Yıl: 2012 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 30 - 39 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü

Öz:
İnsan hakları evrensel bildirgesinde, kadın ve erkek ayırımcılığı yapılmaksızın tüm insanların her koşulda ve alanda eşit haklara sahip olduğu belirtilmektedir. Ancak geçmişten günümüze toplumsal yaşamın birçok alanında ne yazık ki erkeğe kadından daha fazla değer ve öncelik veren bir eşitsizlik modeli süregelmektedir. Bu eşitsizlik, özellikle toplumsal yaşam, evlilik ve aile içi yaşam, çalışma yaşamı, eğitim durumu, siyaset ve karar mekanizması, insan haklarını kullanma, sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi alanlarda daha fazla göze çarpmaktadır. Kadın sağlığında toplumsal cinsiyet ayırımcılığının görüldüğü en önemli alan üreme sağlığı hizmetleridir. Dünya genelinde kadınlar, hala şiddete uğramakta doğurganlıkları nedeniyle sakat kalabilmekte ya da ölebilmektedir. Kadınlar, çeşitli toplumsal ve ailevi baskılar nedeniyle sağlık hizmeti almaya bağımsız karar verememekte, sağlık kuruluşuna gitmede ve sağlık hizmetlerinden yararlanmada engellerle karşılaşmaktadırlar. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında her yaş ve cinsiyetteki bireyin, özellikle de erkeklerin, sağlık çalışanların, liderlerin, yasa koyucuların vb. kişilerin bilinçlendirilmesi ve eşitlikçi bir bakış açısı geliştirmeleri sağlanmalıdır. Günümüzde Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Kadın Sağlığı Konseyi gibi kuruluşlar, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadının Güçlendirilmesi, Sağ- lıkta Cinsiyet Eşitliği ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Sağlık Hizmetlerialanlarında güçlerini birleştirip savunuculuk faaliyetleri başlatmış- lardır. Kadın ve ailesi ile birebir iletişim içinde olan hemşirenin, insan hakları ve cinsiyet eşitliği temelinde bakım ve hizmet vermesi sağlanmalıdır. Ülkemizde sağlık göstergeleri açısından bölgeler ve yerleşim yerleri arasındaki önemli farklılık, kadın sağlığı ve sorunları, kadının toplumsal konumu vb. hususları da ciddi biçimde etkilemektedir. Hemşire, savunuculuk görevi dışında hizmet verdiği kadını bütünsel yaklaşımla değerlendirmeli ve bakımını ona göre planlamalıdır.
Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Temel Sağlık Hizmetleri Sosyoloji Hukuk Kadın Araştırmaları Aile Çalışmaları

Gender Inequality: Reflections on the Nurse s Role in Women s Health

Öz:
The Universal Declaration of Human Rights states that all people have equal rights without gender discrimination in all fields and in all circumstances. However, it is unfortunate that a disparity model giving more value and priority to men has continued from the past to the present in many areas of life. This inequality becomes more apparent in such areas as social life, marriage and family life, work life, education, politics and decision-making, human rights, and access to health services. The most important area of women s health where gender discrimination appears is in reproductive health services. Throughout the world, women still face violence, become disabled or die due to their gender. Women are unable to make independent decisions regarding their health care due to a variety of social and family pressures, and face barriers when trying to access health care facilities and services. To achieve gender equality, individuals of all ages and genders, especially men, health workers, leaders, and legislators should develop awareness and adopt an equal perspective. Today, the WHO, the United Nations, the Council of Europe and organizations such as the Women s Health Council have joined forces and initiated advocacy programs, includingGender Equality, Women s Empowerment, Gender Equality in Health and Gender-Sensitive Health Services . It should be ensured that all nurses who work directly in society provide care and services based on human rights and gender equality. In our country, significant differences in health indicators between regions and settlements seriously affect women s health, their problems, and their roles in society. Outside of advocacy, the nurse should assess women using a holistic approach and plan women s health care accordingly.
Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Temel Sağlık Hizmetleri Sosyoloji Hukuk Kadın Araştırmaları Aile Çalışmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Yılmaz DV, Zeyneloğlu S, Kocaöz S, Kısa S, Taşkın L, Eroğlu K. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009; 6(1):775-792.
  • 2. Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011; 25(2):119-126.
  • 3. Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. C.Ü.Tıp Fakültesi Dergisi 2003 Özel eki; 25(4):73-82.
  • 4. Grown C, Gupta GR, Pande R. Taking action to improve women’s health through gender equality and women’s empowerment. Millennium Project. Lancet 2005; 365:541-43.
  • 5. Akın A. Toplumsal cinsiyet (Gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni 2007; 26(2):1-9.
  • 6. World Health Organization. Human rights and gender equality in health-sector strategies how to assess policy. Geneva: Publications of the World Health Organization; 2011. s.9-21.
  • 7. Annandale E, Hunt K. Gender inequalities in health. Philadelphia: Open University Press; 2000. s:1-34.
  • 8. Krolokke C, Sorensen AS. Gender communication theories and analyses. Los Angeles: Sage Publications, Inc.; 2006. s:1-24. http://www.sagepub.com/books/Book226040/toc. (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012).
  • 9. Köşgeroğlu N. Kalın duvar ince zar. Ankara: İlksan Matb.; 2010. s.11-19.
  • 10. Demirel S. Toplumsal cinsiyet. İçinde: L. Taşkın, editör. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. Ankara: Sistem Ofset Matb.; 2009. s.29-36.
  • 11. Eroğlu K. Kadın ve üreme sağlığına genel bakış. İçinde: AM Coşkun, editör. Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği el kitabı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2012. s:15-37.
  • 12. Mıhçıokur S, Bilgili Aykut N. Sağlık hizmetlerinde toplumsal cinsiyet yaklaşımı. http://bukcam.baskent.edu.tr/index.php?option=com_ content&view=article&id=88%3Asaglikhizmetleritoplsal&Itemi d=65&lang=tr (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012).
  • 13. Şener Ü. Kadın yoksulluğu. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) değerlendirme notu. 2009. http://www.tepav.org.tr/ upload/files/1271312994r5658.Kadin_Yoksullugu.pdf (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012)
  • 14. A Guide to creating gender-sensitive health services. The Women’s Health Council. 2nd edition, January 2007. s.1-14. http://hph4. anamai.moph.go.th/data/cat12/gender_manual.pdf (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012)
  • 15. Noyan İ. Elit kadın sporcular ve kadın akademisyenler ile spor yapmayan kadınların toplumsal cinsiyet rol özelliklerinin karşılaştırması. TC Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2006. s:1-8.
  • 16. Türkiye’de toplumsal cinsiyet, kadın ve sağlık-Türk Tabipler Birliği Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kolu Raporu. https://www.ttb.org. tr/en/index.php/tuem-haberler-blog/44-yeni-raporlar/945- qtuerkiyede-toplumsal-cinsiyet-kadn-ve-salkq-rapor (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012).
  • 17. Toplumsal cinsiyet. http://www.gata.edu.tr/ureme_sagligi/toplumsal_ cinsiyet.htm (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012).
  • 18. Dökmen YZ. Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar.1. baskı. İstanbul: SistemYayıncılık; 2004. s.10-22.
  • 19. Terzioğlu F, Taşkın L. Kadının toplumsal cinsiyet rolünün liderlik davranışlarına ve hemşirelik mesleğine yansımaları. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2003; 12(2):62-67.
  • 20. Kahraman SD. Kadınların toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. DEUHYO 2010; 3(1):30-35.
  • 21. Ersoy Çak Ş. Toplumsal cinsiyet ve feminizm teorileri bağlamında Türkiye’deki reklam filmleri ve popüler müzik videoları. Yedi, DEÜ GSF Dergisi 2010; 4:101-110.
