KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl: 2015 Cilt: 19 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 111 - 150 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:
Kişinin birden fazla devletin vatandaşı olması, ya da çok vatandaşlık, yabancı unsurlu uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun vatandaşlık bağlama noktası aracılığıyla tayin edildiği hallerde özel bir önem arz etmekte ve hangi devletin vatandaşlığının esas alınacağının belirlenmesini gerektirmektedir. Olumlu vatandaşlık ihtilâfl arının çözümü konusunda ulusal düzenlemelere bakıldığında, ağırlıklı olarak, kişinin sahip olduğu devlet vatandaşlıklarından birinin mahkeme devleti vatandaşlığı olması durumunda bu vatandaşlığının, sahip olduğu devlet vatandaşlıklarından hiçbirinin mahkeme devleti vatandaşlığı olmaması durumunda ise, gerçek ve etkili vatandaşlığının esas alındığı görülmektedir. Aynı yönde bir düzenlemenin yer aldığı 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usûl Hukuku Hakkında Kanunun (MÖHUK) 4. maddesinin 1. fıkrasının (b) ve (c) bentleri de Türk mahkemelerinin önüne gelen yabancı unsurlu uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun tayini bakımından ortaya çıkabilecek olumlu vatandaşlık ihtilâfl arının çözümünü amaçlamaktadır. Bununla birlikte, MÖHUK m. 4 hükmünün başlangıcında, söz konusu hükmün bu Kanunda aksi öngörülmedikçe uygulanacağı düzenlenmişken, Kanunda açık bir istisnaya yer verilmemiş olması bir yandan söz konusu ifadenin işlevini tartışmalı hale getirmekte, diğer yandan Kanunun belirli hükümlerinin uygulanması bakımından tereddüde yol açmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

RESOLVING THE POSITIVE CONFLICTS OF NATIONALITY IN CONFLICT OF LAWS AND ASSESSMENT OF ARTICLES 4 (1)(b) and (c) OF THE TURKISH CODE ON PRIVATE INTERNATIONAL LAW AND INTERNATIONAL CIVIL PROCEDURE

Öz:
Where nationality is used as a connecting factor in conflict of laws, multiple nationality brings the question on which of these nationalities should be given preference. In resolving the positive conflicts of nationality many national laws have adopted an approach where the national law of the forum (lex fori) prevails and in cases of two or more foreign nationalities, the effective nationality is determined. Similar provisions can be found in sub-paragraphs (b) and (c) of the fi rst paragraph of Article 4 of the Turkish Code on Private International Law and International Civil Procedure (MÖHUK) which also aim to resolve the positive conflicts of nationality in disputes before the Turkish courts. Article 4 of MÖHUK also limits its scope of application by stating that it shall apply unless otherwise provided in this Code . However the fact that no explicit exception to this rule is provided under the Code brings question marks regarding the function of this phrase as well as the implementation of certain provisions of the Act.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKINCI, Z./ DEMİR GÖKYAYLA, C.: Milletlerarası Aile Hukuku, İstanbul 2010.
  • ALTUĞ, Y.: “Çok Vatandaşlık”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1977, C. 43, S. 1- 4, s. 191- 207.
  • ATAMAN- FİGANMEŞE, İ.: “Çifte Vatandaşlık Halinde MÖHUK’un 4. maddesinin b ve c bentlerinin Uygulama Alanı”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 1999-2000, Y. 19-20, s. 95- 114.
  • AYBAY, R.: “Türk Hukukunda “Çifte Vatandaşlık” Bir Hak Mıdır?”, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (Eds.: K. HAILBRONNER/ B. TİRYAKİOĞLU/ E. KÜÇÜK/ K. SCHNEIDER), Ankara 2010, s. 156- 162.
  • AYBAY, R./ DARDAĞAN, E.: Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), B. 2, İstanbul 2008.
  • AYGÜN, M.: “Askerlik Hizmetinin Türk Vatandaşlığı Açısından Değerlendirilmesi”, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (Eds.: K. HAILBRONNER/ B. TİRYAKİOĞLU/ E. KÜÇÜK/ K. SCHNEIDER), Ankara 2010, s. 231- 251.
  • BARAN ÇELİK, N.: Milletlerarası Unsurlu Ölüme Bağlı Tasarrufl ara Uygulanacak Hukukun Tayini, Ankara 2011.
  • BARIATTI, S.: “Multiple Nationalities and EU Private International Law- Many Questions and Some Tentative Answers”, Yearbook of Private International Law, 2011, Vol. 13, s. 1-19.
  • BAYRAKTAROĞLU, G.: “Harmonization of Private International Law at Different Levels: Communitarization v. International Harmonization”, European Journal of Law Reform, 2003, Vol. 5, No. 1-2, s. 127- 172.
  • BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, G.: “Avrupa Topluluğunun Milletlerarası Özel Hukuk Alanında Uluslararası Anlaşma Akdetme Yetkisi ve C-01/03 Sayılı ve 7 Şubat 2006 Tarihli Avrupa Toplulukları Adalet Divanı Görüşü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. 57, S. 2, s. 17- 49.
  • BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, G.: “Roma III Tüzüğü Uyarınca Boşanma ve Ayrılığa Uygulanacak Hukukun Tayini ve Uygulanması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012, C. 61, S. 2, s. 505- 539.
  • BERKİ, O. F.: Devletler Hususî Hukuku- Tâbiiyet ve Yabancılar Hukuku, Cilt I, B. 5, Ankara 1963 (“Tâbiiyet”).
  • BERKİ, O. F.: Türk Hukukunda Kanun İhtilâfl arı, Ankara 1962.
  • BOELE- WOELKI, K.: “For Better or For Worse: The Europanization of International Divorce Law”, Yearbook of Private International Law, 2010, Vol. 12, s. 17- 41.
  • COUNCIL OF EUROPE COMMITTEE OF EXPERTS ON NATIONALITY: Report on Multiple Nationality, Strasbourg 2000, _____http:// www.coe.int/t/dghl/standardsetting/nationality/ CJNA%20(2000) 13%20E%20multiple %20 nationality.pdf> (Erişim tarihi: 6.7.2014).
  • ÇELİKEL, A./ ERDEM, B. B.: Milletlerarası Özel Hukuk, 11. Bası, İstanbul 2012.
  • ÇİÇEKLİ, B.: “Avrupa Birliğinde Özel Hukukta Adli İşbirliği ve Mahkeme Kararlarının Serbest Dolaşımı”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 2003, Y. 23, s. 179- 202.
  • De GROOT, G. R.: “Towards European Confl ict Rules in Matters of Personal Status”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, 2004, Vol. 11, s. 115- 119.
  • De VIDO, S.: “The Relevance of Double Nationality to Confl ict-ofLaws Issues Relating to Divorce and Legal Seperation in Europe”, Cuadernos de Derecho Transnacional, 2012, Vol. 4, No. 1, s. 222- 232.
  • DOĞAN, V.: 5901 Sayılı Kanuna Göre Güncellenmiş Türk Vatandaşlık Hukuku, B. 12, Ankara 2014.
  • DOĞAN, V.: Milletlerarası Özel Hukuk, B. 3, Ankara 2015 (“MÖH”). DOĞANGÜN, T.: Türk Hukukunda Yabancı Unsurlu Hukukî İşlemlerin Şekline Uygulanacak Hukuk, Ankara 1996.
  • EKŞİ, N.: Askerliğin Vatandaşlık Üzerindeki Etkisi ve Özellikle Çifte Vatandaşlığa Sahip Kişilerin Askerlik Yükümlülüğü, B. 2, İstanbul 2005.
  • EKŞİ, N.: Yargıtay Kararları Işığında Milletlerarası Miras Hukuku, İstanbul 2013 (“Miras”).
  • EKŞİ, N.: 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’a İlişkin Yargıtay Kararları, İstanbul 2010.
  • ERDEM, B. B.: Türk Vatandaşlık Hukuku, B. 3, İstanbul 2013.
  • ERTEN, R.: “Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı’nın Türk Vatandaşlığının Kazanılmasına İlişkin Hükümleri Hakkında Değerlendirmeler”, Ankara Barosu Dergisi, Güz 2008, Y. 66, S. 4, s. 36- 61.
  • FRANZINA, P.: “The Law Applicable to Divorce and Legal Separation Under Regulation (EU) No. 1259/2010 of 20 December 2010”, Cuadernos de Derecho Transnacional, 2011, Vol. 3, No. 2, s. 85-129.
  • GAERTNER, V.: “European Choice of Law Rules in Divorce (Rome III): An Examination of the Possible Connecting Factors in Divorce Matters Against the Background of Private International Law Developments”, Journal of Private International Law, 2006, Vol. 2, s. 99-136.
  • GÖĞER, E.: Devletler Hususî Hukuku, B. 4, Ankara 1977.
  • GÖĞER, E.: “Çifte Vatandaşlık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1995, C. 44, S. 1-2, s. 127- 181 (“ Çifte Vatandaşlık”).
  • GROUPE EUROPÉEN DE DROIT INTERNATIONAL PRIVÉ (GEDIP): Position du Groupe européen de droit international privé sur la solution des conflits positifs de nationalités dans les instruments existants de droit international privé de l’Union européenne, Laussane 2013, _____http:// www.gedip-egpil.eu/documents/gedip-documents-23.htm> (Erişim tarihi: 6.7.2014).
  • GÜNGÖR, G.: Tâbiiyet Hukuku (Gerçek Kişiler- Tüzel Kişiler- Şeyler), B. 2, Ankara 2014.
