Yıl: 2013 Cilt: 4 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 95 - 107 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT

Öz:
Bir canlının yaşam ortamı olarak tanımlanan çevre, insan dâhil tüm canlıların sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için iletişimde bulunduğu fiziki, biyolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel ortamdır. Ekolojik dengeler üzerine kurulmuş olan canlı yaşamı, çevrede yaratılacak bir takım dengesizliklerden olumsuz yönde etkilenmektedir. Özellikle insanoğ- lunun doğayı bitmez tükenmez bir kaynak olarak görmesi ve gelişi güzel kullanması telafisi oldukça güç olan çevresel sorunlara yol açmaktadır (Gökdağ, 1994). Örneğin hava, su ve toprak her geçen gün artan oranlarda kirlenmektedir. Boon (2010)un aktarımına göre azalan doğal kaynaklar ve bitki örtüsüne verilen zararlar da gün geçtikçe küresel bir tehdit haline dönüşmektedir. Bu nedenle, çevre sorunları ortaya çıkmadan önce çevre duyarlılığının geliştirilmesi ve çevre sorunlarının kontrol altına alınması gerekmektedir. Çevreye karşı duyarlılığın artırılmasının en etkili yolu; bireylerin ilgi alanları, motivasyonları ve ihtiyaçları doğrultusunda insan, kültür ve doğal çevre arasındaki ilişkiyi anlayabilme becerisini ve davranışını geliştiren (Grodzinska - Jurczak ve ark. 2006), çevresel sorunlara karşı farkındalık oluşturan, çevresel sorunlara çözüm üretici bireysel ya da grup olarak çalışabilecek bilgi, tutum, güdülenmişlik ve sorumluluğa sahip bireylerin yetiştirilmesidir (Braus ve Wood 1993, Aslan ve Doğru 2012). Bireyler, erken dönemde yaşadığı çevreyi aracısız keşfetme ihtiyacında olduğundan kendisiyle ve doğayla yaşadığı olumlu deneyimleri, dünyayı değerlendiriş biçiminin temellerini oluşturacaktır. Bu bağlamda çevresel açıdan eğitimli bir öğretmen (UNESCO-UNEP 1990), çevreye karşı oluşturulacak değer, tutum ve eylemlerin sürdürülebilir sosyal ve çevresel ilişkilere dönüştürülmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu anlayışta yetiştirilen öğretmenler de bireyleri bilgiden bilince, duyarlılıktan davranışa uzanan bir bakış açısıyla yetiştirebilmelidir (Boon 2010, McDonald ve Dominguez 2010, Tan 2009, Kavruk 2002). Okulöncesi dönemde çocukların çevre tutumlarının oluşması, öğretmenlerinin çevre tutumlarıyla yakından ilintili olduğu düşünülmektedir. Bu kapsamda okul öncesi öğretmen adaylarının çevreye karşı motivasyon düzeylerinin belirlenmesi amacıyla bu çalışma yürütülmüştür. Tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini, 2012-2013 Eğitim öğretim yılında Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği lisans programına devam eden 550 öğretmen adayı oluşturmuştur. Örnekleminin ise gönüllülük esasına göre 219 öğretmen adayı dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formu ve Sakarya (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan Çevreye Karşı Motivasyon Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin geçerlik güvenirlik Cronbach α iç tutarlılık katsayısı .87dir. Araştırma verilerinin analizinde değişkenlerin yapısına ve verilerin özelliklerine uygun olacak şekilde parametrik ve parametrik olmayan istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının demografik özelliklerine göre Çevreye Karşı Motivasyon Ölçeğinden aldıkları puanların aritmetik ortalamaları karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmada bağımsız değişkenin kategori sayısı iki olduğunda t testi; kategori sayısı ikiden fazla olduğu durumlarda ise F testi kullanılmıştır. F testinde manidar farklılık bulunduğunda, farkın kaynağını bulmak üzere çoklu karşılaştırma testlerinden Scheffe Testi (Büyüköztürk, 2006: 39) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda araştırmaya katılan öğretmen adaylarının Çevresel Motivasyon düzeylerinde cinsiyet ve yerleşim birimi faktörlerinin etkili olmadığı, ancak yaş faktörünün, İçsel Motivasyon, Dışsal Motivasyon ve Motivasyonsuzluk olmak üzere her üç boyutunda da istatistiksel olarak anlamlı farklılık yarattığı saptanmıştır (Bkz Tablo 1). Araştırmadan elde edilen bir diğer bulgu da dördüncü sınıf öğretmen adaylarının çevreye karşı motivasyon düzeylerinin ikinci ve üçüncü sınıfa devam eden adaylara göre daha düşük olduğu yönündedir. Başka bir deyişle öğretmen adaylarının çevreye karşı motivasyonlarında cinsiyet ve yerleşim birimi faktörlerinin etkili olmadığı, yaş ve eğitim seviyesi faktörlerinin etkili olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelime:

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE YÖNELİK MOTİVASYONLARI

Öz:
: In this study, it is aimed to investigate the aptitude of pre-service preschool teachers motivation toward the environment that has great importance on children s basic learning and every developmental field. Study s target population include faculty of education preschool teaching undergraduate students of Akdeniz University in 2011- 2012 academic year. Sampling consists of totally 219 pre-service preschool teachers from Akdeniz University. As a measuring instrument, personal information form, which is prepared by the researchers and Motivation Toward the Environment Scale. Statistical methods, which are suitable for the features and structures of variables as parametric and non-parametric, are used for statistical analysis of the research. As a result of the research, gender and residential factors are not effective on pre-service teachers motivation towards the environment, but the factors of age and educational level were found to be effective.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ASLAN, A., DOĞRU, M., (2012). lköğretim Öğ- rencilerinin Kuş Kavramına İlişkin Metaforları. I. Kıbrıs Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi. Özet Kitabı, sf. 95. Girne/KKTC.
