Yıl: 2016 Cilt: 2 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 17 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi

Öz:
Osmanlı Devleti'nin idari yapılanmasında değişik uygulamalar mevcuttu. Bundan dolayı idari teşkilatlanmada bölgeler arası bazı farklılıklar göze çarpmaktaydı. Hatta bir eyaletin (Diyarbekir) kazaları arasında bile farklı uygulamalar bulunmaktaydı. Osmanlı idari yapılanmasında farklı olan uygulamalardan biri de yurtluk-ocaklık sistemidir. Osmanlı Devleti, yurtluk- ocaklık sistemiyle Kürtlerin yaşadığı bölgelerdeki ulaşılması güç olan bazı yerleri yönetim açısından serbest (özerk) bırakarak klasik sistemden farklı bir uygulamaya gitmiştir. Kürt sancakbeylerinin devlete karşı sorumlulukları, Osmanlı Devleti'nin diğer sancaklarında görev yapan yöneticilerden pek farklı değildi. Yerel beyler, askeri seferlere iştirak ettiği zaman beylerbeyine itaat etmek ve devlete yıllık vergisinden belli bir pay vermek zorundaydılar. Bu yerlerden biri de yurtluk-ocaklıkla yönetilen Bayezid Sancağı'dır. Bayezid Sancağı, coğrafi konum itibariyle de önemliydi ve Osmanlı ile İran arasında bir tampon sancak görevi üstlenmekteydi. Bununla birlikte doğuya yapılan seferler için gerekli lojistiğin ulaştırılmasında da büyük bir ehemmiyete haizdi. Özellikle Revan ve Tebriz'e yapılan seferlerde bölge önemli bir ikmal sancağı konumundaydı. Bu durum, Bayezid şehri ve kalesini oldukça etkilemiştir. Osmanlı Devleti ile İran arasındaki sınır anlaşmazlıkları iki devleti çoğu zaman karşı karşıya getiren en önemli neden olmuştur
Anahtar Kelime:

The Yurtluk-Ocaklık System in Ottoman Administrative Structure in the Case of Bayezid Sanjak

Öz:
There were different applications in the administrative structure of the Ottoman Empire. For that reason, some interregional differences in the administrative structure attracted the attention. Moreover, there were differences between the districts of a province (Diyarbekir). One of the different application in the ottoman administrative structure is the yurtluk-ocaklık system. With the yurtluk-ocaklık system, Ottoman empire brought a different application differ from the classical system by leaving some locations liberated (autonomous) where Kurds were living in the back of beyond, with regards to administration. (The duties of the Kurdish sanjak governors towards the empire were not quite different than the duties of the governors ruling the other sanjaks of Ottoman Empire. When local governors were attendingmilitary expeditions, they had to obey the Governor and gave a particular amount from their annual tax to the empire.) One of these locations is Bayezid Sanjak, governed with the yurtluk-ocaklık system. The Bayezid Sanjak was important from the point of view of the geographical position and took on as a buffer sanjak task between Ottoman and Persia. On the other hand, it had a great importance by providing the necessary logistics fort the expeditions to the east. The location was in the fulfilment sanjak position, especially for the expeditions to Revan and Tebriz. This situation has greatly influenced the fortress and city of Beyazid. The border conflicts between Ottoman Empire and Persia is the most important argument mostly exposing both states
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Averyanov, P. İ. (2010). Osmanlı Rus Savaşlarında Kürtler (19. Yüzyıl). (İ. Kale, çev). İstanbul: Avesta Yayınları.
  • Aydın, D. (1998). Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı, Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1590). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Mühimme Defteri, 111; 138; 180 ______Müzehhep Ferman 36/2.
  • ______HAT. 670/23039.; BOA, HAT, 3/238.
  • ______Mad. d. 03288.; Mad. d, 3609/225.
  • ______Cevdet Maliye, 24026.
  • ______AE.SAMD.III, 196 /18941; AE.SAMD.III. 85/ 8570; AE.SAMD.III 76/ 7632.
  • Başar, F. (1997). Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717-1730). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Bilgili, A. S. (2004). Osmanlı ve Azerbaycanı I (16 ve 18. Yüzyıllar Sosyal ve Ekonomik Tarih). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Doğan, C. (2011). XVI. Yüzyıl Osmanlı İdari Yapısı Altında Kürt Emirilikleri ve Statüleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 31-43.
  • Ekinci, R. (2012). Aziz Efendi’nin Islahatnamesi Üzerine. Kürt Tarihi Dergisi, 2, 14-19.
  • Erkan, K. (2007). Köprülüzade Abdullah Paşanın Şark Seferi Seraskerliği Esnasında Tutulan Sefer Mühimmesi (N.1146- Z.1147). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, İstanbul.
  • Göyünç, N. (1991). XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Gül, A. (2011). Bayezid Sancağının Demografik Yapısına Genel Bir Bakış. III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri, O. Belli (Ed). (cilt. III). İstanbul. ss. 156-172.
  • Gündoğdu, H. (1991). Doğubeyazıt İshak Paşa Sarayı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • İlgürel, M. (1995). Osmanlılarda Eşkıyalık Hareketleri, (cilt 11). İstanbul. ss. 466-469.
  • İnalcık, H. (2006). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ. (R. Sezer, çev) (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • İnbaşı, M. (2004). Çıldır Beyleri: I. İshak Paşa ve II. İshak Paşa.” Güneşin Doğduğu Yer Doğubeyazıt Sempozyumu Bildirileri, O. Belli (Ed). (cilt. I). İstanbul. ss. 183-197
  • Jwaideh, W. (2012). Kürt Milliyetçiliğin Tarihi. (İ. Çekem ve A. Duman, çev). (7. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700- 1914). İstanbul: Kitapevi.
  • Kılıç, O. (2002). Klasik Dönem Osmanlı İdari Sisteminde Hükümet Sancaklar: Hakkâri Hükümet Örneği. XIV. Türk Tarih Kongresi, (II. cilt I. Kısım). Ankara: Türk Tarih Kurumu. ss. 703-720.
  • _______(2007). Ocaklık. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (cilt. 33). İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. ss. 317-318.
  • _______(2013). Yurtluk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (cilt. 43) İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. ss. 614-615
  • Kırzıoğlu, M. F. (1976). Osmanlıların Kafkas-Ellerini Fethi (1451-1590), Ankara: Sevinç Matbaası.
  • Kunt, M. (2011). Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti 1600- 1908, (cilt 3). (11. basım). İstanbul: Cem Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (2012). Türkiye Teşkilat Ve İdare Tarihi, (4. baskı). Ankara: Cedit Neşriyat.
  • Öz, M. (2013). Kanun-ı Kadimin Peşinde Osmanlı’da “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumlar, (5. Baskı). İstanbul: Dergah Yayınları.
  • Özoğlu, H. (2009). Osmanlı Devleti ve Kürt Milliyetçiliği. (N. Özok-Gündoğan ve A. Zana-Gündoğan, çev). (2. basım). İstanbul: Kitap Yayınevi.
  • Solak, İ. (2012). Osmanlı Devletinde Taşra Teşkilatı.
  • Osmanlı Teşkilat Tarihi. T. Gündüz (Ed). Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Tuncel, M. (1994). Doğubayazıt. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (cilt. 9). İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. ss. 492-494.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (2011), Osmanlı Tarihi, (cilt. II). (10. baskı) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • White, S. (2013), Osmanlı’da İsyan İklimi: Erken Modern Dönemde Celali İsyanları. (N. Elhüseyni, çev). İstanbul: Alfa/Tarih.
APA Kaya H (2016). Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. , 17 - 26.
Chicago Kaya Hakan Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. (2016): 17 - 26.
MLA Kaya Hakan Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. , 2016, ss.17 - 26.
AMA Kaya H Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. . 2016; 17 - 26.
Vancouver Kaya H Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. . 2016; 17 - 26.
IEEE Kaya H "Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi." , ss.17 - 26, 2016.
ISNAD Kaya, Hakan. "Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi". (2016), 17-26.
APA Kaya H (2016). Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. Current Research in Social Sciences, 2(1), 17 - 26.
Chicago Kaya Hakan Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. Current Research in Social Sciences 2, no.1 (2016): 17 - 26.
MLA Kaya Hakan Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. Current Research in Social Sciences, vol.2, no.1, 2016, ss.17 - 26.
AMA Kaya H Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. Current Research in Social Sciences. 2016; 2(1): 17 - 26.
Vancouver Kaya H Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi. Current Research in Social Sciences. 2016; 2(1): 17 - 26.
IEEE Kaya H "Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi." Current Research in Social Sciences, 2, ss.17 - 26, 2016.
ISNAD Kaya, Hakan. "Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk - Ocaklık Sistemi". Current Research in Social Sciences 2/1 (2016), 17-26.