Yıl: 2012 Cilt: 0 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 1 - 32 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-

Öz:
1895-1896 yıllarında Osmanlı ülkesinin birçok bölgesi, Ermeni komitecileri tarafından organize edilen Ermeni isyanlarına sahne olmuştu. Bu isyanlar ve sonrasında yaşananlar hem ülkede barış ve güven ortamının yok olmasına neden olacak hem de devletin idarî mekanizmasında içinden çıkılması oldukça zor olan bir kaosa sebebiyet verecekti. Özellikle batılı devletlerin ülke içindeki karışıklıkları önlemek bahanesiyle Osmanlı Devletinin idarî faaliyetlerine müdahaleleri, ülkenin kendi iç meselelerinin uluslararası birer sorun haline getirilmesinde de ciddi rol oynayacaktır. Ülke içinde bu kaotik durumun yaşandığı yerlerden birisi de Halep Vilayetiydi. Halep Vilayetinde ülkenin birçok bölgesinde olduğu gibi ciddi bir Ermeni nüfus vardı ve bu bölgede de benzer isyanlar meydana gelmişti. Đsyancı komite üyelerine Ermeni toplumunun tamamı destek vermese de bu ilk silahlı isyanlar sonrasında Müslümanlar ve Ermeniler arasındaki güven duygusu zedelenmeye başlayacak ve idareciler açısından, giderek yayılan bu güvensizlik ortamını önleyebilmek oldukça güçleşecektir. Bu yıllarda Halep Vilayeti, isyanlar ve batılı devletlerin baskıları sonucu yerel idarecilerinin sürekli değiştirildiği ve genel asayişin bir türlü sağlanamadığı bir yer konumundadır.
Anahtar Kelime:

The Effects of the 1895-1896 Armenian Rebellions on the Ottoman County (Vilayet) Administration -The Case of Aleppo -

Öz:
In the years of 1895-1896 many regions of the Ottoman State witnessed the Armenian rebellions organized by of the Armenian committee members. These rebellions and the succeeding events lead not only to an insecure and peaceless situation within the county but also to a chaotic environment in the government which was inextricably difficult to get through. In particular, the western countries interfering in the government s administrations, pretending the disorder in the county, played an important role in bringing the domestic problems of the Ottoman State to an international stage. One of the provinces experiencing this disturbance so intensely was the province of Aleppo. There was a considerable Armenian population in the districts of the provinces in many of which same rebellions occured. Although not all the Armenians did support these rebellious committee members, the mutual sense of trust between the Muslims and the Armenians was going to begin to vanish after these first armed rebellions; and consequently, the administrators were going to have difficulty in preventing this disorder from spreading gradually. In these years, the province of Aleppo was in a position in which the administrators being constantly changed due to the rebellions and the westerners pressures and the order could never been restored.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arşiv Belgeleri (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) A.MKT.MHM.: nr. 483/64; nr. 646/8; nr. 646/12; nr. 653/3; nr. 653/8; nr. 703/16. A.VRK.: nr. 117/92; nr. 120/5; nr. 120/34; nr. 120/63; nr. 122/45; nr. 125/29; nr. 128/41; nr. 128/42; nr. 130/46; nr. 130/85; nr. 131/11; nr. 134/31; nr. 140/1; nr. 140/3; nr. 140/19; nr. 143/71; nr. 145/1; nr. 148/41; nr. 152/80; nr. 160/33; nr. 162/29; nr. 163/33; nr. 163/38; nr. 164/68; nr. 164/77; nr. 166/79; nr. 167/39; nr. 169/17; nr. 169/58; nr. 170/37; nr. 170/62; nr. 171/43; nr. 171/44; nr. 172/18; 172/48. BEO.: nr. 39/70; nr. 42/9; nr. 43/64 nr. 702/52607; nr. 718/53841; nr. 719/53853; nr. 723/54182; nr. 1234/92478; nr. 1586/118946; nr. 1972/147831; nr. 1972/147832. DH.MKT.: nr. 2164/100. HR.SYS.: nr. 35/47; nr. 64/29; nr. 2790/43; nr. 2792/62. Đ.DH.: nr. 1330/1313.B/16; nr. 1375/1318.S/53. Đ.HUS.: nr. 83/1318.Ra/40; nr. 84/1318.Ca/23. Đ.TAL.: nr. 110/1314.L/148; nr. 132/1315.L/073; nr. 231/1318.B/125. T.HFN.: nr. 660/35. Y.A.HUS.: nr. 408/38; nr. 408/46; nr. 408/62; nr. 409/73; nr. 410/22; nr. 410/62; nr. 410/78; nr. 434/35. Y.EE.: nr. 6/41; nr. 86/19; nr. 86/59. Y.EE.KP.: nr. 1/33. Y.PRK.ASK.: nr. 144/36; nr. 164/18. Y.PRK.BŞK.: nr. 43/92; nr. 53/131; nr. 66/26; nr. 67/14. Y.PRK.EŞA.: nr. 35/107. Y.PRK.HR.: nr. 33/69. Y.PRK.UM.: nr. 43/29. Salnameler Salname-i Vilayet-i Haleb, 1300/1882; 1309/1891; 1318/1900. Gazeteler Đkdam. The New York Times.
  • Eserler BAYUR, Hilmi Kâmil, Sadrazam Kâmil Paşa-Siyasî Hayatı-, Sanat Basımevi, Ankara 1954.
  • BAYRAKTAR, Hilmi, XIX. Yüzyılda Halep Eyaleti’nin Đktisadî Vaziyeti, Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Elazığ 2004.
  • BAYRAKTAR, Hilmi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Urfa Sancağı (Đdari, Sosyal ve Ekonomik Yapı), Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Elazığ 2007.
  • DEMİREL, Muammer, Ermeniler Hakkında Đngiliz Belgeleri (1896-1918)-British Documents on Armenians, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
  • Eğinli Said Paşa’nın Hâtırâtı I-II (1876-1880), (Yayına Hazırlayan: Davut Erkan), Bengi Yayınları, Đstanbul 2011.
  • ERASLAN, Cezmi, II. Abdülhamid ve Đslâm Birliği, Ötüken Yayınları, Đstanbul 1992.
  • ERHAN, Çağrı, Türk-Amerikan Đlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, Đmge Kitabevi, Ankara 2001.
  • EROĞLU, Cengiz-Babuçoğlu, Murat-Köçer, Mehmet, Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Halep, Global Strateji Enstitüsü Yayını, Ankara 2007.
  • EYİCİL, Ahmet, Osmanlı’nın Son Döneminde Maraş’ta Ermeni Siyasî Faaliyetleri, Gün Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti., Ankara 1999.
  • GÜLLÜ, Ramazan Erhan, Antep Ermenileri (Sosyal, Siyasi ve Kültürel Hayat), IQ Kültür- Sanat Yayıncılık, Đstanbul 2010.
  • GÜNAY, Nejla, Maraş’ta Ermeniler ve Zeytun Đsyanları, IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, İstanbul 2007.
  • HOCAOĞLU, Mehmet, Abdülhamit Han’ın Muhtıraları (Belgeler), Oymak Yayınları, İstanbul (Tarihsiz).
  • İbnülemin Mahmud Kemal Đnal, Osmanlı Devrinde Son Sadrıazamlar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Đstanbul 1969, III. Cilt, IX. Cüz.
  • KRİKORİAN, Mesrob K., Armenians In The Service of The Ottoman Empire 1860-1908, Routledge & Kegan Paul Ltd., London 1977.
  • Sadr-ı Esbak Kâmil Paşa, Hatırât-ı Siyâsiyyât (Der-uhde-i Sultan Abdülhamid Hân-ı Sânî), Matbaa-i Ebuzziya, Konstantiniyye 1329.
  • SANJİAN, Avedis K., The Armenian Communities In Syria Under Ottoman Dominion, Harvard University Press, Cambridge – Massachusetts 1965.
  • Makaleler EYİCİL, Ahmet, “1895 Maraş ve Zeytûn Đsyanı”, OTAM, Sayı: 11, Ankara 2000, s. 157-210.
  • GÜLLÜ, Ramazan Erhan, “16 Kasım 1895 Antep Ermeni Đsyanı”, Đstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı: 51, Yıl: 2010/1, s. 123-164.
  • GÜLLÜ, Ramazan Erhan, “Münşî ve Muhlis Bir Midhat Paşa Yetiştirmesi: Köse Mehmet Râif Paşa (1836-1911)”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, Sayı: 17, Đstanbul 2011, s. 71-112.
  • GÜNAY, Nejla, “1895 Zeytun Đsyanı”, Türk-Ermeni Đlişkilerinin Gelişimi ve 1915 Olayları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, (Yayına Hazırlayan: Hale Şıvgın), Gazi Üniversitesi Atatürk Đlkeleri ve Đnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara 2006, s. 429-438.
  • GÜNAY, Nejla, “Kıbrıs’ın Đngiliz Đdaresine Bırakılması ve Bunun Anadolu’da Çıkan Ermeni Olaylarına Etkisi”, Akademik Bakış, Cilt: 1, Sayı: 1, Ankara 2007, s. 115- 126.
  • KIRMIZI, Abdülhamit, “19. Yüzyılda Taşra Đdaresi”, Selçuklu’dan Cumhuriyet’e Şehir Yönetimi, (Editörler: Erol Özvar-Arif Bilgin), Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını, Đstanbul 2008, s. 299-319.
  • ÖZÜÇETİN, Yaşar-Yıldız, Sadık, “14 Şubat 1909 Hükümet Krizi Öncesinde İngiliz Gözüyle Osmanlı Hükümeti ve Meclis-i Mebusan”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal Of International Social Research, Volume: 1/2, Winter 2008, s. 372-383.
  • Tezler KOÇAK, Ender, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Halep Vilayeti’nde Ermeni Ayaklanmaları (1895-1915), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin 2007.
  • ÖZŞAVLI, Halil, Urfa Ermeni Olayları (1880-1920), Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa 2011.
APA Güllü R (2012). 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. , 1 - 32.
Chicago Güllü Ramazan Erhan 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. (2012): 1 - 32.
MLA Güllü Ramazan Erhan 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. , 2012, ss.1 - 32.
AMA Güllü R 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. . 2012; 1 - 32.
Vancouver Güllü R 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. . 2012; 1 - 32.
IEEE Güllü R "1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-." , ss.1 - 32, 2012.
ISNAD Güllü, Ramazan Erhan. "1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-". (2012), 1-32.
APA Güllü R (2012). 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 0(32), 1 - 32.
Chicago Güllü Ramazan Erhan 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM 0, no.32 (2012): 1 - 32.
MLA Güllü Ramazan Erhan 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, vol.0, no.32, 2012, ss.1 - 32.
AMA Güllü R 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM. 2012; 0(32): 1 - 32.
Vancouver Güllü R 1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM. 2012; 0(32): 1 - 32.
IEEE Güllü R "1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-." Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 0, ss.1 - 32, 2012.
ISNAD Güllü, Ramazan Erhan. "1895-1896 Ermeni İsyanlarının Osmanlı Vilayet İdaresine Etkileri -Halep Örneği-". Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM 32 (2012), 1-32.