Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi

Uzun, Ferat; CANKAYA, Necda; ALAY, FATİH; İspirli, Kadir

Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi

Kadir İSPİRLİ, (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Samsun, Türkiye)

Fatih ALAY, (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Samsun, Türkiye)

Ferat UZUN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Samsun, Türkiye)

Necda CANKAYA (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Samsun, Türkiye)

Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi

5 2

Yıl: 2016 Cilt: 3 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 14 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi

Öz:

Kastamonu ili, Taşköprü ilçesine bağlı 12 köyün doğal meralarının bazı vejetasyon özelliklerini belirlemek amacı ile 2014 yılında yapılan bu çalışmada modifiye edilmiş tekerlekli lup (halka) metodu kullanılmıştır. Vejetasyon etüdü yapılan meralarda toplam olarak 103 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerin 13 adedi azalıcı, 14 adedi çoğalıcı ve 76 adedinin ise istilacı tür olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın yürütüldüğü meraların bitkiyle kaplı alan oranı ortalaması % 83.34'tir. Mera vejetasyonlarında yer alan türlerin kalite dereceleri bakımından sınıflandırılması neticesinde botanik kompozisyondaki; azalıcılar, çoğalıcılar ve istilacı türlerin oranları ise sırasıyla % 13.35, % 29.15 ve % 57.50 olarak belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre çalışılan meraların 1 adedi "İyi", 5 adedi "Orta" ve 6 adedi ise "Zayıf" mera durumu sınıfına girmiştir. Mera sağlığı açısından yapılan sınıflamada ise 11 mera "Sağlıklı", 1 mera ise "Riskli" olarak belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre; çalışılan meraların yarısı dikkatli bir şekilde kullanılmaya, diğer yarısı ise acilen ıslah programına dâhil edilmeye ihtiyaç duymaktadır. Çalışmada otlatma derecesi ile otlayan hayvan sayısı (r=0.608*) ve mera toprağının sıkışması arasında pozitif (r=0.590*), kaliteli bitki oranı arasında negatif (r=-0.624*); otlayan hayvan sayısı ile bitkilerin toprağı kaplama oranı arasında negatif (r=-0.581*), toprak erozyonu arasında pozitif (r=0.582*); bitki örtüsü ile erozyon arasında negatif (r=-0.515, önem derecesi 0.086); rakım ile mera alanı arasında negatif (r=-0.775**); toprağı kaplama oranı ile kaliteli bitki oranı arasında pozitif (r=0.594*) ilişkiler belirlenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Ziraat Mühendisliği Orman Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Impacts of Livestock Grazing and Topography on Vegetation Cover and Structure in Natural Rangelands

Öz:

This study was conducted to determine some vegetation characters of 12 natural rangelands in Kastamonu province in 2014. In the study, modified wheel point method with loop was used. Totally 103 plant species were determined in studied rangelands. This plant species were also divided into 3 different successional groups: i) 13 species were decreases, ii) 14 species were increasers, and 76 species were invaders. In the experiment rangelands, plant coverage rate was 83.34%. Considering the different successional groups, which had influential effect to pasture quality, decreasers, increasers, and invaders had 13.35%, 29.15% and 57.50%, respectively. The results from the present study indicated that 1 rangeland are "Good", 5 rangelands are "Fair" and 6 rangeland are "Poor" conditions based on the rangeland condition classes. On the other hand, 11 and 1 rangelands were found as "Healthy" and "Risky" in health categories. According to these results half of the rangelands must be used carefully, while other half are need improving immediately. There were significant correlations between grazing level and livestock number (r=0.608*) and soil compaction (r=0.590*) and decreaser+increaser plant ratio (r=-0.624*); between livestock number and plant cover (r=-0.581) and soil erosion (r=0.582*); between plant cover and soil erosion (r=-0.515, Sign. 0.086); between the altitude and area of rangelands (r=-0.775**); between plant cover and decreaser+increaser plant ratio (r=0.594)

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Ziraat Mühendisliği Orman Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Amiri, F., Ariapour, A., Fadai, S., 2008. Effects of livestock grazing on vegetation composition and soil moisture properties in grazed and non-grazed range site. Journal of Biological Sciences, 8(8): 1289- 1297.
Anonim, 2005. Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı. http://www. tarim.gov.tr/Belgeler /Mevzuat/ Talimatlar/ Toprak Arazi Siniflamasi Standartlari Teknik TalimativeIlgiliMevzuat_ yeni.pdf (Erişim tarihi: 28.09.2015).
Anonim, 2015. İklim: Taşköprü. http://tr.climate- data.org/location/19450. (Erişim tarihi: 05.10.2015).
Ayan, İ., 1997. Samsun yöresi engebeli meralarında değişik ıslah yöntemlerinin etkileri üzerinde bir araştırma. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Ayan, İ., Mut, H., Acar, Z., Başaran, U., Töngel, M.Ö., Aşçı, Ö.Ö., 2007. Samsun ili kıyı kesiminde yer alan taban meraların bitki örtüsü, toprak özellikleri ve bazı sorunlar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 54-57.
Aydın, İ., Uzun, F., 2000. Lâdik ilçesi Salur köyü merasında farklı ıslah metotlarının ot verimi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Turkish Journal of Agricultural and Forestry, 24(2): 301- 307.
Bari, F., Wood, M.K., Murray, L., 1993. Livestock grazing impacts on infiltration rates in a temperate range of Pakistan. Journal of Range Management, 46(4): 367-372.
Beskow, W.B., 2001. Integration of goats into sheep and cattle grazing systems as a permanent weed control tool. PhD Thesis, Institute of Natural Resources, Massey University, New Zealand.
Bilgen, M., Özyiğit, Y., 2005. Korkuteli ve Elmalı'da bulunan bazı doğal meraların vejetasyon durumlarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 261-266.
Blanchet, K., Moechnig, H., DeJong-Hughes, J., 2003. Grazing systems planning guide. University of Minnesota Extension Service, BU-07606-S, http://www.extension.umn.edu/agriculture/beef/com ponents/docs/grazingsystemsplanning.guide.pdf (Erişim tarihi: 22.04.2015).
Cerit, T., Altın, M., 1999. Tekirdağ yöresi doğal meralarının vejetasyon yapısı ile bazı ekolojik özellikleri. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt: 3, 15-18 Kasım, Adana, s. 6-11.
Curtis, D., Wright, T., 1993. Natural regeneration and grazing management a case study. Australian Journal of Soil and Water Conservation, 6(4): 30- 34.
Çomaklı, B., Fayetörbay, D., Daşçı, M., 2012. Changing of botanical composition and canopy coverage ratio in rangelands at different altitudes. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1): 17-21.
David, A.P., Jeffrey, E.H., Patrick, S., Mike, P., 2002. Rangeland health attributes and indicators for qualitative assessment. Journal of Range Management, 55(6): 584-597.
Davis, P.H., 1970. Flora of Turkey and East Aegean Islands. University Press, UK: Edinburg, pp. 518- 531.
Gökkuş, A., Koç, A., Çomaklı, B., 2000. Çayır-Mer'a Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 142, Erzurum.
Han, J.G., Zhang, Y.J., Wang, C.J., Bai, W.M., Wang, Y.R., Han, G.D., Li, L.H., 2008. Rangeland degradation and restoration management in China. The Rangeland Journal, 30(2): 233-239.
Holechek, J.L., Pieper, R.D., Herbel, C.H., 2010. Range Management: Principles and Practices (6th Edition). Prentice Hall, Amsterdam.
Kenneth, E.S., Pierson, F.B., Robichaud, P.R., 2009. Effect of plant species composition on rangeland hydrology and erosion. 62nd Society for Range Management Annual Meeting, Paper No. 07-9, Albuquerque.
Kidane, G., 2005. Rangeland potential, quality and restoration strategies in North-East Ethiopia: a case study conducted in the Southern Afar Region. PhD thesis, University of Stellenbosch, South Africa.
Klintenberg, P., Verlinden, A., 2008. Water points and their influence on grazing resources in Central Northern Namibia. Land Degradation and Development, 19(1): 1-20.
Koç, A., Gökkuş, A., Altın, M., 2003. Mera durumu tespitinde dünyada yaygın olarak kullanılan yöntemlerin mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s. 36-42.
Koç, A., Çakal, Ş., 2004. Comparison of some rangeland canopy coverage methods. International Soil Congress Natural Resource Management for Sustainable Development, 7-10 June, Erzurum, pp. 41-45.
Koç, A., Kadıoğlu, S., 2012. Some characteristics of an upland rangeland's vegetation in the Eastern Anatolia. The 9th European Dry Grassland Meeting, 19-23 May, Posters, Session 3-4, Greece.
Loughran, R.J., Elliott, G.L., McFarlane, D.J., Campbell, B.L., 2004. A survey of soil erosion in Australia using caesium-137. Geographical Studies, 42(2): 221-233. Australian
Macopiyo, L.A., 2005. Spatially explicit, individual- based modelling of pastoralists' mobility in the rangelands of east Africa. MSc. thesis, Office of Graduate Studies of Texas A&M University.
Seydoşoğlu, S., Saruhan, V., Mermer, A., 2015. Diyarbakır ili Silvan ilçesi taban meralarının vejetasyon yapısı üzerinde bir araştırma. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 1-7.
Sun, D., Liddle, M.J., 1993. A survey of trampling effects on vegetation and soil in eight tropical and sub-tropical areas. Environmental Management, 17(4): 497-510.
Şahinoğlu, O., 2010. Bafra ilçesi koşu köyü merasında uygulanan farklı ıslah yöntemlerinin meranın ot verimi, yem kalitesi ve botanik kompozisyonu üzerine etkileri. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Töngel, M.Ö., Ayan, İ., 2005. Samsun ili çayır ve meralarında yetişen bazı zararlı bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 84-93.
Turan, N., Özyazıcı, M.A., Tantekin, G.Y., 2015. Siirt ilinde çayır mera alanlarından ve yem bitkilerinden elde edilen kaba yem üretim potansiyeli. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 69-75.
Usal, G., 2006. Toros dağ köylerinde organik tarım yoluyla üretici gelirlerini arttırma olanakları. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Uzun, F., Garipoğlu, A.V., Algan, D., 2010. Meralarımızda görülen sarı peygamber çiçeği (Centaurea solstitialis L.)'nin bitkisel özellikleri ve kontrolü. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3): 213-222.
Ünal, S., Karabudak, E., Öcal, M.B., Koç, A., 2011. Interpretations of vegetation changes of some villages rangelands in Çankırı province of Turkey. Turkish Journal of Field Crops, 16(1): 39-47.
Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Aydoğdu, M., Dedeoğlu, F., Özaydın, K.A., Avağ, A., Aydoğmuş, O., Şahin, B., Aslan, S., 2012a. Ankara ili meralarının değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(2): 41-49.
Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Özaydın, K.A., Avağ, A., Yıldız, H., Aydoğmuş, O., Şahin, B., Aslan, S., 2012b. Çankırı ili meralarının mera durumu ve sağlığının belirlenmesi üzerine bir çalışma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2): 131-135.
Ünal, S., Mutlu, Z., Urla, Ö., Yıldız, H., Şahin, B., 2013. Evaluation and determination of rangeland vegetation in Kayseri province. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2): 86-95.
Ünal, S., Mutlu, Z., Urla, Ö., Yıldız, H., Aydoğdu, M., Şahin, B., Aslan, S., 2014. Improvement possibilities and effects of vegetation subjected to long-term heavy grazing in the steppe rangelands of Sivas. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(1): 22-30.
Yavuz, T., 1999. Tokat ili Taşlıçiftlik köyü doğal merasının gübreleme ve dinlendirme yöntemi ile ıslah olanakları üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, A.K., Yıldız, H., 2011. Samsun ili meralarının vejetasyon özellikleri. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt 3, 12-15 Eylül, Bursa, s. 1773-1778.
Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, K., Yıldız, H., 2012. Amasya mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 181-185.
Yılmaz, İ., Terzioğlu, Ö., Akdeniz, H., Keskin, B., Özgökçe, F., 1999. Ağır ve nispeten hafif otlatılan bir meranın bitki örtüsü ile kuru ot verimlerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, s. 23-28.

