Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi

Öztürk, Abdulkadir

Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi

Abdulkadir ÖZTÜRK (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi)

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

10 1

Yıl: 2014 Cilt: 29 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 137 - 152 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi

Öz:

Bu araştırmada, bireylerin sahip oldukları sorumluluk tutumlarıyla aileden algıladıkları sosyal desteğin yaşadıkları sosyal kaygıyı ne düzeyde yordayabildikleri ve sosyal kaygı üzerinde ne kadar etkili olabildikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Eskişehir Osmangazi, Anadolu ve Uşak Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören toplam 681 öğrenci oluşturmaktadır. Bireylerin sosyal kaygı düzeylerini belirlemek için Leary (1983) tarafından geliştirilen ve Öztürk (2004) tarafından Türkçeye uyarlanan Etkileşim ve İzlenme Kaygısı Ölçeği kullanılmıştır. Sorumluluk tutum düzeylerini belirlemek için ise Salkovskis ve Ark. (2000) tarafından geliştirilen ve Yorulmaz (2002) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Sorumluluk Tutum Ölçeği, aileden algıladıkları sosyal destek düzeylerini belirmek için de Procidano ve Heler (1983) tarafından geliştirilen ve Eskin (1993) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Aileden Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, Pearson Çarpım Momentler Korelâsyon, Çoklu Doğrusal Regresyon ve Path Analizi teknikleri yardımıyla çözümlenmiştir. Araştırmada sonuç olarak bireylerin sahip oldukları sorumluluk tutumlarının ve aileden algıladıkları sosyal desteğin sosyal kaygıyı anlamlı düzeyde yordadığı saptanmıştır. Ayrıca bireylerin sahip oldukları sorumluluk tutumlarının, sosyal kaygıyı hem doğrudan hem de aileden algıladıkları sosyal destek üzerinden etkilediği belirlenmiştir. Aileden algılanan sosyal desteğin ise sosyal kaygı üzerinde doğrudan etkisinin olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Sosyoloji Psikoloji Aile Çalışmaları

Predictive Power and Impact of Responsibility Attitude and Family Perceived Social Support on Social Anxiety

Öz:

In this study, it is aimed to examine to what extent individuals’ responsibility attitudes and perceived social support from their family predict and effect their social anxiety. Participants of the study consist of 681 students enrolled in education faculties of Eskisehir Osmangazi, Anadolu and Uşak Universities in 2012-2013 school year. Participants were administered Interaction and Audience Anxiousness Scale (Leary, 1983) to determine social anxiety levels, Responsibility Attitude Scale (Salkovskis et. al, 2000) for responsibility attitude levels, and Perceived Social Support from Family Scale (Procidano & Heler, 1983) to identify the social support they receive from their families. Data of the study were analyzed through Pearson moment correlation, multiple linear regressions, and path analyzes techniques. Results of the study manifested that participants’ responsibility attitudes and perceived social support from family predicted social anxiety at significant level. Results also indicated that participants’ responsibility attitudes had significant impact on social anxiety both directly and over social support they receive from their families. Social support has direct effect on social anxiety as well

