Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:

dengiz, orhan; DEMİRAĞ TURAN, İNCİ

Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:

Orhan DENGİZ, (Ondokuzmayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Samsun, Türkiye)

İNCİ DEMİRAĞ TURAN (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Samsun, Türkiye)

Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi

8 2

Yıl: 2014 Cilt: 1 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 78 - 90 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:

Öz:

Günümüzde doğal kaynaklar, sonsuz insan ihtiyaçları ve artan nüfus karşısında yetersiz kalmaktadır. Kıt kaynakların başında gelen arazilerin doğal ortam potansiyeline uygun olarak kullanılması ve planlanması gerekmektedir. Bu çalışma Samsun ili Merkez ilçesine ait yaklaşık 341 km2 alanda yürütülmüştür. Çalışma alanı 41° 25‟ 52 -41° 12‟ 22 kuzey enlemleri ve 36° 09‟ 52 -36° 24‟ 31 doğu boylamları arasında yer almaktadır. Seçilen çalışma alanının uydu görüntüsü ve coğrafi bilgi sistemi kullanılarak arazi kullanım etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Samsun İl Envanter raporundaki 1984 yılı arşiv verileri, topoğrafik haritalar ve 2005-2011 yılı ASTER uydusu görüntüleri temel kartografik materyal olarak kullanılmıştır. Sınıflama işleminin yapılabilmesi için ENVI 5.0v programında kontrolsüz sınıflama yapılarak dört ana arazi örtüsü ve arazi kullanım sınıf oluşturulmuş, oluşturulan sınıfların kontrolü ve tespiti amacıyla arazi çalışması yapılmış ve kontrollü sınıflama sonucunda tarım, mera, orman ve tarım dışı alanlar olarak tanımlanmıştır. Arazi kullanım etkinliğinin belirlenmesi için analog veriler sayısallaştırılmış ve CBS veri tabanına aktarılmıştır. 1984 yılına ait arazi kullanım türleri ve çalışma alanı arazilerini tanımlayan arazi kullanım kabiliyet sınıflama haritaları CBS‟de raster formatına dönüştürülmüştür. 1984 yılı arazi kullanım türleri ile 2005 ve 2011 yılı uydu görüntüsü kullanılarak belirlenen arazi kullanım türleri arazi kullanım kabiliyet sınıfları ile kıyaslanmıştır. Bu kıyaslama sonucunda I., II. ve III. sınıf tarım arazilerinde şehirleşme v e amaç dışı kullanımın arttığı görülmektedir. 1984 yılında 24313.76 ha olan tarım arazisi, 2005 yılında 10120.96 hektara ve 2011 yılında da 6960.69 hektara gerilemiştir. Buna karşılık tarım dışı arazisi ise 1984 yılında 1893.36 hektardan 2005 yılında 6301.662 hektara 2011 yılında ise 7917.737 hektara yükselmiştir. Ayrıca, bu çalışma geniş alanların arazi kullanımı ve arazi örtü değişiminin belirlemesi ve kullanım eğilimlerinin izlenmesinde, uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sitemlerinin doğru ve hızlı veri üretmeleri açısından önemli rolleri olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Samsun, arazi kullanımı, arazi etkinliği Determination of Temporal Change Land Use / Land Cover Using Remote Sensing and Geographic Information System Techniques the Central District of Samsun (1984-2011) Abstract:

Anahtar Kelime:

Konular: Görüntüleme Bilimi ve Fotoğraf Teknolojisi Coğrafya Bilgisayar Bilimleri, Bilgi Sistemleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Ziraat, Toprak Bilimi

Determination of Temporal ChangeLand Use / Land Cover Using Remote Sensing and Geographic Information System Techniques the Central District of Samsun (1984-2011)

Öz:

In our day natural resources fall short against endless human needs and increasing population. It is required for lands which are the leading natural resources to be used and planned according to natural environment potential. This study was conducted in Central district of Samsun province covered about 341 km2 and located between the latitudes 41° 25‟ 52 - 41° 12‟ 22 to 41° 42‟ 34 to north and longitudes 36° 09‟ 52 -36° 24‟ 31 east. Determination of land use efficiency of district selected for this study using satellite image and GIS was aimed. For this purpose the data of General Directorate of Rural Services which belongs to 1984 year, ASTER satellite images which belongs to 2005 and 2011 years and topographic maps were used. For performing calculations in ENVI 5.0v software unclassified classification applied and four main classes were formed. For determining the unclassified classes as classified the field work applied. The result of the classification forest, pasture, farm lands and non agricultural areas were determined as land use-land covers. For determining land use efficiency analog data were digitized and transferred to GIS database. Land use types and land use capability classes of 1984 year converted raster data by using GIS. Land use types of 1993, land use types of 2005 and 2011 and land use capability classes were compared. As the result of the comparison urbanization and unintended use increased in I., II. and III. class lands. In 1984 agricultural land has 24313.76 ha while, this amount decreased to 10120.96 ha in 2005 and 6960.69 ha in 2011. On the other hand, while non-agricultural area was 1893.36 in 1984, this area increased to 6301.66 ha in 2005 and 7917.73 ha in 2011. In addition, this study showed that to determine and to monitory for large areas‟ land cover and land use trend, remote sensing and geographic information system techniques have important role to generate accoriance and fast data.

