İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-

İbrahim KUTLUAY (İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Hadis Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)
Marife Dini Araştırmalar Dergisi
5 0
Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 63 - 84 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-

Öz:
Haber-i vâhidin hücciyeti meselesi, Ehl-i sünnette olduğu gibi İmâmiyye Şîasında da tartışmalı bir konudur. Mütekaddimûn dönemi İmâmî âlimleri genellikle haber-i vâhidin ilim ifade etmediğini, dolayısıyla delil olarak kabul edilemeyeceğini ifade etmelerine karşın, başta Şeyh Tûsî olmak üzere bir kısım müteahhirûn dönemi âlimleri, belirli şartları taşıması hâlinde haber-i vâhidin delil olabileceğini savunmuşlardır. Bu makalede, bu görüş değişikliğinin sebepleri ile İmâmiyye Şîası Usûlî Ekolü âlimlerinden Şeyh Tûsînin, aynı ekole mensup hocaları Şeyh Müfid ve Şerîf el-Mürtezânın düşünceleriyle bağdaşmayan haber-i vâhidle ilgili görüşlerinin dayanakları ve tarihî seyri incelenip tartışılacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

The problem of the probative of al-khabar al-wahid according to shia imamiyya: A case study in sheikh al-taifa al-tusi

Öz:
The hujjiyya (probative) problem of isolated Hadiths/al-khabar al-wahid/al-ahad is one of the controversial issues in Shia Imamiyya as well as in the ahl al-Sunna. Shi i Imami scholars who lived in the mutaqaddimun period usually argue that isolated hadiths don t express ilm, so they can not be accepted as a hujja; but primarily Sheikh al-Taifa al-Tusi and other some Usuli scholars, who are adherents of mutaakhkhirun period, argue that al-khabar al-wahid can be accepted as a hujja, provided that it includes some qualifications. This article, therefore, aims to examine and discuss the main reasons and basis of different opinions of Tusi and of his teachers Sheikh Mufid and Sharif al-Murtaza about al-khabar al-wahid and the historical evolution of al-Tusi s opinion.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Abdürresûl, el-Gaffâr, el-Küleynî ve Husûmuhû Ebû Zehre, Dârü mehicceti’l-beyzâ, Beyrut, 1995/1415.
  • Akhtar, Syed Waheed, The Early Imamiyyah Shiite Thinkers, Ashish Publishing House, New Delhi 1988.
  • Âmilî, Şeyhü’l-İslâm İzzüddîn, Vusûlü’l-ahyâr ilâ usûli’l-ahbâr, nşr. Seyyid Muhammed Rızâ el-Hüseynî, Resâil fî dirâyeti’l-hadîs içinde, haz. Ebü’l-Fazl el-Hâfızayân Bâbulî, Dâru’l-hadîs, Kum 1424/2003.
  • Apaydın, H. Yunus, “Haber-i vâhid” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1996, XIV, 355-363.
  • Arjomand, S. A., The Shadow of God and Hidden Imam, religion, political order, and societal change in Shi’ite Iran from the beginning to 1890, University of Chicago Press, London 1984.
  • Asfarüddin, Asma, “İmâmî Muhaddis Cemalüddîn Ahmed b. Tâvus’un Hadis Metodolojisine Bir Bakış”, çev.
  • İbrahim Kutluay, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (3-5) 2012/1, ss. 197-218.
  • Bihbehânî, Muhammed Bâkır b. Muhammed, el-İctihad ve’l-ahbâr (Resâilü’l-usûliyye içinde), Müessesetü Allâmmeti’l-Bihbehânî, İran 1416.
  • Brown, D.W., Rethinking Tradition in Modern Islamic, Cambridge 1996.
  • Eren, Mehmet, Şîa’da Hadis Ricâl İlmi Kaynakları ve Konuları, Konya 2010.
  • Ertürk, Mustafa “Haber-i vâhid” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1996, XIV, 351-352.
  • Fadlî, Abdü’l-hâdî, Introduction the Hadith and Dirayat al-Ahadis, ICAS, 2002.
  • Gleave, Robert, Scriptualist Islam The History and Doctrines of The Akhbari Shi’i School, Leiden 2007.
  • Gleave, Robert, “Haber-i Vâhid Üzerine Modern Şiî Tartışmalar: Sadr, Humeyni ve Hui Örneği”, çev. İbrahim Kutluay, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (3-4) 2011, ss. 135-166.
  • Gurevî, Âyetullah Muhammed Cevâd el-Mûsevî el-Gurevî, Mesâdirü’l-ma’rifeti’d-dîniyye: Haberü’l-vâhid nemûzecen, dirâsetün istidlaliyyetün tütrahu rü’yetün muğayeretün, Dârü’l-hâdî, Beyrût 2004.
  • Hillî, Allâme İbnü’l-Mutahhar Cemalüddin Hasan b. Yusuf, Mebâdiu’l-vusûl ilâ ilmi’lusûl, nşr. Abdülhüseyin Muhammed Bakkal, Mektebetü i’lami’l-İslâmî, Kum 1984; Dârü’l-advâ, Beyrut 1406.
  • Hubbullah, Haydar, Nazariyyetü’s-sünne fi’l-fikri’l-İmâmiyyi’ş-Şiî: et-tekevvün ve’s-seyrûre, el-İntişârü’l- Arabî, Beyrut 1427/2006.
  • Hû’î, Seyyid Ebü’l-Kasım al-Mûsavî, The Prolegomena to the Qur’an, çev. A. Abdulaziz, Oxford University Press, Oxford 1998.
  • Hû’î, Seyyid Ebü’l-Kasım al-Mûsavî, Misbâhu’l-usûl, ed. Muhammed Surur el-Hüseynî, Kum 1417.
  • Humeynî, Rûhullah, Tehzîbü’l-usûl, Kum 1405.
  • Humeynî, Rûhullah, Menâhicü’l-vüsûl ilâ ilmi’l-usûl, Müessese-i Tanzim ve Neşri Asar-ı İmam Humeynî, Tahran 1429.
  • İbn Bâbeveyh, Muhammed b. Ali b. Hüseyin Ebû Ca’fer Şeyh Sadûk el-Kummî, Kemâlüddîn ve temâmü’n- ni’me, nşr. Ali Ekber Gaffârî, Kum 1405.
  • Juynboll, G.H.A. The Authenticty of Tradition Literature in Modern Egypt, Leiden 1969.
  • Kahraman, Abdullah, “Sünnî-Şiî Usûl Polemiği: Tûsî Örneği”, Marife, 2005, S. 3, ss. 213-232.
  • Kahraman, Abdullah, “Tûsî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2012, XLI, 435-437.
  • Kohlberg, Etan, “Aspect of Akhbari thought in the seventeenth and eighteenth century”, ed. Nehemia Levtzion and John O. Voll, Eighteenth Century Renewal and Reform in Islam, Syracuse University Press, 1987.
  • Kohlberg, Etan, “Ahkbariya”, Encyclopedia Iranica, London 1985, I, 716-718.
  • Karaman, Hayrettin, “Şia’da Fıkıh Usulü ve Şeri Deliller”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İlmi Neşriyat, İstanbul 1993, ss. 331-355.
  • Kartaloğlu, Habib, “İmâmiyye’de Ahbârî-Usûlî Farklılaşması: Şeyh Saduk ve Şeyh Müfîd Örneği”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sakarya 2011, 2011/2, XIII, 193-216.
  • Kutluay, İbrahim, İmâmiyye Şîası’na Göre Cerh ve Ta’dîl, Rağbet Yay., İstanbul 2011.
  • Kuzudişli, Bekir, Şîa’da Hadis Rivayeti ve İsnad, BSR Yay., İstanbul 2011.
  • Madelung, “Akhbariyya”, The Encyclopedia of Islam (EI2), Supplement, I, Leiden 1980, ss. 56-57.
  • Mennâî, Âişe Yûsuf, Usûlü’l-akîde beyne’l-Mu’tezîle ve’ş-Şîati’l-İmâmiyye, Dârü’s-sekâfe, Doha 1992.
  • Modarressi, Hossein Tabatabai, An Introduction to Shi’ii Law: A Bibliographical Study, London 1984.
  • Moussavi, A. Kâzımî, Encylopaedia Iranica, ed. Ehsan Yarshater, Encyclopaedia Iranica Foundation, New York 2004.
  • Murtada, Kariminiya, “Al-Tibyan fi Tafsir Al-Quran”, çev. Mansur Limba, Quranic Stidies and Shia Exegesis, ICAS Press, Londra 2013.
  • Müfîd, Ebû Abdullah İbnü'l-Muallim Muhammed b. Muhammed, Evâilü’l-mekâlât ve't-ta'likat aleyhâ, thk. İbrahim el-Ensârî, Beyrut 1993.
  • Müfîd, Ebû Abdullah İbnü'l-Muallim Muhammed b, et-Tezkire bi-usûli'l-fıkh, nşr. Mehdi Necef, Dârü'l-Müfid, Beyrut 1993/1414.
  • Müfîd, Ebû Abdullah İbnü'l-Muallim Muhammed b, el-füsûlü’l-muhtâra, nşr. Seyyid Ali Mir Şerif, Dârü’l-Müfîd, Beyrut 1414/1993.
  • Mürtezâ, Ali b. Hüseyin b. Mûsâ el-Musevî, ez-Zerîâ ilâ usûli’ş-şerîa, tsh. Ebü’l-Kâsım el-Kürcî, Dânişgâh Tahran, Tahran 1984.
  • Mürtezâ, Ali b. Hüseyin b, ez-Zahîra fî ilmi’l-kelâm, nşr. es-Seyyid Ahmed el-Hüseynî, Müesseseseti neşri’l-İslâmî, Kum 1411.
  • Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Mûsâ, Fırakü’ş-Şîa, nşr. Seyyid Muhammed Sâdık, Necef 1936.
  • Öz, Mustafa, “Tûsî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2012, XLI, 433-435.
  • Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin, el-Mahsûl fî usûli’l-fıkh, Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1408.
  • Sadr, Hasan, Nihâyetü’t-dirâye fî şerhi risâleti’l-mevsûme bi’l-vecîze li’l-Bahâî, thk. Mâcid el-Garbâvî, Neşrü’l-meşâr, ty.
