Yıl: 2016 Cilt: 6 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 113 - 132 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI

Öz:
G eçiş dönemleri olarak adlandırılan doğum, sünnet, evlenme ve ölüm ile ilgili inanç ve uygulamalar, insan yaşamında son derece önemli bir yere sahiptir. Doğumda uygulanan pratikler, hayatın normale dönmesi, çocuğun daha sağlıklı olması, kötü ruhlardan korunması; sünnette uygulanan pratikler, çocuğa statü kazandırılması; evlenmede uygulanan pratikler, evliliğin sağlıklı ve mutluluk içerisinde geçmesi için yapılırken ölümle ilgili uygulamalar ise; ölünün öbür âleme geçişinin kolay olması, ruhunun geride kalanlara zarar vermemesi ve atalar ruhuna saygı için uygulanır. Kısacası geçiş dönemlerindeki inanç ve uygulamalarında amaç; insanın hayatın bir sonraki dönemine sağlıklı bir şekilde geçişini sağlamak ve insanı çeşitli tehlikelerden uzak tutmaktır. Bu çalışmada; Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan ve Batı bölgelerindeki şehirlere nazaran sözlü kültürün halâ canlı olarak yaşadığı bir şehir olan Bingöl'de derlediğimiz geçiş dönemleri inanç ve uygulamalarını ortaya koymaya çalışacağız.
Anahtar Kelime:

Beliefs and Practices in Bingöl During the Transition Periods from Birth to Death

