PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ
Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 22 - 43 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ
Öz: Her devrimin gerçekleşmesinde ekonomik, dini, kültürel, siyasal, sosyal ve hatta psikolojik nedenler etkili olmaktadır. 1979 yılında gerçekleşen İran Devrimi de benzer nedenler üzerinden şekillenmiştir. Ancak İran Devrimi'ni konu alan çalışmalarda devrimin psikolojik temelleri üzerinde fazla durulmamıştır. Halbuki yaklaşık aynı dönemlerde gerçekleşen diğer devrimlere kıyasla İran Devrimi'nin farklı bir yöne sapmasındaki dini söyleminin ve eyleminin ardında çok önemli psikolojik faktörler bulunmaktadır. Bu arka plandan hareketle çalışma, 1979 Devrimi'nde İran toplumunun geçmişiyle ilintili psikolojik süreçlerin rol oynadığı iddiasındadır. Bu iddianın temellendirilebilmesi amacıyla da devrimin arka planını oluşturan ve devrim süresince İran toplumuna yön veren psikolojik etkenlere odaklanılmıştır. Çalışmada, devrimin ardındaki nedenlerin salt psikolojik etkenlere indirgenmesi yerine psikopolitik bakış açısıyla tekrar değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Konuya psikanalitik ekolün varsayımları üzerinden yaklaşılmış ve devrim yıllarında İran toplumundaki psikolojik süreçler Vamık Volkan'ın 'geniş gruplar ve liderler' yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Ayrıca İran Devrimi'nin arka planındaki psikolojik etkenlerin açıklanabilmesi amacıyla bir psikolojik motivasyon piramidi geliştirilmiştir. Bu minvalde piramidin tabanından zirvesine doğru sırasıyla 'seçilmiş travmalar', 'mağduriyet/suçluluk psikolojisi', 'başkaldırı duygusu' ve 'liderlik' kavramları ile devrimin psikolojik motivasyonu irdelenmiştir
Anahtar Kelime: Konular:
IRANIAN REVOLUTION WITH PSYCHOPOLITICAL DIMENSION
Öz: Economic, religional, cultural, political, social and even psychological reasons are influential in the realization of every revolution. The Iranian Revolution, which took place in 1979, was shaped by similar reasons. However, the studies on the Iranian Revolution did not focus much on the pyschological foundations of the revolution. However, there are very important psychological factors behind the religious rhetoric and action of the Iranian Revolution in a different direction compared to other revolutions of the same period. From this background, this study claims that psychological processes related to history of Iran society played role in Iranian Revolution. In order to ground that claim, psychological factors which constitutes the background of revolution and guides Iran society throughout revolution are centered upon in this study. In the study, it was aimed to reevaluate the reasons behind the revolution with a psychopolitical point of view instead of merely reducing it to pyschological factors. Subject approached through the assumption of the psychoanalytic school and psychological processes in Iranian society were analyzed by Vamık Volkan's 'large groups and leaders' approach in the years of revolution. Additionaly psychological motivation pyramid was developed in order to describe the psychological factors of process that led to the Iranian Revolution. In this manner, psychological motivation of the revolution in order from the base of the pyramid to the top 'chosen traumas', 'psychology of victimization/guilt', 'disobedience feeling' and 'leader' notions was discussed
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abrahamian, Ervand (2014). Modern İran Tarihi (3. Baskı). Çev: Dilek Şendil. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Aksoy, Ayşe B. ve Gür, Çağla (2008). "Ortadoğu Ülkelerinde Aile Yapısı ve Çocuğa Genel Bakış". Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 16, Sa. 1, 49-60.
- Aksoylar Çetirge, Yurdanur (1997). Namludaki Karanfilden Şeriata İran (2. baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Alkan, Mustafa Nail (1995). "İran'ın Batı ile İlişkileri". Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi Avrasya Dosyası, C. 2, Sa. 1, 19-26.
- Asl, Nasır Kashef (2011). "İran İslam Cumhuriyeti Dış Politika Oluşumunu Etkileyen Etmenler: Bir İranlı Görüşü". Ortadoğu Siyasetinde İran. Türel Yılmaz ve Mehmet Şahin (Ed.). Ankara: Barış Kitap, 141-162.
- Babaoğlu, Ali (2014). "Freud'de Toplum, Kültür ve Din Felsefesi". Uygarlığın Huzursuzluğu (5. Baskı). Sigmund Freud (Yaz.). İstanbul: Metis Yayınları, 9-22.
- Chehabi, Houchang E. (1995). "İran İslam Cumhuriyeti'nde Din Adamları ve Devlet". Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi Avrasya Dosyası, C. 2, Sa. 1, 7-18.