Anahtar Kelime:

Konular: Görüntüleme Bilimi ve Fotoğraf Teknolojisi Coğrafya Bilgisayar Bilimleri, Bilgi Sistemleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Anonim, 1984. Samsun İli Arazi Varlığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
Cangir, C., Kapur, S., Boyraz, D., Akça, E., 1998. Türkiyede arazi kullanımı, tarım topraklarının sorunları ve optimum arazi kullanım politikaları. M. Şefik Yeşilsoy International Symposium on Arid Region Soil, Menemen, İzmir, Turkey.
Çelik, H., 2006. İstanbul Sarıyer ilçesine ait uzaktan algılama uydu verileri ile mekansal veri analizleri. Yüksek lisans tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Dengiz, O., Sarıoğlu, F.E., 2011. Samsun ilinin potansiyel tarım alanlarının genel dağılımları ve toprak etüt ve haritalama çalışmalarının önemi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3): 241-253.
Dengiz, O., Usul, M., Keçeci, M., 2006. Atatürk orman çiftliği arazilerinin tarımsal kullanım durumlarının değerlendirilmesi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 21(1):55- 64.
Everest, T., Akbulak, C., Özcan, H., 2011. Arazi kullanım etkinliğinin değerlendirilmesi: Edirne ili Havsa ilçesi örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26(3): 251-257.
Gülersoy, A.E., 2008. Bakırçay Havzası‟nda doğal ortam koşulları ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler. Doktora tezi, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Güre, M., Özel, M.E., Özcan, H., 2009. Corine arazi kullanımı sınıflandırma sistemine göre Çanakkale ili. Harran Ünv. Ziraat Fak. Derg., 13(3): 37-48.
Koç, A., Yener, H., 2001. Uzaktan algılama verileriyle İstanbul çevresi ormanlarının alansal ve yapısal değişikliklerinin saptanması. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 51/2, 17-36, İstanbul.
Özdemir, İ., Özkan, Y.U., 2003. Armutlu Orman İşletme Şefliği‟ndeki orman alanlarındaki değişimin LANDSAT uydu görüntülerinin kullanılarak değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 55-66.
Özdemir, M.A., Bahadır, M., 2010. Uzaktan algılama ile Acıgöl Havzası‟nda arazi kullanımının zamansal değişim analizi (1975-2005). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12): 335-351.
Thorntwaite, C.W., 1948. An approach to a rational classification of climate. Geographic Review, 38:55- 94.

APA	dengiz o, DEMİRAĞ TURAN İ (2014). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. , 78 - 90.
Chicago	dengiz orhan,DEMİRAĞ TURAN İNCİ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. (2014): 78 - 90.
MLA	dengiz orhan,DEMİRAĞ TURAN İNCİ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. , 2014, ss.78 - 90.
AMA	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. . 2014; 78 - 90.
Vancouver	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. . 2014; 78 - 90.
IEEE	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ "Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:." , ss.78 - 90, 2014.
ISNAD	dengiz, orhan - DEMİRAĞ TURAN, İNCİ. "Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:". (2014), 78-90.

APA	dengiz o, DEMİRAĞ TURAN İ (2014). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 78 - 90.
Chicago	dengiz orhan,DEMİRAĞ TURAN İNCİ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 1, no.1 (2014): 78 - 90.
MLA	dengiz orhan,DEMİRAĞ TURAN İNCİ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, vol.1, no.1, 2014, ss.78 - 90.
AMA	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2014; 1(1): 78 - 90.
Vancouver	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2014; 1(1): 78 - 90.
IEEE	dengiz o,DEMİRAĞ TURAN İ "Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:." Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1, ss.78 - 90, 2014.
ISNAD	dengiz, orhan - DEMİRAĞ TURAN, İNCİ. "Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi:". Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 1/1 (2014), 78-90.