ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR

Yaşar ŞİMŞEK (Kırıkkale Üniversitesi.)
Türkbilig
34 5
Yıl: 2016 Cilt: 1 Sayı: 31 Sayfa Aralığı: 153 - 170 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR

Öz:
Kur'an-ı Kerim'in Türkçeye yapılan ilk tercümeleri, Karahanlı Türkçesine, satırarası yöntemle yapılmıştır. Bu tercümeler, sayıca az olmalarına rağmen Türkçe sözvarlığı araştırmaları için oldukça ehemmiyetli eserlerdir. Anadolu sahasındaki satırarası tercümeler ise sayıca fazla, sözvarlığı açısından Arapça ve Farsçanın etkisi altındadır. Bu yazıda, Topkapı Sarayı Müzesi Koğuşlar Kitaplığı K. 252 numarada muhafaza edilen satırarası Kur'an tercümesinin sözvarlığından ilgi çekici bazı örneklere yer verilecektir. Bu tercüme, sözvarlığında görülen farklar ile Anadolu sahasında yapılan satırarası Kur'an tercümeleri arasında ayrı bir yere sahiptir.
Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

Some Notes On The Vocabulary Of Interlinear Kor'an Translation Into Old Anatolian Turkish

Öz:
The first Turkish translations of Kor'an, into Karakhanid Turkish, was made by interlinear translation. These translations, though few in number, are significant works for the Turkish vocabulary studies.The interlinear translations in the Anatolian field are high in number, however; they are under the influence of Arabic and Farsi in terms of vocabulary. In this article, some interesting examples of the vocabulary of interlinear Koran translations which are kept in Topkapı Sarayı Müzesi Koğuşlar Kitaplığı numbered K. 252 are going to be shown. This translation, with its vocabulary, has an important place among the interlinear Kor'an translations made in the Anatolian field.
Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARAT R. R. (1947), Kutadgu Bilig I Metin, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
  • ARAT R. R. (1959), Kutadgu Bilig II Tercüme, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
  • ATA A. (1997a), Nasırü'd-din Bin Burhanü'd-din Rabguzi Kısasü'l-Enbiya (Peygamber Kıssaları) I Giriş-Metin-Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATA A. (1997b), Nasırü'd-din Bin Burhanü'd-din Rabguzi Kısasü'l-Enbiya (Peygamber Kıssaları) II Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATA A. (1998), Nehcü'l-Ferâdîs Uştmahlarnıng Açuk Yolı-Cennetlerin Açık Yolu III Dizin-Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATA A. (2013), Karahanlı Türkçesinde İlk Kur'an Tercümesi (Rylands Nüshası, Giriş- Metin-Nolar-Dizin), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATALAY B. (1945), Et-Tuhfetu'z-Zekiyye fi'l- Lugati't-Türkiyye, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
  • Az?rbaycan Dilinin İzahlı Lüğ?ti (2006), Az?rbaycan Milli Elml?r Akademiyası, N?simi Adına Dilçilik İnstitütü, Bakı.
  • BOROVKOV A. K. (2002), Orta Asya'da Bulunmuş Kur'an Tefsirinin Söz Varlığı (XIIXIII. Yüzyıllar, (Rusçadan Çevirenler: Ebulfeyz Amanov, Halil İbrahim Usta), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • CLAUSON G. (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
  • DANKOFF R. - KELLY J. (1985), Mahmud al-Kas?ari Compendium of the Turkic Dialects (Diwan Lu?at at-Turk), Part III, Sources of Oriental Languages and Literatures 7, Turkish Sources, Harvard.
  • DANKOFF R. - KELLY J.(1984), Mahmud al-Kas?ari Compendium of the Turkic Dialects (Diwan Lu?at at-Turk), Part II, Sources of Oriental Languages and Literatures 7, Turkish Sources, Harvard.
  • DANKOFF R. - KELLY J., (1982), Mahmud al-Kas?ari Compendium of the Turkic Dialects (Diwan Lu?at at-Turk), Part I, Sources of Oriental Languages and Literatures 7, Turkish Sources, Harvard.
  • Derleme Sözlüğü (1993), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ELMALI M. (2009), Dasakarmapathaavadanamala Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-DizinTıpkıbasım, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı, (Doktora Tezi), İstanbul.
  • EMİNOĞLU E. (2011), Abbas İbni Hamza es-Sabrani Kitabü'l-Efal Kıpçakça Satır Arası Sözlük, Akçağ Kitabevi, Ankara.
  • ERCİLASUN A. B. - AKKOYUNLU Z. (2014), Dîvânu Lugâti't-Türk (Giriş-Metin-ÇeviriNotlar-Dizin), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ERCİYAS O. (2015), Eski Anadolu Türkçesi Metinlerinden Ferec BaOde'ş-Şidde'nin Söz Varlığı (15. YY. Budapeşte Nüshası) Atasözü, Deyim, Kelime ve Kalıp Sözler, Kesit Yayınları, İstanbul.
  • EREN H. (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • GABAİN A. v. (2007), Eski Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Hasirizade Elif Efendi, En-Nuru'l-Furkan fi Şerhi Lugati'l-Kur'an, Kur'an Lügati, I-II (Yayına Hazırlayanlar: Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
  • HAZAR M., "Türk Dilindeki Fiilden İsim Yapan -cAk Eki Hakkında", Dil Araştırmaları, Sayı:8, Bahar 2011, s. 141-153.
  • KAÇALİN M. S. (2011), Niyâzî Nevâyî'nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, El-Lugatu'nNeva'iyye ve'l-İstişhadatu'l-Cagata'iyye, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • KARABACAK E. (1992), Manisa İl Halk Kütüphanesi'ndeki Satır-Arası Kur'an Tercümesi, I: (Giriş-Metin), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Dili Anabilim Dalı, (Doktora Tezi), İstanbul.