  • Sadr, Muhammed Bakır, İktisâdunâ, Beyrut 1398/1977.
  • Sadr, Muhammed Bakır, Dürûs fi ilm-i usûl, Merkezü’l-ebhâs ve’d-dirâsâti’t-tahassusiyye li’ş-şehîdi’s-Sadr, Kum 1418.
  • Sajad, Jiyad, “Khabar Al-Wahid in Shi’i Scholarship”, Shi’a Studies, Ekim-Kasım (2011), Centre for Islamic Shi’a Studies, United Kingdom, S. 3, ss. 9-11.
  • Semâhicî, Abdullah, “İmâmiyye Şîası’nın İki Ekolü Ahbârîler ve Usûlîler Arasındaki Temel Farklar”, çev. İbrahim Kutluay, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1-2) 2013/1, yıl. 4, C. IV, S. 7, ss. 137-153.
  • Strothmann, R. “Şia”, İslam Ansiklopedisi, (İA), Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara 1979, XI, 507-508.
  • Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tedrîbü'r-râvî fî şerhi takrîbi'n-Nevevî, Dârü kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1399.
  • Şehîdü’s-sânî, Ebû Muhammed Zeynüddîn b. Ali b. Ahmed el-Âmilî eş-Şâmî, Münteka’l-cüm’an, nşr. Ali Ekber Gifârî, Kum 1984/1404.
  • Şehîdü’s-sânî, Ebû Muhammed Zeynüddîn b, er-Riâye li hâli’l-bidâye fî ilmi’d-dirâye, thk. Gulâm Hüseyin Kayseriyyaha, Resâilün fî dirâyeti’l-hadîs içinde I-II, haz. Ebulfazl el-Hâfızayân Bâbulî, Dârü’l-Hadîs, Kum 1424/2003.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasan, el-Udde fî usûli’l-fıkh, thk. Muhammed Rıza el-Ensârî el-Kummî, Sitare, Kum 1997/1417.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b, Uddetü’l-usûl, nşr. Muhammed Mehdi Necef, (Zeylinde Halil b. Gâzî el-Kazvînî, el-Hâşiyetü’l-Halîliyye), Müessesetü Âl-i beyt, yy. 1983/1403.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b, et-Tibyân fî tefsiri’l-Kur’ân, thk. ve tsh. Ahmed Habîb Kasîr el-Âmilî, Necef 1957-1965; Dârü ihyâi türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b, el-İstibsâr fîme’htülife mine'l-ahbâr, Dârü'l-kütübi'l-İslâmiyye, Tahran 1970.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b, el-Fihrist, thk. Cevad Kayyûmî, Müessesetü neşri’l-fukahâ, yy. 1417.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Haber-i vâhid” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1996, XIV,352-355.
APA KUTLUAY İ (2014). İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. , 63 - 84.
Chicago KUTLUAY İbrahim İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. (2014): 63 - 84.
MLA KUTLUAY İbrahim İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. , 2014, ss.63 - 84.
AMA KUTLUAY İ İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. . 2014; 63 - 84.
Vancouver KUTLUAY İ İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. . 2014; 63 - 84.
IEEE KUTLUAY İ "İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-." , ss.63 - 84, 2014.
ISNAD KUTLUAY, İbrahim. "İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-". (2014), 63-84.
APA KUTLUAY İ (2014). İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 14(2), 63 - 84.
Chicago KUTLUAY İbrahim İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 14, no.2 (2014): 63 - 84.
MLA KUTLUAY İbrahim İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, vol.14, no.2, 2014, ss.63 - 84.
AMA KUTLUAY İ İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2014; 14(2): 63 - 84.
Vancouver KUTLUAY İ İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-. Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 2014; 14(2): 63 - 84.
IEEE KUTLUAY İ "İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-." Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 14, ss.63 - 84, 2014.
ISNAD KUTLUAY, İbrahim. "İmâmiyye şîası'na göre haber-i vâhidin hücciyeti problemi -şeyhü't-tâife et-tûsî özelinde-". Marife Dini Araştırmalar Dergisi 14/2 (2014), 63-84.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 20:23

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları