
33. Ergün FS, Oran NT, Bender CM. Quality of life of oncology nurses. Cancer Nurs 2005;28:193-9.
34. Ay S, Güngör N, Özbaşaran. Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde çalışan hemşirelerin yaşam kalitesi ve bunu etkileyen sosyo-demografik faktörler. 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi Özet Kitabı. İzmir: 2007.
35. Cimete G, Gencalp NS, Keskin G. Quality of life and job satisfaction of nurses. J Nurs Care Qual 2003;18:151-8.
36. The World Health Organization Quality of Life Assessment (WHOQOL): development and general psychometric properties. Soc Sci Med 1998;46:1569-85.
37. Kaya M, Piyal B. Ankarada 112 acil yardım hizmetlerinde çalışan personelin öznel yaşam kalitelerinin sosyo-demografik özellikler yönünden yaşam kalitesi ait alanlarına göre değerlendirilmesi. 1. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu, Özet Kitabı. İzmir: 2004. s. 61.
38. Wang X, Matsuda N, Ma H, Shinfuku N. Comparative study of quality of life between the Chinese and Japanese adolescent populations. Psychiatry Clin Neurosci 2000;54:147-52.
39. Chien LY, Lo LH, Chen CJ, Chen YC, et al. Quality of life among primary caregivers of Taiwanese children with brain tumor. Cancer Nurs 2003;26:305- 11.
40. Lerner DJ, Levine S, Malspeis S, DAgostino RB. Job strain and health-related quality of life in a national sample. Am J Public Health 1994;84:1580-5.
41. Meeks S, Murrell SA. Contribution of education to health and life satisfaction in older adults mediated by negative affect. J Aging Health 2001;13:92-119.
42. Tözün M, Çulhancı A, Ünsal A. Aile hekimliği sisteminde birinci basamak sağlık kurumlarında çalışan hekimlerin iş doyumu (Eskişehir). TAF Preventive Medicine 2008;7:377-84.
43. Acheson D, Alleyne GA, Casas JA, Castillo-Salgado C, et al. Round table discussion. Health inequalities and the health of the poor. Bull World Health Organ 2000;78:75-85.
44. Milio N. Minority populations and health: An indroduction to health disparities in The United States. JAMA 2005;294:1280.
45. Chou YC, Lin LC, Chang AL, Schalock RL. The quality of life of family cregivers of adults with ıntellectual disabilities in Taiwan. JARID 2007;20:200-10.
46. Lourenção LG, Moscardini AC, Soler ZA. Health and quality of life of medical residents. [Article in Portuguese] Rev Assoc Med Bras 2010;56:81-91. [Abstract]
47. Selvi Y, Özdemir PG, Özdemir O, Aydın A ve ark. Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin sebep olduğu genel ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2010;23:238-43.
48. Ergin C. Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. 3P Dergisi 1996;4:28-33.
49. Günüşen NP, Üstün B. Türkiyede ikinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire ve hekimlerde tükenmişlik: literatür incelemesi. DEUHYO ED 2010;3:40-51.
50. Demerouti E, Bakker AB, Nachreiner F, Schaufeli WB. A model of burnout and life satisfaction amongst nurses. J Adv Nurs 2000;32:454-64.
51. Tabolli S, Ianni A, Renzi C, Di Pietro C, et al. Job satisfaction, burnout and stress amongst nursing staff: a survey in two hospitals in Rome. [Article in Italian] G Ital Med Lav Ergon 2006;28:49-52.

APA	YILDIRIM A, HACIHASANOĞLU R (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. , 61 - 68.
Chicago	YILDIRIM ARZU,HACIHASANOĞLU Rabia Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. (2011): 61 - 68.
MLA	YILDIRIM ARZU,HACIHASANOĞLU Rabia Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. , 2011, ss.61 - 68.
AMA	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. . 2011; 61 - 68.
Vancouver	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. . 2011; 61 - 68.
IEEE	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R "Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler." , ss.61 - 68, 2011.
ISNAD	YILDIRIM, ARZU - HACIHASANOĞLU, Rabia. "Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler". (2011), 61-68.

APA	YILDIRIM A, HACIHASANOĞLU R (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 61 - 68.
Chicago	YILDIRIM ARZU,HACIHASANOĞLU Rabia Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2, no.2 (2011): 61 - 68.
MLA	YILDIRIM ARZU,HACIHASANOĞLU Rabia Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, vol.2, no.2, 2011, ss.61 - 68.
AMA	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(2): 61 - 68.
Vancouver	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(2): 61 - 68.
IEEE	YILDIRIM A,HACIHASANOĞLU R "Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler." Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2, ss.61 - 68, 2011.
ISNAD	YILDIRIM, ARZU - HACIHASANOĞLU, Rabia. "Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2/2 (2011), 61-68.