- Cleveland, William L. (2015). Modern Ortadoğu Tarihi (2. Baskı). Çev: Mehmet Harmancı. İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Çetinkaya, Doğan (2014). "Kalın Çizgilerle Ortadoğu Tarihinde Direniş ve Toplumsal/Siyasal Aktörler (1798-2011)". Ortadoğu'da Direniş, Devrim, Emperyalizm. Doğan Çetinkaya (Drl.). İstanbul: İletişim Yayınları, 11-57.
- Çevik, Abdülkadir (2010). Politik Psikoloji (4. Baskı), Ankara: Dost Kitabevi.
- Çevik, Abdülkadir ve Ceyhun, Birsen (2011). "Toplumsal Yas: Bir Karizmatik Liderin Ölümüyle Ortaya Çıkan Psikopolitik Süreçler". Politik Psikoloji Yıllığı-Cilt 1. Bahar Senem Çevik Ersaydı (Drl.). Ankara: Barış Kitap, 33-46.
- Çevik, Abdülkadir (2011). "Bölünme Psikolojisi ve Demokrasi İçin Uzlaşma Kültürü". Politik Psikoloji Yıllığı-Cilt 1. Bahar Senem Çevik Ersaydı (Drl.). Ankara: Barış Kitap, 2-3.
- Çevik Ersaydı, Bahar Senem (2012-2013). "İnterdisipliner Bir Bilim Dalı Olarak Politik Psikoloji ve Kullanım Alanları". 21. Yüzyılda Sosyal Bilimler. C. 2, (Kış), 39-62.
- Dabashi, Hamid (2008). İran: Ketlenmiş Halk. Çev: Emine Ayhan. İstanbul: Metis Yayınları.
- Dabashi, Hamid (2015). Şiizim: Bir Protesto Dini. Çev: Belgin Çallı. İstanbul: Yarın Yayınları.
- Duman, Sevgi (2005). "Kamuoyu ve Propaganda", Türk Psikoloji Bülteni, C. 11, Sa. 37, 50-57.
- Efegil, Ertan (2012). "İran Dış Politika Yapım Sürecini Etkileyen Unsurlar". Ortadoğu Analiz, C. 4, Sa. 48, 53-68.
- Erişen, Elif (2012). "An Introduction to Political Psychology for International Relations Scholars". Perceptions, Vol. XVII, No. 3, 9-28.
- Ferenczi, Sander (2014). Psikolojik Travma (2. Baskı). Çev: Hüsen Portakal. İstanbul: Cem Psikoloji Yayınları.
- Foran, John (1994). "The Iranian Revolution of 1977-1979". A Century of Revolution - Social Movements in Iran (Vol. 2). John Foran (Ed.). Minneapolis: University of Minnesota Press, 160-188.
- Garthwaite, Gene R. (2011). İran Tarihi. Çev: Fethi Aytuna. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- Halliday, Fred (1992). "İran Devrimi: Eşitsiz Gelişme ve Dinci Popülizm". Çev: H. Serkan Sakallıoğlu. İran Devrimi: Din, Anti-emperyalizm ve Sol. Serpil Üşür (Ed.). İstanbul: Belge Yayınları, 9-53.
- Homayounpour, Gohar (2015). Tahran'da Psikanaliz Yapmak. Çev: Aslı Mertan. İstanbul: Everest Yayınları.
- Houghton, David Patrick (2015). Siyaset Psikolojisi. Çev: Hüsamettin İnanç ve Duygu Şekeroğlu, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Humeyni, İmam (1991). İslam'da Devlet. Çev: Objektif Yayınları, İstanbul: Objektif Yayınları.
- İlhan, Rifat (2011). "Açılım Süreci ve Sivil İtaatsizlik Eylemleri". Politik Psikoloji Yıllığı- Cil 1. Bahar Senem Çevik Ersaydı (Drl.). Ankara: Barış Kitap, 62-66.
- Kantarcı, Şenol (2005). "Kıbrıs Laboratuvarı". Kıbrıs Laboratuvarı. Şenol Kantarcı (Drl.). İstanbul: Aktüel Yayınları, 231-251.
- Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2014). Zoraki Diplomat (8. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Keskin, Halife (2000). Kendi Kaynakları Işığında Şia İnanç Esasları. Ankara: Beyan Yayınları.
- Khosrokhavar, Farhad ve Roy, Oliver (2013). İran: Bir Devrimin Tükenişi (2. Baskı). Çev: İsmail Yerguz. İstanbul: Metis Yayınları.
- Mina, Perviz (2014). "Röportaj". İran: Bir Devrimin Anatomisi, Raci Ömer (Haz.). Al Jazeera Türk Belgesel, https://www.youtube.com/watch?v=Y1SRxk2eU4g (Erişim Tarihi: 17.05.2016).
- Moghaddam, Fatali (2014). Diktatörlüğün Psikolojisi (2. Baskı). Çev: Hakan Kabasakal, İstanbul: 3P Yayıncılık.