  • KORKMAZ Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • KÖK A. (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur'an Tercümesi (TİEM 73 1v-235v/2). Giriş-İnceleme-Metin-Dizin (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • KÜÇÜK M. (2014), Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur'an Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • MÜFETTİŞOĞLU, C. (2006), Karışık Dilli Bir Kur'an Çevirisi Yazmanın 037b-072a Yaprakları Üzerinde Dil İncelemesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
  • NALBANT, M. V. (2008b), Dîvânü Lügâti't-Türk Grameri-I İsim, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul.
  • NALBANT M. V. (2014), Karışık Dilli Kur'an Tefsiri (Çağatay, Oğuz ve Kıpçak Lehçeleriyle), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
  • ÖLMEZ M. (1991), Altun Yaruk III. Kitap (=5. Bölüm) (Suvarnaprabhâsasutra), Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:1, Ankara.
  • ÖZERTURAL, Z. (2002), "Eski Türkçe tu- "kapamak" Eylemi Üzerine", Türkoloji Dergisi 15/1, s. 181-192
  • Rağıb el-İsfahanî, Müfredat Kur'an Kavramları Sözlüğü (Tercüme: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yolcu, Doç. Dr. Abdülbaki Güneş), CIRA, 2012.
  • RÖHRBORN K. (1977-1998). Uigurisches Wörterbuch Sprachmaterial der Vorislamischen Türkischen Texte aus Zentralasien, Lieferung 1-6, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
  • SAĞOL G. (1993), Harezm Türkçesi Satır Arası Kur'an Tercümesi Giriş- Metin-Sözlük, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Dili Anabilim Dalı, (Doktora Tezi), İstanbul.
  • ŞİRİN USER H. (2010), Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, Kömen Yayınları, Konya.
  • Tarama Sözlüğü, (1995), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • TEKİN Ş. (1971), Maytrısimit Burkancıların Mehdisi Maitreya ile Buluşma Uygurca İptidai Bir Dram (Burkancılığın Vaibhaşika Tarikatine Ait Bir Eserin Uygurcası), Atatürk Üniversitesi Yayınları, No. 263.
  • TEKİN T. (1989), XI. Yüzyıl Türk Şiiri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • TEKİN T. vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Simurg Yayınları, Ankara.
  • TOKER M. (2011), Anonim Satır Altı Kur'an Tercümesi I (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım Örnekleri), Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya.
  • TOPALOĞLU A. (1976), Muhammed Bin Hamza XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur'an Tercümesi, C. I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • TOPALOĞLU A. (1978), Muhammed Bin Hamza XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur'an Tercümesi, C. II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. TOPARLI R. vd. (2000), Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • TOPARLI R. vd. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • TUFAR N. (2010), Türk Dilinde Meronimi: Organ Adları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri Ve Edebiyatları Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
  • ÜNLÜ, S. (2004). Karahanlı Türkçesi Satır Arası Kur'an Tercümesi (TİEM 235v/3-450r/7).
  • Giriş-İnceleme-Metin-Analitik Dizin, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
  • YILDIZ H. (2015), Eski Türkçe ile Yakutçanın Sözvarlığının Ünlüyle Başlayan Sözcükler Bakımından Karşılaştırılması, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
  • ZÜLFİKAR H. (1995), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
APA Şimşek Y (2016). ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. , 153 - 170.
Chicago Şimşek Yaşar ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. (2016): 153 - 170.
MLA Şimşek Yaşar ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. , 2016, ss.153 - 170.
AMA Şimşek Y ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. . 2016; 153 - 170.
Vancouver Şimşek Y ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. . 2016; 153 - 170.
IEEE Şimşek Y "ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR." , ss.153 - 170, 2016.
ISNAD Şimşek, Yaşar. "ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR". (2016), 153-170.
APA Şimşek Y (2016). ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. Türkbilig, 1(31), 153 - 170.
Chicago Şimşek Yaşar ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. Türkbilig 1, no.31 (2016): 153 - 170.
MLA Şimşek Yaşar ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. Türkbilig, vol.1, no.31, 2016, ss.153 - 170.
AMA Şimşek Y ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. Türkbilig. 2016; 1(31): 153 - 170.
Vancouver Şimşek Y ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR. Türkbilig. 2016; 1(31): 153 - 170.
IEEE Şimşek Y "ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR." Türkbilig, 1, ss.153 - 170, 2016.
ISNAD Şimşek, Yaşar. "ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SATIRARASI KUR'AN TERCÜMESİ'NİN (TOPKAPI NÜSHASI) SÖZVARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR". Türkbilig 1/31 (2016), 153-170.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 2:41

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları