TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ

DAĞISTANLIOĞLU, B Erdem; KARAKOÇ ÖZTÜRK, BAŞAK

TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ

Başak KARAKOÇ ÖZTÜRK, (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi ABD)

B Erdem DAĞISTANLIOĞLU (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi ABD)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

3 1

Yıl: 2016 Cilt: 5 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1912 - 1944 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ

Öz:

Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının zaman, kip ve bakışı algılama düzeylerini ve bu algıların birinci ve dördüncü sınıflar açısından farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Bakış (görünüş), kip ve zaman başlıkları altında ele alınan bu yapılar, kendisini oluşturan morfemlerin üzerinde, bağlama dayalı anlam özellikleri arz etmeleri ve soyut kavramları işaret etmeleri bakımından Türkçenin öğretiminde çeşitli zorlukların yaşanmasına neden olmaktadır. Fiil çekimlerinde zaman, kip ve bakış kategorilerini öğretecek kişiler olan Türkçe öğretmenlerinin bunlara yönelik yetkinlikleri ve bu kavramları nasıl algıladıkları, söz konusu soyut kavramların ortaokul öğrencilerine sezdirilmesini kolaylaştıracak veya zorlaştıracaktır. Dolayısıyla Türkçe öğretmeni adaylarının zaman, kip ve bakış kavramları ile basit ve birleşik çekimli yapıları ne düzeyde öğrendiklerini ve nasıl algıladıklarını sorgulamak, öğretim sürecini daha etkili bir şekilde düzenlemek açısından yararlı olacaktır. Bu önem ve gerekçeden yola çıkarak yapılan çalışma, nitel araştırma desenlerinden durum araştırması olarak desenlenmiş, çalışma grubu olasılık temelli olmayan, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışma grubunu 10'u birinci sınıftan, 10'u dördüncü sınıftan seçilmiş 20 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmuştur. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının belirlenmesinde görüşme yapmayı kabul etme ve araştırmaya katılmaya istekli olma göz önünde bulundurulmuştur. Veriler, nitel veri toplama tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme ile toplanmış, görüşmeler ses kayıtları yapılarak kaydedilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yapılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda birinci sınıf ve dördüncü sınıf Türkçe öğretmeni adaylarının basit ve birleşik çekimli fiil yapıları başlığı altında zaman, bakış ve kip kavramlarının sınıflandırılmasına yönelik bilgilerinin niteliği ve algılama düzeylerinin ne açıdan farklılaştığı, söz konusu yapıların ortaokul, lise ve üniversite düzeyindeki öğretimi ve Türkçe öğretmeni adaylarının kendilerine yöneltilen sorulara verdikleri cevaplardaki yansımaları tespit ve tahlil edilmiş, elde edilen bulguların bu yapıların öğretilmesi sürecine ve literatüre katkı sağlaması bakımından öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

TURKISH LANGUAGE PRESERVICE TEACHERS’ TENSE, MOOD AND ASPECT CONCEPTION LEVELS

Öz:

The aim of the research is to propound of getting differentiation or not on the level of the first and fourth class students in terms of perception level of the Turkish language preservice teachers on tense, aspect and mood titles. Hence, studying on the knowledge level, what is learnt and how they perceive which is about aspect, mood and tense titles and simple or compound conjugations of Turkish language preservice teachers will be beneficial in terms of organizing the teaching process more effectively. This structures, which are paired with tense, aspect and mood titles, result in various difficulties in teaching Turkish Language because of calling for context based features and pointing abstract concepts on the morphemes which compose this structures mentioned before. Turkish language teachers’ proficiency towards teaching tense, aspect and mood titles on conjugations will make it complex or easy on making understand there abstract concepts over primary school students. The study is designed and determined as qualitative research in terms of non probability working based group and sampling criteria which is in sampling method. The twenty Turkish language preservice teachers, which are 10 of the first grade and 10 of the fourth grade, constituted the study group. On the determination of the teachers in the research, willingness to participate and acceptance to participate in the survey was considered. The data was collected according to the technique of semistructured interviews which depends on the qualitative data collection techniques and interviews were recorded by using audio recordings. The data obtained was analyzed by making content analysis. At the end of the research, it is expected that it can be discussed with regard to the quality of the knowledge in terms of classification of concepts which are under the title of simple or compound conjugations such as tense, aspect and mood and also aspects of the differentiation of the perception level of the first and the fourth grade Turkish language preservice teachers and thus it can be beneficial on not only teaching these structures, but the literature

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ACARLAR, K. (1969). Fiil Kiplerindeki Anlam Kaymalarının Nedenleri. Türk Dili, XX (213), 250- 253.
AKÇATAŞ, A. (2004). Cümlede Zaman. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 1, 97- 104.
AKSAN, D. (2000). Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Üç Cilt Birlikte 3. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 439.
AKSAN, D. (2006). Anlambilim - Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: 4. Baskı Engin Yayınevi.
ASLAN DEMİR, S. (2008). Türkçede İsteme Kipliği Semantik - Pragmatik Bir İnceleme. (1. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
BANGUOĞLU, T. (2000). Türkçenin Grameri. (6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 528.
BENZER, A. (2012). Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik. (1. Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
DAĞISTANLIOĞLU, B. E. ve KARAKOÇ ÖZTÜRK. B. (2013). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Fiil Çekimlerindeki Birleşik Yapılar ve Kip Üzerine Görüşleri: Nitel Bir Araştırma. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 543-562.
DAHL, Ö. (1994). Aspect. The Encyclopedia of Language and Linguistics, 1, 240- 247.
DEMİR, N. ve YILMAZ, E. (2003). Türk Dili El Kitabı. İstanbul: Grafiker Yayınları.
DENY, J. (1941). Türk Dili Grameri- Osmanlı Lehçesi (Çev. Ali Ulvi Elöve). (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Maarif Matbaası.
DİLÂÇAR, A. (1949). Aspekt. Türk Ansiklopedisi, III, 474- 477.
DİLÂÇAR, A. (1971). Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1971, 81- 145.
DİLÂÇAR, A. (1974). Türk Fiilinde “Kılınış”la “Görünüş” ve Dilbilgisi Kitaplarımız. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1973 - 1974, 159- 171.
EDİSKUN, H. (2005). Türk Dilbilgisi Sesbilgisi - Biçimbilgisi - Cümlebilgisi. (10. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
ERGİN, M. (2000). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
ERK EMEKSİZ, Z. (2008). Türkçede Kiplik Anlamının Belirsizliği ve Anlamsal Roller. Dil Dergisi, 41, 55-66.
ERKMAN AKERSON, F. (2000). Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış. İstanbul: Multilingual.
GABAIN, A. von (1953). Türkçede Fiil Birleşimleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten,16- 28.
GENCAN, T. N. (1979). Dilbilgisi. (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 418.
GÖKSEL, A. ve KERSLAKE, C. (2005). Turkish A Comprehensive Gramer. (1. Baskı). Londra.
GÜLSEVİN, G. Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Üzerine. VIII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi 1999, 1 - 8, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/gulsevin_02.pdf (23.02.2009).
HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. (1. Baskı). Ankara: Engin Yayınevi.
HİRİK, S. (2013). Olasılık Bildiren Kipliklerin Eski Uygur Türkçesi Metinlerindeki Görünümü. Dil Araştırmaları, 12, 139-1161.
İMER, K. ve KOCAMAN A. ve ÖZSOY A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. (1. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
JOHANSON, L. (2016). Türkçede Görünüş (Çev. Nurettin Demir). (1. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
MEB (2005). Dil ve Anlatım Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (9-12. Sınıflar). Ankara.
MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara.
MEB (2014). Ortaöğretim Dil ve Anlatım 10. Sınıf Ders Kitabı. (4. Baskı). Ankara.
KARABAĞ, İ. (2000). Türkçede Kip ve Kiplik Olgusu. Türk Dili, 585, 275-278.
KARTALLIOĞLU, Y. ve YILDIRIM H. (2007). Azerbaycan Türkçesi. Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet B. Ercilasun), (1. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları, 171-230.
KERİMOĞLU, C. (2010). Türkiye Türkçesindeki Bilgi Kipliği İşaretleyicileri Üzerine: Kesinlik Dışılık. Turkish Studies International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish and Turkic,5(4), 434-478.
KERİMOĞLU, C. (2014). Genel Dilbilime Giriş. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. KOCAMAN, A. (1981). Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görüşler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1980- 1981, 81- 85.
KOÇ, N. (1990), Yeni Dilbilgisi, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
KONONOV, A. N. (1956). Çağdaş Türk Edebȋ Dilinin Grameri (Çev. Sabit Paylı). Moskova. KORKMAZ, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. (Genişletilmiş 3. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 575.
KUŞ, E. (2009). Nicel- Nitel Araştırma Teknikleri. (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
MERRIAM, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications In Education. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
MILES, M. B. ve HUBERMAN M. A. (1994). Qualitative Data Analysis. London: Sage Publication.
ÖZEL, S. ve ATABAY, N. ve KUTLUK, İ. (2003), Sözcük Türleri. (3. Baskı). İstanbul: Papatya Yayıncılık.
ÖZMEN, M. (2001). Ahmed-i Dâ’î Divanı I (Metin-Gramer-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 775/1.
PALMER, F. R. (1994). Mood and Modality. The Encyclopedia of Language and Linguistics, 5, 2535- 2541.
TAŞKIRAN, C. (1997). Yüklemlerde Birleşik Zaman. Çağdaş Türk Dili, 112, 21- 22.
TOPALOĞLU, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. (1. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları: 207.
Türkçe Sözlük (2011). (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.
UĞURLU, M. (2003). Türkiye Türkçesinde Bakış (Aspektotempora). Türk Dili El Kitabı, İstanbul: Grafiker Yayınları, 247- 258.
UZUN, N. E. (1998). Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartışmalar. Ankara.
ÜSTÜNOVA, K. (2005). Türkçede Zaman Kavramı ve İşlenişi. Uludağ Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 187-201.
VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
ZEYNALOV, F. (1993). Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Dilbilgisi (Çev. Yusuf Gedikli. (1. Baskı). İstanbul: Cem Yayınevi.

APA	KARAKOÇ ÖZTÜRK B, DAĞISTANLIOĞLU B (2016). TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. , 1912 - 1944.
Chicago	KARAKOÇ ÖZTÜRK BAŞAK,DAĞISTANLIOĞLU B Erdem TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. (2016): 1912 - 1944.
MLA	KARAKOÇ ÖZTÜRK BAŞAK,DAĞISTANLIOĞLU B Erdem TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. , 2016, ss.1912 - 1944.
AMA	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. . 2016; 1912 - 1944.
Vancouver	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. . 2016; 1912 - 1944.
IEEE	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ." , ss.1912 - 1944, 2016.
ISNAD	KARAKOÇ ÖZTÜRK, BAŞAK - DAĞISTANLIOĞLU, B Erdem. "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ". (2016), 1912-1944.

APA	KARAKOÇ ÖZTÜRK B, DAĞISTANLIOĞLU B (2016). TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(4), 1912 - 1944.
Chicago	KARAKOÇ ÖZTÜRK BAŞAK,DAĞISTANLIOĞLU B Erdem TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 5, no.4 (2016): 1912 - 1944.
MLA	KARAKOÇ ÖZTÜRK BAŞAK,DAĞISTANLIOĞLU B Erdem TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.5, no.4, 2016, ss.1912 - 1944.
AMA	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2016; 5(4): 1912 - 1944.
Vancouver	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2016; 5(4): 1912 - 1944.
IEEE	KARAKOÇ ÖZTÜRK B,DAĞISTANLIOĞLU B "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5, ss.1912 - 1944, 2016.
ISNAD	KARAKOÇ ÖZTÜRK, BAŞAK - DAĞISTANLIOĞLU, B Erdem. "TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ZAMAN, KİP VE BAKIŞI ALGILAMA DÜZEYLERİ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 5/4 (2016), 1912-1944.