APA	İspirli K, ALAY F, Uzun F, CANKAYA N (2016). Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. , 14 - 22.
Chicago	İspirli Kadir,ALAY FATİH,Uzun Ferat,CANKAYA Necda Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. (2016): 14 - 22.
MLA	İspirli Kadir,ALAY FATİH,Uzun Ferat,CANKAYA Necda Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. , 2016, ss.14 - 22.
AMA	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. . 2016; 14 - 22.
Vancouver	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. . 2016; 14 - 22.
IEEE	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N "Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi." , ss.14 - 22, 2016.
ISNAD	İspirli, Kadir vd. "Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi". (2016), 14-22.

APA	İspirli K, ALAY F, Uzun F, CANKAYA N (2016). Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 14 - 22.
Chicago	İspirli Kadir,ALAY FATİH,Uzun Ferat,CANKAYA Necda Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 3, no.1 (2016): 14 - 22.
MLA	İspirli Kadir,ALAY FATİH,Uzun Ferat,CANKAYA Necda Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, vol.3, no.1, 2016, ss.14 - 22.
AMA	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2016; 3(1): 14 - 22.
Vancouver	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2016; 3(1): 14 - 22.
IEEE	İspirli K,ALAY F,Uzun F,CANKAYA N "Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi." Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3, ss.14 - 22, 2016.
ISNAD	İspirli, Kadir vd. "Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi". Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 3/1 (2016), 14-22.