  • ASLAN, A., KASKA, Y., ERDOĞAN, E.,(2011). The Ornithological Importance of Dalaman (Mugla, Turkey) Wetlands and Threats to the Bird Population. Turkish J Zool. 35/4, 481-490.
  • ASLAN, A., DOĞRU, M., (2011), The Effects of Environmental Education on Students’ Knowledge and Attitudes Towards Environment: A Case Study on Bird Unit. 6th International Symposium on Ecology and Environmental Problems. Abstract book, 149 p, 17-20 November 2011, Side, Antalya/Turkey
  • ASLAN, A. YAVUZ, M., KAKSA, Y. ERDOĞAN, A., KİZİROĞLU, İ., (2006). Preliminary Study on Feeding Ecology and Heavy Metal Accumulation at White-Spectacled Bulbul (Pycnonotus xanthopygos), Antalya-Turkey. Fresenius Environmental Bulletin Vol: 15/9b, 1174-1181
  • ATASOY, E., ERTÜRK, H., (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1): 105-122
  • BOON, H. J., (2010). Climate change? Who knows? A comparison of secondary students and pre-service teachers. Australian Journal of Teacher Education, 3(1):103-120
  • BRAUS, J. A., WOOD, D., (1993). Environmental education in the schools: Creating a program that works! Nancy Miller Desktop Publishing. Washington. 03 Aralık 2012 tarihinde http://rmportal.net/library/content/ tools/biodiversity-conservation-tools/puttingconservation-in-context-cd/communicationand-education-approaches-resourses/ Environmental-Education-in-the-SchoolsCreating-a-Program-that-Works adresinden alınmıştır
  • BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., (2006). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı, (6. Baskı). Pegem A Yayıncılık. Ankara
  • CAVAŞ, B. CAVAŞ, P., TEKKAYA, C., ÇAKIROĞLU, J., KESERCİOĞLU, T., (2009). Turkish Students’ Views on Environmental Challenges with respect to Gender: An Analysis of ROSE Data. Science Education International, 20:69-78
  • ÇINAR, N. AKDURAN, F. DEDE, C., ALTINKAYNAK, S., (2010). Hemşirelik bölümü son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Maltepe Üniversitesi Hem- şirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı. 21Aralık 2012 tarihinde http:// hemsireliknew.maltepe.edu.tr/dergiler/ozel/ pdf/242-252.pdf adresinde alınmıştır
  • EK, H. N. KILIÇ, N., ÖĞDÜM, P., (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17: 125-136
  • EROL, G. H., (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli
  • FORTMANN, L., KUSEL, J., (1990). New vaices old beliefs: Forest environmentalism among new and longstanding. Rural Residents Rural Sociology, 55: 214-232
  • DECI, E. L., RYAN, R. M., (2000). The “What” and “Why” of Goals Pursuits: Human Needs and The Self Determination of Behavior. Psychological Inguiry,11(4), 227-268
  • GÖKDAĞ, D., (1994). Ortaöğretim programlarında çevre: Kirlenen çağ. Cogita dergisi. 2 (2):37-48
  • GRODZINSKA-JURCZAK, M., STEPSKA, A., NİEZSPOREK, K., BRYDA, G., (2006). Perception of environmental problems among pre-school children in Poland. International Research in Geographical and Environmental Education, 15 (1): 62-76
  • KAĞITÇIBAŞI, Ç., (2000). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile. Evrim Yayınevi, İstanbul
  • KAVRUK, S. B., (2002). Türkiye’de çevre duyarlılığının artırılmasında çevre eğitiminin rolü ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
  • KAYA, E. AKILLI, M., SEZEK, F., (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Eğitim Fakültesi Dergisi, 18: 43-54
  • IOZZI, L. A., (1990). What research says to the educator part one: Environmental education and the affective domain. Journal of Environmental Education, 20:3-9
  • MCDONALD. J. T., DOMİNGUEZ, L. A., (2010). Professional preparation for science teachers in environmental education. The Inclusion of Environmental Education in Science Teacher Education. (Editors Alec M. Bodzin, Beth Shiner Klein, Starlin Weaver). ASTE Series Science Education. Published by Springer Book Archive. 03.01 2013 tarihinde http://www.springer.com/978-90-481-9221-2 adresinden alınmıştır
  • NİSBETT, R. E., (2006). Düşüncenin coğrafyası. Varlık Yayınları, İstanbul
  • ÖZDEMİR, O. YILDIZ, A. OCAKTAN, E. SARI- ŞEN, Ö., (2004). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. Anakara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 57 (3): 117-127
  • ÖZMEN, D. ÇETİNKAYA, A., NEHİR, S., (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4: 330-344
  • RARNSEY, J. M. HUNGERFORD, H. R., VOLK, T. L., (1992). Environmental education in the K- 12 curriculum: finding a niche. The Journal of Environmental Education, 23(2): 35-45
  • SAKARYA, S., (2010). Çevreye karşı motivasyon ölçeğinin okul öncesi öğretmen adayları üzerinde geçerlik güvenirlik çalışması (Ankara ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
  • SHU-YİNG LİN,. E., (2000). Environmental education in pre-service teacher raining programs in Canadian Tertiary Institutions. Unpublished Doctor of Philosoph Thesis. Teaching and Learning Ontario Institute for Studies in Educrtion of the University of Toronto
  • ŞAMA, E., (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23: 99-110. UNESCO, (1977). Trends in Environmental Education. Belgium: UNESCO
  • UNESCO, (1992). Reshaping Education for Sustainable Development. Environment and Development Issues. Paris: UNESCO
  • UNESCO-UNEP., (1990). Environmentally educated teachers: The priority of priorities? Environmental Education Newsletter, pp. 1–3
  • WILSON, R. A., SMITH, J., (1996). Environmental education and the education literature. The Journal of Environmental Education, 27(2), 40-42
  • TAN, M., (2009). Science teacher activism: The case of environmental education. Journal for Activist Science & Technology Education, 1(1): 32-43
  • TAYLOR, S. E. PEPLAU, L. A., SEARS, D. O., (2008). Sosyal Psikoloji. (çeviren Ali Dönmez). 2. Basım. İmge Kitapevi. Ankara
  • TEMEL, Z. F., AKSOY, A. B., (2001). Ergen ve Gelişimi -Yetişkinliğe İlk Adım. Nobel yayınları Ankara
  • TİKKA, P. M. KUİTUNEN, M. T., TYNYS, S. M., (2000). Effect of educational background on students’ attitude, activity levels and knowledge concerning environment. The Journal of Environmental Education, 31(3): 12-19
  • ZELEZNY, L. CHUA, P. P., ALDRICH, C., (2000). Elaborating on gender differences in environmentalism. Journal of Social Issues,56, 443-457.
APA YAZICI Z, ASLAN A, TAŞTEPE T (2013). PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. , 95 - 107.
Chicago YAZICI ZELİHA,ASLAN Aziz,TAŞTEPE Taşkın PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. (2013): 95 - 107.
MLA YAZICI ZELİHA,ASLAN Aziz,TAŞTEPE Taşkın PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. , 2013, ss.95 - 107.
AMA YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. . 2013; 95 - 107.
Vancouver YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. . 2013; 95 - 107.
IEEE YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T "PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT." , ss.95 - 107, 2013.
ISNAD YAZICI, ZELİHA vd. "PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT". (2013), 95-107.
APA YAZICI Z, ASLAN A, TAŞTEPE T (2013). PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 4(12), 95 - 107.
Chicago YAZICI ZELİHA,ASLAN Aziz,TAŞTEPE Taşkın PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 4, no.12 (2013): 95 - 107.
MLA YAZICI ZELİHA,ASLAN Aziz,TAŞTEPE Taşkın PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, vol.4, no.12, 2013, ss.95 - 107.
AMA YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2013; 4(12): 95 - 107.
Vancouver YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal. 2013; 4(12): 95 - 107.
IEEE YAZICI Z,ASLAN A,TAŞTEPE T "PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT." IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 4, ss.95 - 107, 2013.
ISNAD YAZICI, ZELİHA vd. "PRE-SERVICE TEACHERS' MOTIVATION TOWARD THE ENVIRONMENT". IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal 4/12 (2013), 95-107.