Öz:
C alled transition periods, beliefs and practices related to birth, circumcision, marriage and death have significant importance for human life. The practices related to birth are performed for the purpose of bringing the life to a regular order, making the child healthier, protection from evil spirits; those associated with circumcision are performed for the purpose of earning the child a certain statute; those * Bu makale; 13-14 Mart 2015 tarihlerinde Şanlıurfa'da Harran Üniversitesi-Kültür Bakanlığı-Motif Vakfı-Haliliye Belediyesi'nin ortaklaşa düzenlemiş oldukları, Halk Kültüründe Kadın Uluslararası Sempozyumu'nda "Doğumdan Ölüme Bingöl Geçiş Dönemleri İnanç ve Uygulamalarında Kadının İnşa Edici Rolü" balığı ile sunulmuş olan bildiriden geliştirilerek ve dönüştürülerek hazırlanmıştır. * Yrd. Doç. Dr. Bingöl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi mail: yirmak@bingol.edu.trat the wedding are performed for a healthy and happy marriage, and the practices related to death are performed in order to ease the transition of the decedent to the hereafter, and the spirit not to harm the others alive and to respect to the spirits of the ancestors. In short, purposes of the beliefs and the practices during the transition periods are to ensure a healthy transition of the person to the next period of his life and to protect him from various dangers. In this study, we will intend to present beliefs and practices during the transition periods with regards to data compiled in Bingöl, which is located within the borders of Eastern Anatolia Region and where oral tradition is still alive in comparison to the cities in the Western regions.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARAZ, Rıfat (1995), Harput'ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Ankara: Ata- türk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ARTUN, Erman (2008), Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • İNAN, Abdulkadir (2013), Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • KALAFAT, Yaşar (1999), Doğu Anadolu'da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ÖZDEMİR, Cafer (2009), "Havza İlçesinin Genel Folklorik Yapısı", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research Volu- me 2/7 Spring, s.185-206.
  • ROUX, Jean-Paul (1999) Altay Türklerinde Ölüm, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • KAYNAK KİŞİLER
  • K1: Berivan ÇAMUKA, 39 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Bahçelievler Mah. Bingöl.
  • K2: İnci GÜNDOĞDU, 70 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Kültür Mah. Bingöl.
  • K3: Hatice BOR, 56 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Üçyaka Köyü, Bingöl.
  • K4: Zehra ÖZEVLİ, 82 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Bahçeli Köyü, Genç İlçesi, Bingöl.
  • K5: Fatma ÇAPALAR, 60 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K6: Zübeyde BURTAŞKIRAY, 44 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Yeşilyurt Mah. Bingöl.
  • K7: Saniye ELİPEK, 56 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Uydukent Mah. Bingöl.
  • K8: Basriye CUCUBOĞA, 62 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Çevrimpınar Köyü, Bingöl.
  • K9: Süphan ÇERİ, 45 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Uydukent Mah. Bingöl.
  • K8: Rukiye EYÜPBEYCİK, 44 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K9: Sabite BUTAKU, 43 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K10: Rabia GÜNCEGÖRÜ, 45 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Törek Köyü, Bingöl.
  • K11: Necla ÖZ, 56 Yaşında, Ortaokul, Ev Hanımı, Yeşilyurt Mah. Karlıoava İlçesi, Bingöl.
  • K12: Birgül KIRDEMİR, 39 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Kanireş Mah. Karlı- oava İlçesi, Bingöl.
  • K13: Birgül GELEN, 41 Yaşında, Lise, Ev Hanımı, Yeni Şehir Mah. Bingöl.
  • K14: Nergiz ÇAĞIRMAN, 40 Yaşında, Lise, Ev Hanımı, Uydukent Mah. Bingöl.
  • K15: Neslihan İŞLEK, 47 Yaşında, Ortaokul, Ev Hanımı, Uydukent Mah. Bingöl.
  • K16: Seyhan KESKİN, 35 Yaşında, Ortaokul, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdo- ğan Mah. Bingöl.
  • K17: Melihat YAKACI, 45 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Çeltiksuyu Köyü, Bingöl.
  • K18: Hayriye CUCUBOĞA, 52 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K19: Yıldız KIRDEMİR, 73 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Kanireş Mah. Karlıova İlçesi, Bingöl.
  • K20: Beyhan BUDUNOĞLU, 63 Yaşında, İlkokul, Ev Hanımı, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K21: Yusuf ALAN, 35 Yaşında, Okur-Yazar, Marangoz, Halime Pınar Mah. Solhan İlçesi, Bingöl.
  • K22: Yonca BİNGÖL, 23 Yaşında, Lise, Güvenlik Görevlisi, Yeşilyurt Mah. Karlıova İlçesi, Bingöl.
  • K23: Hanım ŞENGÜL, 71 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Kültür Mah. Bingöl.
  • K24: Nurgül AKDEMİR, 26 Yaşında, İlkokul, Kuaför, Kültür Mah. Bingöl.
  • K25: Mehmet TAMAÇ, 30 Yaşında, Üniversite, Müezzin, Kültür Mah. Bingöl.
  • K26: Hacı Necmettin Boylaz, 67 yaşında, ilkokul mezunu, esnaf, Üçyaka Köyü, Bingöl.
  • K27: Ali BUDAN, 53 Yaşında, İlkokul, İnşaat İşçisi, Recep Tayyip Erdoğan Mah. Bingöl.
  • K28: Tülay ÇUBUK, 26 Yaşında, Üniversite, Öğrenci, Üçyaka Köyü, Bingöl.
  • K29: Süphan ÇERİ, 45 Yaşında, Okur-Yazar Değil, Ev Hanımı, Uydukent Mah. Bingöl.
  • K30: Abdurrahman ALPAY, 70 Yaşında, Okur-Yazar, Saray Mah. Bingöl.
  • K31: Handan HAMARAT, 27 Yaşında, Yüksek Lisans Öğrencisi, Kültür Mah. Bingöl.
APA IRMAK Y (2016). DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. , 113 - 132.
Chicago IRMAK YILMAZ DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. (2016): 113 - 132.
MLA IRMAK YILMAZ DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. , 2016, ss.113 - 132.
AMA IRMAK Y DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. . 2016; 113 - 132.
Vancouver IRMAK Y DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. . 2016; 113 - 132.
IEEE IRMAK Y "DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI." , ss.113 - 132, 2016.
ISNAD IRMAK, YILMAZ. "DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI". (2016), 113-132.
APA IRMAK Y (2016). DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 113 - 132.
Chicago IRMAK YILMAZ DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6, no.11 (2016): 113 - 132.
MLA IRMAK YILMAZ DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.6, no.11, 2016, ss.113 - 132.
AMA IRMAK Y DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2016; 6(11): 113 - 132.
Vancouver IRMAK Y DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2016; 6(11): 113 - 132.
IEEE IRMAK Y "DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI." Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, ss.113 - 132, 2016.
ISNAD IRMAK, YILMAZ. "DOĞUMDAN ÖLÜME BİNGÖL GEÇİŞ DÖNEMLERİ İNANÇ VE UYGULAMALARI". Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (2016), 113-132.