  • GÜNGÖR, G.: “Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 1997-1998, Y. 17-18, s. 229- 250 (“Vatandaşlık”).
  • KRUGER, T./ VERHELLEN, J.: “Dual Nationality= Dual Trouble?”, Journal of Private International Law, December 2011, Vol. 7, No. 3, s. 601- 626.
  • KRUGER, T.: “Rome III and Parties’ Choice”, Familie&Recht, 2014, _____http://www.bjutijdschriften.nl/tijdschrift/fenr/2014/01/FENR-D-13-00010> (Erişim tarihi: 6.7.2014).
  • MCCLEAN D./ RUIZ ABOU-NIGM, V.: Morris- The Conflict of Laws, Ed. 8, London 2012.
  • Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Tasarısının Danışma Meclisince Kabul Olunan Metni ve Millî Güvenlik Konseyi Adalet Komisyonu Raporu, Millî Güvenlik Konseyi Tutanak Dergisi, 20.5.1982, C. 7, S. sayısı: 408.
  • NOMER, E.: Türk Vatandaşlık Hukuku, B. 20, İstanbul 2014 (“Vatandaşlık”).
  • NOMER, E.: Devletler Hususî Hukuku, B. 20, İstanbul 2013.
  • NOMER, E.: “Türk Devletler Özel Hukukunda Çifte Vatandaşlık”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 1994, Y. 14, S. 1-2, s. 55- 62 (“Çifte Vatandaşlık”).
  • ÖZKAN, I.: Devletler Özel Hukukunda İkametgah, Mutad Mesken ve İşyeri Bağlama Noktalarının Yeniden Değerlendirilmesi, Ankara 2003.
  • RAITERI, M.: “Citizenship as a Connecting Factor in Private International Law for Family Matters”, Journal of Private International Law, 2014, Vol. 10, No. 2, s. 309- 334.
  • RAUSCHER, T.: Internationales Privatrecht, Hamburg 2012.
  • SONNENBERGER, H. J.: Internationales Privatrecht (Bürgerliches Gesetzbuch - Münchener Kommentar), Band 10, München 2010.
  • ŞANLI, C./ ESEN, E./ ATAMAN- FİGANMEŞE, İ.: Milletlerarası Özel Hukuk, B. 3, İstanbul 2014.
  • ŞENSÖZ, E.: “5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Evlilik Mallarına İlişkin İhtilafl arda Uygulanacak Hukuk”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Güz 2009, Y. 8, S. 16, s. 173- 211.
  • TANRIBİLİR, F. B.: “Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ve Türk Hukuku”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 2002, Y. 22, s. 791- 818 (“Vatandaşlık”).
  • TANRIBİLİR, F. B.: “Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ve Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı”, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (Eds.: K. HAILBRONNER/ B. TİRYAKİOĞLU/ E. KÜÇÜK/ K. SCHNEIDER), Ankara 2010, s. 96- 113.
  • TEKİNALP, G./ UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A.: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, B. 11, Ankara 2011.
  • TİRYAKİOĞLU, B.: “Multiple Citizenship and its Consequences in Turkish Law”, Ankara Law Review, Summer 2006, Vol. 3, No. 1, s. 1- 16.
  • UNAT, İ.: Nottebohm Kararı ve Tâbiiyetin Gerçekliği İlkesi, Ankara 1966.
  • UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A.: Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, İstanbul 2006 (“Boşanma”).
  • UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A.: “Avrupa Birliği’nde Aile Hukukunu Birleştirme Çabaları”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Atâ Sakmar’a Armağan, İstanbul 2011, s. 213- 240.
  • VONK, O. W.: Dual Nationality in the European Union- A Study on Changing Norms in Public and Private International Law and in the Municipal Laws of Four Member States, Leiden 2012.
  • WOPERA, Z.: “Brief Evaluation of Development of European Family Law: Successes and Failures”, European Integration Studies, 2013, Vol. 10, No. 1, s. 5- 16.
APA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G (2015). KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 111 - 150.
Chicago ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU Gülüm KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2015): 111 - 150.
MLA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU Gülüm KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2015, ss.111 - 150.
AMA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2015; 111 - 150.
Vancouver ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2015; 111 - 150.
IEEE ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G "KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.111 - 150, 2015.
ISNAD ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU, Gülüm. "KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2015), 111-150.
APA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G (2015). KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 111 - 150.
Chicago ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU Gülüm KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, no.1 (2015): 111 - 150.
MLA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU Gülüm KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.19, no.1, 2015, ss.111 - 150.
AMA ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 111 - 150.
Vancouver ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2015; 19(1): 111 - 150.
IEEE ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU G "KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19, ss.111 - 150, 2015.
ISNAD ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU, Gülüm. "KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKUNDA OLUMLU VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARININ ÇÖZÜMÜ VE MÖHUK m. 4(1)(b) ve (c) HÜKÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19/1 (2015), 111-150.