  • 22. Çeber E, Nazlı A, Mermer G, Yücel U, Demirelöz M, Ekşioğlu A, ve ark. Ergenlerde cinsiyet eşitliği ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. HEMAR-G 2009; 2:5-15.
  • 23. Binyıl kalkınma hedefleri raporu Türkiye. T.C.Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler Mukim Koordinatörlüğü, Ankara: 2010; s. 29-32. http://www.undp.org.tr/ publicationsDocuments/TR%202010%20MDG%20Report_TR.pdf (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012)
  • 24. Çıtak A. Kadınların çalışmasına yönelik tutum: Cinsiyet, cinsiyet rolü ve sosyoekonomik düzeye göre bir karşılaştırma. T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Sosyal Psikoloji) Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2008. s.1-18.
  • 25. Zeyneloğlu S. Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora tezi, Ankara: 2008. s:10-35.
  • 26. Vefikuluçay D, Zeyneloğlu S, Eroğlu K, Taşkın L. Kafkas üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. HÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 14(2):26-38.
  • 27. Civil B, Yıldız H. Erkek öğrencilerin cinsel deneyimleri ve toplumdaki cinsel tabulara yönelik görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2010; 3(2):58-64.
  • 28. Şahiner G, Akyüz A. Toplumsal cinsiyet ve kadın üreme sağlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin 2010; 9(4):333-342.
  • 29. Kitiş Y, Bilgici SŞ. Bir aile içi şiddet olgusu: sır tutma ilkesi ile şiddeti ihbar etme yükümlülüğü arasındaki etik ikilem. Aile ve Toplum, Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 2007; 3(11):7-13.
  • 30. T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Türkiye Avrupa Birliği Delegasyonu, Conseil Sante´, EDUSER, SOFRECO, Sağlık Arama Davranışı Araştırması 2007. Ankara: 2008. s: 21-79.
  • 31. Stephenson R, Koenig MA, Ahmed S. Domestic violence and symptoms of gynecologic morbidity among women in North India. International Family Planning Perspective 2006; 32(4):201-208.
  • 32. Günay T, Giray H, Harç B, Köksal B, Sarı S. İzmir’de bir gecekondu bölgesinde kadına yönelik aile içi şiddet. Sağlık ve Toplum 2006;16:31-37.
  • 33. Women and health: Today’s evidence tomorrow’s agenda. World Health Organization. Geneva: WHO; 2009.s.1-31.
APA COŞKUN A, ozdilek r (2012). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. , 30 - 39.
Chicago COŞKUN Anahit,ozdilek resmiye Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. (2012): 30 - 39.
MLA COŞKUN Anahit,ozdilek resmiye Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. , 2012, ss.30 - 39.
AMA COŞKUN A,ozdilek r Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. . 2012; 30 - 39.
Vancouver COŞKUN A,ozdilek r Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. . 2012; 30 - 39.
IEEE COŞKUN A,ozdilek r "Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü." , ss.30 - 39, 2012.
ISNAD COŞKUN, Anahit - ozdilek, resmiye. "Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü". (2012), 30-39.
APA COŞKUN A, ozdilek r (2012). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 9(3), 30 - 39.
Chicago COŞKUN Anahit,ozdilek resmiye Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 9, no.3 (2012): 30 - 39.
MLA COŞKUN Anahit,ozdilek resmiye Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, vol.9, no.3, 2012, ss.30 - 39.
AMA COŞKUN A,ozdilek r Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2012; 9(3): 30 - 39.
Vancouver COŞKUN A,ozdilek r Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2012; 9(3): 30 - 39.
IEEE COŞKUN A,ozdilek r "Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü." Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 9, ss.30 - 39, 2012.
ISNAD COŞKUN, Anahit - ozdilek, resmiye. "Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü". Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 9/3 (2012), 30-39.