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Eğitim, Eğitim Araştırmaları Sosyoloji Psikoloji Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abdi Golzar, F. (2006). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerine yönelik sorumluluk ölçeğinin geliştirilmesi ve sorumluluk düzeylerinin cinsiyet, denetim odağı ve akademik başarıya göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Amerikan Psikiyatri Birliği. (1994). Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (DSM-IV). (Çev. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Anderson, J. C., & Gerbing, D. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49, 155-173.
Ayvaşık, H., Belgin, N. M., Er, Ş.T., Kişlak ve A. Erkuş. (2000). Psikoloji terimler sözlüğü. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Bacanlı, H. (2008). Sosyal beceri eğitimi. Ankara: Asal Yayınları.Baltacı, Ö. (2013). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38 (167), 226-240.
Baumeister, R.F., & Leary, M.R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497-529.
Başer, Z. (2006). Aileden algılanan sosyal destek ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Bruch, M.A., Heimberg, RG., Berger, P., & Collins, T.M. (1989). Social phobia and perceptions of early parental and personal characteristics. Anxiety Research, 2, 57-65.
Bruch, M. A. & Heimberg, RG., (1994). Differences in perceptions of parental and personal characteristics between generalized and nongeneralized social phobias. Journal of Anxiety Disorders, 8, 155-168.
Budak, B. (1999). Lise öğrencilerinde algılanan sosyal destek düzeyi ile problem çözme becerisi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 1019-1031.
Çağlar, M., Dinçyürek, S. ve Arslan, N. (2012). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygılarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 106-116.
Çivilidağ, A. (2003). Anadolu lisesi ve özel lise öğretmenlerinin iş tatmini, iş stresi ve algılanan sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılmasına yönelik bir analiz. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demir, T. (1997). Çocuk ve ergenlerde sosyal fobi: epidemiyolojik bir çalışma. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30). 30-44.
Duru, E. (2008). Üniversiteye uyum sürecinde yalnızlığı yordamada sosyal destek ve sosyal bağlılığın doğrudan ve dolaylı rolleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (29), 13-24 . Eskin, M. (1993). Reliability of the Turkish version of the perceived social support from friends and family scales, scales for interpersonal behavior and suicide probability scale. Journal of Clinical Psychology, 49 (4), 515-522.
Hacıömeroğlu, A. B. (2008). Perceived parental rearing behaviors, responsibility attitudes and life events as predictors of obsessive compulsive symptomatology: Test of a cognitive model. Unpublished Doctoral Thesis, Middle East Technical University, Graduate School of Social Sciences, Ankara, Turkey.
Hair, F. H, Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R.E. ve Tahtam, R. L. (2006). Multivariate data analysis (6th edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Jackson, T., Fritch, A., Nagasaka, T. & Gunderson, J. (2002). Towards explaining the association between shyness and loneliness: A path analysis with American college students. Social Behavior and Personality, 30, 263-270.
Jöreskog, K., & Sörbom, D. (2001). LISREL 8.51. Mooresvile: Scientific Software.
Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
Leary, M. R. (1982). Social anxiety. (Ed. In L. Wheeler). Review of Personality and Social Psychology (Vol. 3). Beverly Hills: Sage.
Leary, M. R. (1983). Social anxiousness: the construct and its measurement. Journal of Personality Assessment, 47, 66-75.
Leary, M. R. (2001). Social anxiety as an early warning system: a refinement and extension of the self-presentational theory of social anxiety. In S. G.
MacCallum, RC., Browne MW. & Sugawara, HM. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2):130-149.
Marsh, H. W., Balla, JR., & McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factory analysis: The effects of sample size. Psychological Bulletin,103(3), 391-410.
Okanlı, A. (1999). Hemşirelik öğrencilerinin aile ve arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek ile anksiyete düzeyi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.Öztürk, A. (2004). Sosyal kaygıya ilişkin kendini sunma modeli. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Palancı, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı sorunlarını açıklamaya yönelik bir model çalışması. XIII.
Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan bildiri. Malatya. Palancı, M. ve Özbay, Y. (2003). Üniversite öğrencilerinde sosyal anksiyetenin kontrol algısı sosyal öz yeterlik incinebilirlik ve başaçıkma davranışları ile yordanabilirliği. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri. Konya.
Pontari, B. A. & Schlenker, B. R. (2000). The influence of cognitive load on self-presentation can cognitive busyness help as well as harm social performance. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 1092-1108.
Rapee, R. M. & Melville, L. F. (1997). Recall of family factors in social phobia and panic disorder: Comparison of mother and offspring reports. Depression and Anxiety, 5, 7-11.
Salkovskis, P. M., Wroe, A. L., Gledhill, A., Morrison, N., Forrester, E., Richards, C., Reynolds, M., & Thorpe, S.
(2000). Responsibility attitudes and interpretations are characteristic of obsessive compulsive disorder. Behavior Research and Therapy, 38, 347-372.Stemberger, Ruth T., Turner, S. M., Beidel, D. C. ve Et Al. (1995). Social phobia an analysis of possible development factors. Journal of Abnormal Psychology, 104, 526-531.
Taylı, A. (2006). Akran yardımcılığı uygulaması aracılığıyla lise öğrencilerinde kişisel ve sosyal sorumluluğun arttırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Taysi, E. (2000). Benlik saygısı, arkadaşlardan ve aileden sağlanan sosyal destek. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 29, 1-11.
Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Warren, S., Huston, L., Egeland, B. & Sroufe, L. (1997) Child and adolescent anxiety disorders and early attachment. Child Adolesc Psychiatry, 36, 637-644.
Yalom, I. (2011). Varoluşçu psikoterapi. (Çev: Z. İyidoğan Babayiğit). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Yavuzer, H. (2007). Ana-baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi. Yıldırım, İ. (2004). Depresyonun yordayıcısı olarak sınav kaygısı, gündelik sıkıntılar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 241-250.
Yıldırım, İ. (1998). Akademik başarı düzeyleri farklı olan lise öğrencilerinin sosyal destek düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (9), 33-38.
Yıldırım, İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi, güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
Yorulmaz, O. (2002). Responsibility and perfectionism as predictors of obsessive-compulsive symptomatology: A test of cognitive model. Unpublished Master Thesis. Graduate School of social Science, Middle East Technical University, Ankara.

APA	Öztürk A (2014). Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. , 137 - 152.
Chicago	Öztürk Abdulkadir Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. (2014): 137 - 152.
MLA	Öztürk Abdulkadir Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. , 2014, ss.137 - 152.
AMA	Öztürk A Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. . 2014; 137 - 152.
Vancouver	Öztürk A Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. . 2014; 137 - 152.
IEEE	Öztürk A "Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi." , ss.137 - 152, 2014.
ISNAD	Öztürk, Abdulkadir. "Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi". (2014), 137-152.

APA	Öztürk A (2014). Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 137 - 152.
Chicago	Öztürk Abdulkadir Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29, no.3 (2014): 137 - 152.
MLA	Öztürk Abdulkadir Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.29, no.3, 2014, ss.137 - 152.
AMA	Öztürk A Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 29(3): 137 - 152.
Vancouver	Öztürk A Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 29(3): 137 - 152.
IEEE	Öztürk A "Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, ss.137 - 152, 2014.
ISNAD	Öztürk, Abdulkadir. "Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29/3 (2014), 137-152.