Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler

BALABAN, TUĞRUL

Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler

Tuğrul BALABAN (Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, Amasya, Türkiye)

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi

2 0

Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 73 Sayfa Aralığı: 89 - 103 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler

Öz:

Bireylerin metafizik tecrübelerine dair anlatılar olarak efsanenin kadrosu içerisinde yer alanmemorat kavramı, efsanenin gerçekliğinin ötesinde ve kutsiyet sınırını aşan bir anlatıyı ifa-de eder. Zira memorat bir nakil ya da rivayet değil ferdî bir tecrübedir. Kültürel denetimmekanizmaları olan bu tür anlatmalar sosyal normların oluşturucusu ya da koruyucusu olarakinsan hayatına yakın bir mesafede dururlar. İnsan hayatının en önemli geçiş dönemlerindenbirini teşkil eden ölüm özellikle son yüzyıl içerisinde ortaya çıkan gelişmelerle birlikte haya-tın olabildiğine dışına itilirken geleneksel değerlerin muhafaza edildiği geniş anlamıyla İslâmtoplumlarında, dar anlamıyla da Alevi-Bektaşi inanç evreninde hayatın içerisinde ve hatayanı başında düşünülür. Ölüm çevresinde oluşan inanma örneklerini sözlü gelenek içerisin-deki anlatılarda bulmak mümkündür. Bu yapıdaki anlatmaların temel özelliği kural koyucuve anlam yükleyici olmalarıdır. Yaşam içerisinde, olay ve olgular arasındaki neden-sonuç iliş-kisini kurma işlevi ile toplumsal düzeni sağlarlar. Bu çalışmada Amasyanın Gümüşhacıköyilçesine bağlı Korkut köyünde derlenen ve Hz. Aliyi merkeze alarak ölüm üzerine anlatı-lan bir memoratın epizotları açısından analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu anlatma üzerindengeleneğin mensubu olduğu toplumuna eğitici etkilerini yansıtan sonuçlara ulaşılmaya çalışıl-mıştır. Ayrıca konu edilen anlatıdan hareketle efsane ve memorat kavramlarının birbirleri ileilgisine dair değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Assesments on a memort of death based on Hz. Ali

Öz:

Memorat refers to a narrative beyond the myth and the reality of the holiness of exceedingthe limit and metaphysical narratives about experiences of the individuals included in thelegend team concept. Memorat is an individual experience and not a transfer or rumour. Cul-tural control mechanisms of such narratives as a creator or protector of social norms standin close proximity to human life. Te death is considered a topic where traditional values are maintained in the broadest sense in the narrow sense of the Muslim communities in theAlevi-Bektashi faith, and even as life at the beginning of the universe while it is pushed outof human life, which constitutes one of the most important periods in the transition. It ispossible to find examples of belief around the death in the narratives in the oral tradition. Teh main feature of expressing the meaning of this nature is prescriptive. It provides the socialorder and events and facts to establish cause-efect relationship among the functions in life. In this study, it is aimed to analyse episodes of a memorat that narrated on death and basedon Hz. Ali and compiled in Korkut Village of the town of Gümüşhacıköy in Amasya. It is amember of the tradition of telling society that refects the efects of educational outcomesthat have been atained. Also, assessments are made about the relation between thw legend and memorat from this narrative that subjected

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALPTEKİN, A. B. (2012). Efsane ve Motiferi Üzerine, Akçağ Yayınları, Ankara.
AYTAÇ, G. (2010). Alevilik Kavramı Etrafında Bazı Tespit ve Değerlendirmeler, Türk Kül- türü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi 56, 17-28.
BULUÇ, S. (1979). Şaman, İslam Ansiklopedisi XI, MEB Yayınları, Ankara, 310-335.
CANAN, İ. (1995). Kütüb-i Site Tercüme ve Şerhi 14, Akçağ Yayınları, Ankara.
COŞAN, E. (1996). Hacı Bektaş Veli Makâlât, (Sadeleştiren: Hüseyin Özbay), Kültür Bakan- lığı, Ankara.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2003). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları, Akçağ Ya- yınları, Ankara.
EREN, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü I, Bizim Büro Basım Evi, Ankara.
ERGİN, M. (1997). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin Faksimile , Türk Tarih Kurumu, Ankara.
ERGİN, M.; (1999). Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
FRZER, J. G. (1992). Altın Dal Dinin ve Folklorun Kökleri II, (Çev. Mehmet H. Doğan), Payel Yayınları, İstanbul.
GÖLPINARLI, A. (1990). Müˈ minlerin Emiri Hz. Ali, Der Yayınları, İstanbul.
KÖPRÜLÜ, F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıfar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın- ları, Ankara.
ROUX, J.-P. (1999). Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm , (Çev. Aykut Kazancıgil), Kabalcı Yayınları, İstanbul.
ŞEŞEN, R. (1975). Onuncu Asırda Türkistanda Bir İslâm Seyyahı İbn Fazlan Seyahatnamesi Tercümesi, Bedir Yayınevi, İstanbul.
ÜNLÜSOY, K. (2009). Alevî-Bektaşî Geleneğinde Kadına Bakış Denemesi, e-makâlât Mezhep Araştırmaları II/2 (Güz 2009), 55-90.
YILDIRIM, S. (2013). Kurân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Define Yayınları, İstanbul.

APA	BALABAN T (2015). Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. , 89 - 103.
Chicago	BALABAN TUĞRUL Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. (2015): 89 - 103.
MLA	BALABAN TUĞRUL Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. , 2015, ss.89 - 103.
AMA	BALABAN T Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. . 2015; 89 - 103.
Vancouver	BALABAN T Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. . 2015; 89 - 103.
IEEE	BALABAN T "Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler." , ss.89 - 103, 2015.
ISNAD	BALABAN, TUĞRUL. "Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler". (2015), 89-103.

APA	BALABAN T (2015). Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(73), 89 - 103.
Chicago	BALABAN TUĞRUL Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.73 (2015): 89 - 103.
MLA	BALABAN TUĞRUL Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.73, 2015, ss.89 - 103.
AMA	BALABAN T Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2015; 0(73): 89 - 103.
Vancouver	BALABAN T Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2015; 0(73): 89 - 103.
IEEE	BALABAN T "Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.89 - 103, 2015.
ISNAD	BALABAN, TUĞRUL. "Hz. Ali merkezli bir ölüm memortına dair değerlendirmeler". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 73 (2015), 89-103.