- Moghadam, Val (1994). "Islamic Populism, Class and Gender", A Century of Revolution - Social Movements in Iran (Vol. 2). John Foran (Ed.). Minneapolis: University of Minnesota Press, 189-222.
- Robins, Robert S. ve Post, Jerrold M. (2001). Politik Paranoya: Nefretin Psikopolitiği. Çev: İnci Kurmuş. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
- Roy, Oliver (1994). Siyasal İslamın İflası (3. Baskı). Çev: Cüneyt Akalın. İstanbul: Metis Yayınları.
- Saray, Mehmet (2006). Türkiye-İran İlişkileri (2. Baskı). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
- Skocpol, Theda (1992). "Rantiye Devlet ve İran Devriminde Şii İslam". Çev: Serpil Üşür, İran Devrimi: Din, Anti-emperyalizm ve Sol. Serpil Üşür (Ed.). İstanbul: Belge Yayınları, 54-82.
- Şahin, Mehmet (2011). "Şii Jeopolitiği: İran İçin Fırsatla ve Engeller". Ortadoğu Siyasetinde İran. Türel Yılmaz ve Mehmet Şahin (Ed.). Ankara: Barış Kitap, 177-193.
- Tabriz, Asghar Alam (2004). Aydınların, Dini Lider ve Esnafın İran Yakın Dönem Toplumsal Hareketlerindeki ve Devrimlerindeki Rollerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Taflıoğlu, Mehmet Serkan (2013). "İran İslam Cumhuryeti'nde Egemenlik ve Meşruiyet Kaynağı "Velayet-i Fakih". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 68, Sa. 3, 95-112.
- Tiryaki, Fatih ve Balkan, Serkan (2014). "İran Mitolojisinin İslam Devrimi'ndeki Rolü: Humeyni ve Şah'ın Söylemlerinin Analizi". Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, C. 1, Sa. 2, 85-113.
- Üşür, Serpil (1992). "Önsöz", İran Devrimi: Din, Anti-emperyalizm ve Sol. Serpil Üşür (Ed.). İstanbul: Belge Yayınları, 5-8.
- Volkan, Vamık D. (1993). Etnik Terörizmin Psikolojisi. Çev: Abdülkadir Çevik ve Birsen Ceyhun. Ankara Başbakanlık Basımevi: Politik Psikoloji Yayınları.
- Volkan, Vamık D. (2008). Kıbrıs: Savaş ve Uyum-Çatışan İki Etnik Grubun Psikanalitik Tarihi. Çev: Berna Kılınçer. İstanbul: Everest Yayınları.
- Volkan, Vamık ve Atabey, Nuri (2010). Osmanlı'nın Yasından Atatürk'ün Türkiye'sine Onarıcı Liderlik ve Politik Psikoloji. Ankara: Kripto Kitaplar.
- Volkan, Vamık D. (2012). Körü Körüne İnanç: Kriz ve Terör Dönemlerinde Geniş Gruplar ve Liderleri (3. Baskı). Çev: Özgür Karaçam. İstanbul: Okyan Us Yayın.
- Volkan, Vamık D. (2013). Divandaki Düşmanlar. Çev: Serap Erdoğan Taycan. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
- Volkan, Vamık (2015). "Büyük Grup Kimliği ve Barışı Sağlama". Çev: Mine Çankaya. Siyaset Psikolojisi. Özlem Dirilen Gümüş (Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık, 91-111.
- Yeğin, Abdullah (2013). "İran Siyasetini Anlama Kılavuzu". Rapor. Ankara: SETA.
| APA | DEMİRKILINÇ S (2017). PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. , 22 - 43. |
| Chicago | DEMİRKILINÇ SELÇUK PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. (2017): 22 - 43. |
| MLA | DEMİRKILINÇ SELÇUK PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. , 2017, ss.22 - 43. |
| AMA | DEMİRKILINÇ S PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. . 2017; 22 - 43. |
| Vancouver | DEMİRKILINÇ S PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. . 2017; 22 - 43. |
| IEEE | DEMİRKILINÇ S "PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ." , ss.22 - 43, 2017. |
| ISNAD | DEMİRKILINÇ, SELÇUK. "PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ". (2017), 22-43. |
| APA | DEMİRKILINÇ S (2017). PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(1), 22 - 43. |
| Chicago | DEMİRKILINÇ SELÇUK PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9, no.1 (2017): 22 - 43. |
| MLA | DEMİRKILINÇ SELÇUK PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.9, no.1, 2017, ss.22 - 43. |
| AMA | DEMİRKILINÇ S PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2017; 9(1): 22 - 43. |
| Vancouver | DEMİRKILINÇ S PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2017; 9(1): 22 - 43. |
| IEEE | DEMİRKILINÇ S "PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9, ss.22 - 43, 2017. |
| ISNAD | DEMİRKILINÇ, SELÇUK. "PSİKOPOLİTİK BOYUTUYLA İRAN DEVRİMİ". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9/1 (2017), 22-43. |
