Yıl: 2014 Cilt: 18 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 122 - 133 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler

Öz:
Giriş ve amaç: Bu çalışma aile hekimlerinin tükenmişlik düzeylerinive buna etki eden faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve yöntem: Araştırma Kayseri il merkezinde çalışan ailehekimleri arasında 2013 yılında yapılmış tanımlayıcı tipte birçalışmadır. İl merkezinde görev yapmakta olan 280 aile hekiminintamamı araştırma kapsamına alınmış ve 143 aile hekimine (%51,1)ulaşılmıştır. Hekimlere 24 sorudan ve Maslach Tükenmişlik Ölçe-ğinden oluşan bir anket uygulanmıştır. Araştırma için ErciyesÜniversitesi Etik Kurulundan onay alınmıştır. p<0,05 istatistikselolarak anlamlı kabul edilmiştir.Bulgular: Hekimlerin mesleklerinde çalışmakta oldukları yılortalaması 19,0±5,4 yıldı. Katılımcı hekimlerin %83,9u ailehekimliğine geçildiği günden beri uygulamanın içinde yer al-maktaydı. Yüzde 53,2si aile hekimliğinin kendileri için çok uygun/uygun olduğunu belirtmişti. Aile hekimlerinin ortalama duygusaltükenme puanları 16,1±7,2, duyarsızlaşma puanları 4,3±3,2 vekişisel başarı puanları 21,0±3,7 idi. Cinsiyetlerine, medeni durum-larına ve tanı konulmuş bir sağlık problemlerinin varlığına göretükenmişlik puanları arasında fark yoktu (p>0,05). İş yükünün veiş stressinin arttığını ifade edenlerle çalışma ortamından memnunolmayanlarda duygusal tükenmişlik (p<0,001), duyarsızlaşma(p<0,05) ve toplam tükenmişlik (p<0,001) puanları daha yüksekti(p<0,001). Aile hekimliğinin kendisine uygun olduğunu ifadeedenlerin (p=0,004), uygulamada yer almaktan memnun olan(p<0,001) ve beklentilerinin karşılanmış olduğunu düşünenhekimlerin (p<0,001) duygusal tükenmişlik puanları daha düşüktü.Toplam hizmet süresi ile hiç bir tükenmişlik puanı arasındakorelasyon saptanmadı (p>0,05). Aile hekimliğinde çalışılan süreile duygusal tükenmişlik ve toplam tükenmişlik puanları arasındadüşük düzeyde pozitif korelasyon vardı (p<0,05). Duygusal vetoplam tüke nmişlik puanlarını etkileyen en önemli iki faktörbeklentilerin karşılanması ve iş yükü olarak bulundu.Sonuç: Aile hekimlerinin büyük bir kısmı aile hekimliğiuygulamasının hekimler a rasındaki rekabeti, iş yükünü ve stresini,etik yozlaşmayı artırdığını; yarısı sosyal hayatlarına ve meslekigelişimlerine ayırdıkları zamanı azalttığını düşünmektedir. Ailehekimliğinde çalışılan süre ile duygusal tükenmişlik ve toplamtükenmişlik puanları arasında pozitif yönde bir ilişki saptanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Burnout among family physicians and its associated factors

Öz:
Aim: Aim of this study was to determine the rate of burnout amongfamily physicians and to identify the contributing factors behind it. Material-Methods: This descriptive study was conducted amongfamily physic ians working in the city center of Kayseri in 2013.All 280 family physicians who worked in the city center wereincluded in the study and 143 of them participated (51.1%).Physicians were given a questionnaire containing 24 questionsand Maslach Burnout Inventory. Study has been approved by theethics committee o f Erciyes University. p<0.05 was consideredstatistically signifcant.Results: The mean working year of the family physicians was19.0±5.4 years. Out of 143 physicians, 83.9% were working infamily practice since family practitioner scheme was introduced. 53.2% of them stated that being a family physician was verysuitable/suitable for them. The mean emotional exhaustion score,depersonalization score and personal accomplishment scorewere 16.1±7.2, 4.3±3.2 and 21.0±3.7. There were no differencesbetween the burnout scores according to gender, marital statusand the presence of a diagnosed health problem (p>0.05).The emotional exhaustion (p<0.001), depersonalization (p<0.05)and total exhaustion (p<0.001) scores of the physicians whostated their work load and work stress increased and who werenot satisfed with their working place were higher than the others.The emotional burnout scores were lower for the physicians whostated that family medicine was appropriate for them (p=0,004),they were glad to be in the family practice (p<0.001) and theirexpectations were met (p<0.001). There was no correlation betweenthe total professional years and any burnout score (p>0.05). A lowpositive correlation was found between the duration of working inthe family practice and emotional and total burnout scores (p<0.05).Fulfllment of expectations a nd workload wa s found as the two mostimportant factors affecting motional and total burnout scores.Conclusion : The majority of family physicians have been thinkingthat family practic e has increased the rival between physicians,the work load stress, and ethical degeneration, decreased the timespared for their social life and professional development. A positivecorrelation has been found between the duration of working infamily practice and the e motional and total burnout scores.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ gts& arama =gts&guid=TDK.GTS.51824f3c2f2383.70095824/ Eri- şim Tarihi: 05.08.2013.
  • 2. Arı Sağlam G.. Bal Çına E. Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi 2008;15 (1):131-48.
  • 3. Balcıoğlu İ. Memetali S. Rozant R. Tükenmişlik sendromu. Dirim Tıp Gazetesi 2008;83:99-104.
  • 4. Maslach C. Jackson SE. The measurement of experienced burn out. Journal of Occupational Behaviour 1981; 2: 99-113.
  • 5. Lee RT. Ashforth BE. On the meaning of Maslach’s three dimensions of burnout. J Appl Psychol 1990 Dec; 75(6): 743-7.
  • 6. Öztürk G. Çetin M. Yıldıran N. Türk YZ. Fedai T. Hekimlerde Tükenmişlik Ve İş Doyumu Düzeyleri. Anatol J Clin Investig 2012;6(4):239-45.
  • 7. Yavuzyılmaz A. Topbaş M. Çan E. Çan G. Özgün Ş. Trabzon İl Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu İle İş Doyumu Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6 (1): 41-50.
  • 8. Shanafelt TD. Bradley KA. Wipf JE. Back AL. Burnout and self- reported patient care in an internal medicine residency program. Ann Intern Med 2002; 136(5): 358-67.
  • 9. CMAJ. Healthier doctors healthier patients. CMAJ 2012; 184(17): E 895-896 DOI: 10.1503/cmaj.109-4327.
  • 10. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği. Resmi Gazete: 25 Mayıs 2010. s. 27591.
  • 11. Çetinkaya F. Baykan Z. Naçar M. Öksüzkaya A. Kayseri İlindeki Aile Hekimlerinin Mevcut Durumları, Sorunları Ve Aile Hekimliği Sistemi İle İlgili Düşünceleri. Erciyes Tıp Dergisi (Yayınlanmak üzere kabul edildi).
  • 12. Kurt Ö.A. Ögenler O. Yapıcı G ve ark. Mersin İlinde Hekimlerin Sağlıkta Dönüşüm Programından Etkilenme Durumu ve Görüşlerini Değerlendirilmesi. Trabzon: 14. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kitapçığı; 2011. s.319.
  • 13. Aktaş E. Çakır G. Aile Hekimlerinin, aile hekimliği uygulaması hakkındaki görüşleri: Bir anket çalışması. Ege Tıp Dergisi 2012; 51(1): 21-29.
  • 14. Ergin C. Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını; 1992.
  • 15. European Forum of Medical Associations and the WHO. http:// www.cpme.eu/european_forum_of_medical_associations_and_ the_who/#./ Erişim tarihi: 05.08.2013.
  • 16. Kaya M. Üner S. Karanfl E. Uluyol R. Yüksel F. Yüksel M. Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Durumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(5): 357-63.
  • 17. Aslan D. Kiper N. Karaağaoğlu E. Topal F. Güdük M. Cengiz ÖS. Türkiye’de Tabip Odalarına Kayıtlı Olan Bir Grup Hekimde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler. Ankara: Türk Tabibleri Birliği Yayınları; 2005.
  • 18. Goehring C. Bouvier Gallacchi M. Künzi B. Bovier P. Psychosocial and professional characteristics of burnout in Swiss primary care practitioners: a cross-sectional survey. Swiss Med Wkly. 2005 Feb 19; 135(7-8): 101-8.
  • 19. Grassi L. Magnani K. Psychiatric morbidity and burnout in the medical profession: an Italian study of general practitioners and hospital physicians. Psychother Psychosom 2000 Nov-Dec; 69(6): 329-34.
