Yıl: 2014 Cilt: 69 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 165 - 188 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı

Öz:
Konusu yönünden sosyal haklar arasında ve tarihsel gelişimi yönünden “ikinci kuşak haklar” arasında sayılan sağlık hakkı, Anayasa’da “sosyal ve ekonomik haklar” arasında düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, sağlık hakkı, hukuk öğretisinde bir “pozitif statü hakkı” karakterinde ele alınmıştır. Hakkın kapsamının ağırlık merkezi yönünden bir değerlendirmeyle bir dereceye kadar isabetli olan bu belirleme, hakkın bütünlüklü bir incelemesine yol gösterecek isabette değildir. Çünkü sağlık hakkının norm alanında, hak öznelerinin pozitif statülerini olduğu kadar negatif statülerini de ilgilendiren unsurlar bulunmaktadır. Aynı şekilde, sağlık hakkına karşılık gelen ödevler de pozitif statü belirlemesini aşan bir çeşitliliğe sahiptir. Bu çalışmada, Türk hukukunda sağlık hakkını bir temel hak olarak vücuda getiren Anayasa ve uluslararası insan hakları hukuku normları çerçevesinde, hakkın konusu, kapsamı ve özneleri ile bu hakka karşılık devletin ve üçüncü kişilerin ödevlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Devletin ödevlerinin saygı, koruma, gereğini yerine getirme biçimindeki devletin üç temel ödeviyle anlaşılmasının, temel hak incelemesinde daha isabetli olacağı ileri sürülmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Hukuk

Right to health: A fundamental right under Turkish law

Öz:
The right to health is among social rights, in terms of its subject-matter, and among second generation rights, in terms of its historical evolution. A fundamental right under the section of economic and social rights in the Turkish Constitution, the right to health is usually studied as a typical “positive status right” in Turkish legal scholarship. This approach makes sense to a certain degree but has serious shortcomings to guide a comprehensive study. Because the scope of the right to health goes beyond the positive status of its subjects, a similar argument is valid for the corresponding duties of the state. This article deals with the right to health under Turkish law, and is aimed at describing the subjects, the scope and the limits of the right as well as the corresponding duties of the state. It will argue that the tripartite typology (respect, protect, fulfill) is better fit for the task of understanding the nature and scope of the duties of the state pertaining to the right to health.
Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A. Telif Eserler
  • ALDIKAÇTI, Orhan (1997), “Sosyal Devlet”, Anayasa Yargısı, (14): 79-85.
  • Alexy, Robert (2002), A Theory of Constitutional Rights (Oxford: Oxford University Press) (çev: J. Rivers).
  • Algan, Bülent (2007), Ekonomik Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması (Ankara: Seçkin Yayınları).
  • Aybay, Rona (2007), Yabancılar Hukuku, (İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları).
  • Donnelly, Jack (1995), Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları (Ankara: Yetkin Yayınları).
  • Eide, Asbjørn (1987), UN Special Rapporteur for the Right to Food, The Right to Adequate Food as a Human Right: Final Report submitted by Asbjørn Eide, UN Doc E/CN.4/Sub.2/1987/23.
  • Erdoğan, Mustafa (2011), İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Genişletilmiş 2. Baskı (Ankara: Orion Kitabevi).
  • Galtung, Johan (1999), Bir Başka Açıdan İnsan Hakları (İstanbul: Metis Yayınları).
  • Gemalmaz, M. Semih (1986), “Tarihselliği Bağlamında İnsan Hakları”, İnsan Hakları Yıllığı, (7-8): 55-68.
  • Gülmez, Mesut (1990), “Avrupa Sosyal Şartı’na Genel Bir Bakış ve Türkiye” İnsan Hakları Yıllığı (12): 91-124.
  • Gümüş, Tarık (2010), Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü (İstanbul: XII Levha Yayınları).
  • Günday, Metin (2011), İdare Hukuku (Ankara: İmaj Yayınları).
  • Gür, E. Gültivin (2010), “Dezenformasyona Uğratılan Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı”, 99-315. http://www.sosyalhaklar.net/2010/bildiri/gur.pdf2.
  • Kaboğlu, İbrahim Özden (2002), Özgürlükler Hukuku, 6. Baskı (Ankara: İmge Kitabevi).
  • Koch, Ida Elisabeth (2005), “Dichotomies, Trichotomies or Waves of Duties?”, Human Rights Law Review 5 (1): 81-103.
  • Özdek, Yasemin (1993), İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı (Ankara: TODAİE Yayını).
  • Özden, Yekta Güngör ve H. Bülent Serim (1997, İnsan Haklarına ve Temel Özgürlüklerine İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Bu Sözleşmelere Yer Veren Anayasa Mahkemesi Kararları (Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları).
  • Sağlam, Fazıl (1982), Temel Hakların Sınırlanması ve Özü (Ankara: AÜSBF Yayını).
  • Sağlam, Fazıl (2002), “2001 Yılı Anayasa Değişikliklerinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, Anayasa Yargısı (19): 288 – 310.
  • Sağlam, Mehmet (2002), “Ekim 2001 Tarihinde Yapılan Anayasa Değişiklikleri Sonrasında, Düzenlendikleri Maddede Hiçbir Sınırlama Nedenine Yer Verilmemiş Olan Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırı Sorunu”, Anayasa Yargısı (19): 233 – 266.
  • Shue, Henry (1996), Basic Rights, 2. baskı (Princeton: Princeton University Press).
  • Şahbaz, İbrahim (2009), “Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (86): 405- 423.
  • Şahin, Adil (2010), “Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda Ekonomik Sosyal Ve Kültürel Hakların Niteliği Bağlamında Sağlık Hakkının Kapsamı Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59 (4): 711-766.
  • Tahmazoğlu Uzeltürk, Sultan (2012), Anayasa Hukuku Açısından Sağlık Hakkı (İstanbul: Legal Yayıncılık).
  • Talas, Cahit (1990), “Yaşam Hakkı ve Toplumsal Haklar”, İnsan Hakları Yıllığı, (12): 83-90.
  • Tanör, Bülent (1978), Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar (İstanbul: May Yayınları).
  • Uygun, Oktay (2000), “İnsan Hakları Kuramı”, Gökçen Alpkaya, vd. (Der.), İnsan Hakları (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
  • Uygun, Oktay (1992), 1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi (İstanbul: Kazancı Yayınları).
  • Vural, Hasan S. (2013), Türkiye'de Din Özgürlüğüne İlişkin Anayasal Güvence (Ankara: Seçkin Yayınları).
  • B. Hukuk Kaynakları
  • Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
  • İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi.
  • Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi.
  • Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Maastricht Kılavuz İlkeleri.
  • Avrupa Sosyal Şartı.
  • Dünya Sağlık Örgütü Anayasası.
  • Almatı Bildirgesi.
APA TEMİZ Ö (2014). Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. , 165 - 188.
Chicago TEMİZ ÖZGÜR Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. (2014): 165 - 188.
MLA TEMİZ ÖZGÜR Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. , 2014, ss.165 - 188.
AMA TEMİZ Ö Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. . 2014; 165 - 188.
Vancouver TEMİZ Ö Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. . 2014; 165 - 188.
IEEE TEMİZ Ö "Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı." , ss.165 - 188, 2014.
ISNAD TEMİZ, ÖZGÜR. "Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı". (2014), 165-188.
APA TEMİZ Ö (2014). Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1), 165 - 188.
Chicago TEMİZ ÖZGÜR Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 69, no.1 (2014): 165 - 188.
MLA TEMİZ ÖZGÜR Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, vol.69, no.1, 2014, ss.165 - 188.
AMA TEMİZ Ö Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2014; 69(1): 165 - 188.
Vancouver TEMİZ Ö Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2014; 69(1): 165 - 188.
IEEE TEMİZ Ö "Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69, ss.165 - 188, 2014.
ISNAD TEMİZ, ÖZGÜR. "Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 69/1 (2014), 165-188.