LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI
Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 42 Sayfa Aralığı: 153 - 172 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI
Öz: Lezgiler, Kafkasya'nın en eski halklarından biridir. Dağıstan'ın güneydoğusu ile Azerbaycan'ın kuzey doğusunda yoğun olarak yaşamaktadırlar. İslamiyet ve Araplar ile VII. asırda, İslam fetih hareketleri sayesinde tanışmışlar ve sonrasında da Müslüman olmuşlardır. Araplardan sosyal, siyasal ve kültürel olarak etkilenmenin yanı sıra, dil yönünden de etkilenmişlerdir. Birçok Arapça kelime Lezgi dilinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu makale, Lezgi Dili'nde kullanılan Arapça sözcükler hakkındadır. M. Gaciyev'e ait "Rusko-Lezginski Slovar" (Rusça-Lezgice Sözlük) isimli eser titizlikle taranmış ve anlam değişikliğine uğramadan Arapçadan Lezgi diline geçen sözcükler tespit edilmiştir. Lezgi dilinde kullanılan Arapça alıntı kelimeler, kullanıldıkları alan yönünden incelenerek tasnif edilmiş ve Arap dili morfolojisi bakımından da incelenmiştir. Daha sonra Arapça alıntı kelimelerin Lezgi dilindeki yüzdelik oranı belirlenmiştir. Arapça alıntı sözcüklerin tasnifinde her bir sözcüğün Krilce yazılışı, Latince okunuşu, Arapça karşılığı, Türkçe okunuşu ve Lezgi dilinde ifade ettiği anlamı verilmiştir. Son sütunda ise Arapça kelime yapısı (morfoloji) açısından emsile-i muhtelifesi yer almaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
Arabic Loan Words in Lezgi Language and his Morphological Structures
Öz: Lezgis is one of the oldest nations of Caucasus. Most of them live at southeast of Dagestan and northeast of Azerbaijan. They met with Islam and Arabian people at VII. Century during the Islamic conquest movements and they converted into Islam following these movements. Their language as well as their social, political and cultural life have been influenced by Arabians. Many Arabic words have been used in Language of Lezgi.This article is about the Arabic words which are used in language of lezgi. The book named "Rusko-Lezginski Slovar" (Russian-Lezgi dictionary) which was written by M. Gaciyev was examined carefully and Arabic words which were also used in language of lezgi with the same meaning determined. These quoted Arabic words were categorized in terms of their area of use and were analyzed in accordance with Arabian language morphology. And then the ration of quoted Arabic words in language of lezgi was determined as percentage. At the categorization of quoted Arabic words, Cyrillic spelling, Latin pronunciation, Arabic meaning, Turkish pronunciation and their meaning at the language of lezgi were expressed. And at the last column there were different examples with regard to Arabic word form (morphological).
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akiner, Shirin, Sovyet Müslümanları, Çeviren: Tufan Buzpınar ve Ahmet Mutu, İstanbul, 1995.
- Bala, Mirza, MEB İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1993.
- Buniyatov, Ziya Musa, "Dağıstan", TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1993.
- Büyük Larousse Ansiklopedisi, Lezgiler, Milliyet Yayınları.
- Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi (Redaktör Hakkı Dursun Yıldız), İstanbul, 1992.
- Dursun, Davut, "Lezgiler," TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara, 2003.
- Ebu Ca'fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Tarihu'l-Ümem ve'l-Mülûk, Beytü'lEfkâri'd-Devliyye, Ürdün, ts.
- Erel, Şerafeddin, Dağıstan ve Dağıstanlılar, İstanbul, 1961.
- Gacıyev, M. M., Rusko-Lezginski Slovar, Mahackala, 1950.
- Gaydarov R. İ., Mirzehanov, S.M., Ramaldanov, G. R., Lezgi çal 6-7, Mahaçkala, 1992.
- Gaydarov, R. İ., Gülmagamedov, A. G., Mehemedov, H. İ., Nesredinov, F., Yaraliyev, M. M., Lezgi Çal 10-11, Mahaçkale, 1993.
- Halibov, B.B., Lezgi Dillerinin Fonetik Karşılaştırılması, Moskova, 1980.
- İbnü'l-Esir Ebu'l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Abdilkerim b. Abdilvahid eş-Şeybani, Kâmil fi't-Târih, Lübnan, 1987.
- Kominist Gazetesi 4 Haziran 1987.
- Lezgi gazetesi, 16 Ekim 1993.
- Sami, Şemseddin, Kâmûsu'l-A'lâm, İstanbul 1308/1891.
- Sucu, Mehmet, "Yeryüzündeki Diller ve Kelime Alışverişleri" Sızıntı Dergisi, Aralık 2009, Sayı: 371.
- MEB Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1976.
- Yıldız, Muharrem, Dünden Bugüne Kafkasya, İzmir, 2006.
- http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol4/pub-04- 01.pdf 22.10.2014 http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/ 16.10.2014
| APA | KÖMÜRCÜ A (2014). LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. , 153 - 172. |
| Chicago | KÖMÜRCÜ AHMET LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. (2014): 153 - 172. |
| MLA | KÖMÜRCÜ AHMET LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. , 2014, ss.153 - 172. |
| AMA | KÖMÜRCÜ A LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. . 2014; 153 - 172. |
| Vancouver | KÖMÜRCÜ A LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. . 2014; 153 - 172. |
| IEEE | KÖMÜRCÜ A "LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI." , ss.153 - 172, 2014. |
| ISNAD | KÖMÜRCÜ, AHMET. "LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI". (2014), 153-172. |
| APA | KÖMÜRCÜ A (2014). LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(42), 153 - 172. |
| Chicago | KÖMÜRCÜ AHMET LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.42 (2014): 153 - 172. |
| MLA | KÖMÜRCÜ AHMET LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.42, 2014, ss.153 - 172. |
| AMA | KÖMÜRCÜ A LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2014; 0(42): 153 - 172. |
| Vancouver | KÖMÜRCÜ A LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2014; 0(42): 153 - 172. |
| IEEE | KÖMÜRCÜ A "LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI." Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.153 - 172, 2014. |
| ISNAD | KÖMÜRCÜ, AHMET. "LEZGİ DİLİNDEKİ ARAPÇA ÖDÜNÇLEMELER VE MORFOLOJİK YAPILARI". Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2014), 153-172. |
