1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi
Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 33 - 61 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi
Öz: II.Meşrutiyet’in ikinci dönem seçimi, ülke çapında 1912 yılı Ocak-Mart aylarında yapılmış ve Osmanlı demokrasi tarihine ilk erken genel seçimler olarak geçmiştir. Bu seçimlere iki fırka, İttihat ve Terakki Fırkası ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası katılmıştır. İttihat ve Terakki Fırkası, seçimlerde büyük bir siyasal tahammülsüzlük göstermiş ve seçmenlere baskı uygulamıştır. Bu nedenle 1912 seçimleri “Sopalı Seçim” olarak adlandırılmıştır. Bu çerçevede Saruhan (Manisa) Sancağı’nda 1912 seçimlerinde İttihat ve Terakki Fırkası’ndan mebus adayı olan Yusuf Rıza Bey, genelde yaşanan siyasal kavga ve tartışmaların dışında kalan bir seçim beyannamesi** hazırlamıştır. Beyannamesinde aday olma sebeplerini, özgeçmişini ve yapacaklarını anlatmıştır.1912 yılında bir kişinin kendi iradesi ile mebus adayı olması ve propaganda yürütmesi Türk demokrasi tarihi açısından oldukça önemli bir gelişmedir. Bununla birlikte Yusuf Rıza Bey’in Saruhan Sancağı’ndan olmaması, seçim kazanamamasında etkili olduğu düşünülürse, bu da demokrasi tarihi açısından ders çıkarılacak bir uygulamadır. Sonuç itibariyle Yusuf Rıza Bey’in seçim beyannamesi ve propagandaları, Türk demokrasi tarihi için neredeyse bugün dahi kullanılabilecek olan bir ön model özelliği taşıdığı söylenebilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Saruhan (Manisa) Sancak Union and Progress Party Candidate Yusuf Rıza Bey’s Election declaration During the Osmanlı Parliament Election in 1912
Öz: The second-term election of the 2nd Constitutional Monarchy was held throughout the country in January-March 1912 and was regarded as the first early General Elections in the history of Osmanlı Democracy. Only two parties the Committee of Union and Progress and Freedom and Entente took part in these elections. Committee of Union and Progress showed a great impatience and put pressure on voters. It is for this reason that the election in 1912 was defined as “Election with Stick”. In this context, Yusuf Rıza, the Candidate of Committee of Union and Progress in the Saruhan (Manisa) Sancak in 1912 elections, prepared a manifesto which was out of political disputes and debates. He explained the reasons of his nomination and forthcoming actions together with his résumé in his manifesto. His nomination as a congressman and conducting his propaganda with his free will is a considerable progress in terms of the history of Turkish Democracy. However, considering that Yusuf Rıza was not originally from the Saruhan Sancak wich caused his failure in the elections, it must be seen as an attempt to be learned in terms of the history of democracy. As a result, it can be stated that Yusuf Rıza’s election manifesto and his publicity could be considered as a pre-model which can be used even today in terms of the history of Turkish Democracy.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- I. Arşiv Kaynaklar
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO), 4069/305125.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi (MF. MKT), 428/9;1090/15.
- II. Gazete, Dergi ve Süreli Yayınlar
- Anadolu
- Düstur, I.Tertib
- Hak
- İktiham
- Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi (MMZC), Devre: I, II.
- Takvim-i Vekayi
- Tanin
- Yeni Gazete
- III. Kitaplar
- AHMAD, Feroz, İttihat ve Terakki (1908-1914), (Çev:Nuran Yavuz), Kaynak Yayınları, Ankara, 1984.
- BİRİNCİ, Ali, Hürriyet ve İtilâf Fırkası, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1990.
- DEMİR, Fevzi, Osmanlı Devletinde İkinci Meşrutiyet Döneminde Meclisi Mebusan Seçimleri (1908-1914), İmge Kitapevi, Ankara, 2007.
- ERASLAN, Cezmi - OLGUN, Kenan, Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento, 3F Yayınevi, İstanbul, 2006.
- GÜNEŞ, İhsan, Türk Parlamento Tarihi, C. I, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
- KANSU, Aykut,1908 Devrimi, 3.Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul,2002.
- KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. VIII, Ankara, 2000.
- KİLİ, Suna, Türk Anayasaları, Tekin Yayınevi, İkinci Basım, Ankara, 1982.
- TINAL, Melih, İzmir Atatürk Lisesi Tarihçesi, İzmir Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı Yayınları 1, İzmir,1999.
- TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler İttihat ve Terakki,Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1989.
- TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C.I, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998.
- TUTSAK, Sadiye, İzmir’de eğitim ve eğitimciler (1850-1950), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 1996.
- YUSUF RIZA, Manisa Livası Müntehib-i Sanilerine Sunulan Seçim Beyannamesi, 12 Şubat 1327 (25 Şubat 1912).
- IV. Makaleler
- ALKAN, Mehmet Ö.,“Hürriyet ve İtilâf Fırkası’nın İlk Programı ve Nizâmnâmesi”, Toplumsal Tarih Dergisi, No:2, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994.
- ARMAĞAN, Servet, “Memleketimizde İlk Parlamento Seçimleri”, Armağan Kanun-u Esasî’nin 100. Yılı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara,1978, ss.147-168.
- BABACAN, Hasan - AVŞAR, Servet, “İkinci Meşrutiyet Seçimlerinde Bir Mebus Portresi: Böcüzâde Süleyman Sami ve Seçim Beyannamesi”, 100.Yılında II. Meşrutiyet Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler, 22-24 Ekim 2008, Marmara Üniversitesi Yayınları No:771, İstanbul, 2009, ss.339-364.
- BABANZADE, İsmail Hakkı, “İntihabat ve Rum Cemaatı”, Tanin, 12 Mart 1328.
- BAŞARAN, Mehmet, “Tire’de 1908 ve 1912 Seçimleri ve Bir Propaganda Metni”, Toplumsal Tarih Dergisi, S.43, Temmuz 1997, ss.38-43.
- DEMİR, Fevzi, “İzmir Sancağı’nda 1912 Meclis-i Mebusan Seçimleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmalar Dergisi, C.1, Sayı:1, İzmir, 1991, ss.155-182.
- EMİROĞLU, Kudret, “Trabzon’da Sopalı Seçimler”, Tarih ve Toplum, C.17, S. 97, Ocak 1992.
- GÜNEŞ, İhsan, “1912 Seçimleri ve Eskişehir’de meydana gelen Olaylar”, Belleten, CLVI, S.216, TTK Yayınları, Ankara, 1992, ss.459-482.
- HÜSEYİN CAHİT, “Muhtaç Olduğumuz Muhalefet”, Tanin, 12 Mart 1328 (25 Mart 1912).
- HÜSEYİN CAHİT, “İntihabat ve İttihat ve Terakki”, Tanin, 25 Mart 1328 (7 Nisan 1912).
- KAYALI, Kurtuluş, “Hürriyet ve İtilaf”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C.4, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, ss.1436-1444.
- KOÇU, Reşat Ekrem, “Türkiye’de Seçimin Tarihi 1877-1950”, Tarih Dünyası Dergisi, C.I, S.5-6, İstanbul, 1950, ss.180-183.
- KODAMAN, Bayram, “II. Meşrutiyet Dönemi (1908- 1914)”, Türkler Ansiklopedisi, C.13, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, ss.165-192.
- OLGUN, Kenan, “II. Meşrutiyet Dönemi Seçim Sistemi ve 1912 Seçimlerinde İzmit Sancağı’nda Uygulanışı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, S.39, İstanbul, 2004, ss.139-154.
| APA | TEPEKAYA M (2013). 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. , 33 - 61. |
| Chicago | TEPEKAYA Muzaffer 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. (2013): 33 - 61. |
| MLA | TEPEKAYA Muzaffer 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. , 2013, ss.33 - 61. |
| AMA | TEPEKAYA M 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. . 2013; 33 - 61. |
| Vancouver | TEPEKAYA M 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. . 2013; 33 - 61. |
| IEEE | TEPEKAYA M "1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi." , ss.33 - 61, 2013. |
| ISNAD | TEPEKAYA, Muzaffer. "1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi". (2013), 33-61. |
| APA | TEPEKAYA M (2013). 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13(27), 33 - 61. |
| Chicago | TEPEKAYA Muzaffer 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 13, no.27 (2013): 33 - 61. |
| MLA | TEPEKAYA Muzaffer 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.27, 2013, ss.33 - 61. |
| AMA | TEPEKAYA M 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2013; 13(27): 33 - 61. |
| Vancouver | TEPEKAYA M 1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2013; 13(27): 33 - 61. |
| IEEE | TEPEKAYA M "1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi." Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13, ss.33 - 61, 2013. |
| ISNAD | TEPEKAYA, Muzaffer. "1912 Osmanlı Meclisi Mebusan Seçimlerinde Saruhan (Manisa) Sancağı İttihat ve Terakki Fırkası adayı Yusuf Rıza Bey ve seçim beyannamesi". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 13/27 (2013), 33-61. |