  • 20. Kirwan M. Armstrong D. Investigation of burnout in a sample of British general practitioners. Br J Gen Pract 1995 May; 45(394): 259-60.
  • 21. Arigoni F. Bovier PA. Mermillod B. Waltz P. Sappino AP. Prevalence of burnout among Swiss cancer clinicians. paediatricians and general practitioners: who are most at risk? Support Care Cancer 2009 Jan; 17(1): 75-81.
  • 22. Sünter AT. Canbaz S. Dabak Ş. Öz H. Pekşen Y. Pratisyen Hekimlerde Tükenmişlik. İşe Bağlı Gerginlik Ve İş Doyumu Düzeyleri. Genel Tıp Derg 2006; 16(1): 9-14.
  • 23. Ay S. Güngör N. Özbaşaran F. Manisa İl Merkezi Sağlık Ocaklarında Çalışan Personelin Sosyo-Demografk Özelliklerin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi. Ankara: 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı; 2004. s. 306.
  • 24. Kurçer M. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 2(3): 10-15.
  • 25. Ekerbiçer H. Çelik M. Aral M. Buğdaycı R. Kahramanmaraş’ta Çalışan Hekimlerde Mesleksel Tükenmişlik Düzeyi ve Bazı Kişisel Özelliklerle İlişkisi. Diyarbakır: 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı; 2002. s. 700-3.
  • 26. Lee FJ. Stewart M. Brown JB. Stress. burnout. and strategies for reducing them: what’s the situation among Canadian family physicians? Can Fam Physician 2008 Feb; 54(2): 234-5.
  • 27. Adám S. Torzsa P. Gyorffy Z. Vörös K. Kalabay L. Frequent high- level burnout among general practitioners and residents. Orv Hetil 2009 Feb 15; 150(7): 317-23.
  • 28. Buğdaycı R. Kurt AÖ. Şaşmaz T ve ark. Mersin İlinde Görev Yapan Hekimlerde Ruhsal Tükenmişlik Durumu ve Etkileyen Faktörler. 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı. Hacettepe Üniversitesi. Ankara. 2004. s: 307.
  • 29. Üner S. Bossi TB. Erçeltik Ö. Ertuğrul İ. Göde S. Kılıç L ve ark. Keçiören İlçesi Sağlık Grup Başkanlığı’na Bağlı Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Maslach Tükenmişlik Ölçeğine Göre İncelenmesi. Ankara: 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı; 2004. s. 303.
  • 30. Esteva M. Larraz C. Jiménez F. Mental health in family doctors: effects of satisfaction and stress at work. Rev Clin Esp 2006 Feb; 206(2): 77-83.
APA BAYKAN Z, ÇETİNKAYA F, Naçar M, KAYA A, IŞILDAK M (2014). Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. , 122 - 133.
Chicago BAYKAN ZEYNEP,ÇETİNKAYA Fevziye,Naçar Melis,KAYA Alper,IŞILDAK M. Ümit Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. (2014): 122 - 133.
MLA BAYKAN ZEYNEP,ÇETİNKAYA Fevziye,Naçar Melis,KAYA Alper,IŞILDAK M. Ümit Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. , 2014, ss.122 - 133.
AMA BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. . 2014; 122 - 133.
Vancouver BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. . 2014; 122 - 133.
IEEE BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M "Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler." , ss.122 - 133, 2014.
ISNAD BAYKAN, ZEYNEP vd. "Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler". (2014), 122-133.
APA BAYKAN Z, ÇETİNKAYA F, Naçar M, KAYA A, IŞILDAK M (2014). Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18(3), 122 - 133.
Chicago BAYKAN ZEYNEP,ÇETİNKAYA Fevziye,Naçar Melis,KAYA Alper,IŞILDAK M. Ümit Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 18, no.3 (2014): 122 - 133.
MLA BAYKAN ZEYNEP,ÇETİNKAYA Fevziye,Naçar Melis,KAYA Alper,IŞILDAK M. Ümit Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, vol.18, no.3, 2014, ss.122 - 133.
AMA BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014; 18(3): 122 - 133.
Vancouver BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014; 18(3): 122 - 133.
IEEE BAYKAN Z,ÇETİNKAYA F,Naçar M,KAYA A,IŞILDAK M "Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler." Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18, ss.122 - 133, 2014.
ISNAD BAYKAN, ZEYNEP vd. "Aile hekimlerinin tükenmişlik durumları ve ilişkili faktörler". Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 18/3 (2014), 122-133.