TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

BÜLBÜL, Serpil; Köse, Ali

TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Serpil BÜLBÜL, (Marmara Ü., Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu, Sigortacılık Bölümü)

Ali KÖSE (Marmara Ü., Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu, Sigortacılık Bölümü)

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi

6 0

Yıl: 2011 Cilt: 25 Sayı: Özel Sayfa Aralığı: 71 - 97 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:

Çoklu ve genellikle birbiriyle uyuşmayan kriterlerin olduğu durumda bir probleme çözüm getirecek karar verme sürecini belirleyen Çok Amaçlı Karar Verme Analizi, performans değerlendirmesinde de sıklıkla kullanılan bir analizdir. Performansın doğru bir biçimde değerlendirilebilmesi yoğun bir rekabetin yaşandığı gıda endüstrisinde büyük önem taşımaktadır. Finansal oranlar, işletmelerde performansın değerlendirilmesi amacıyla uzun yıllardır kullanılmaktadır. Bu çalışmada Türk gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının, finansal oranlarından yararlanılarak çok amaçlı karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçtan hareketle, işletmelere ait bilançolardan elde edilen finansal oranlar ile çok amaçlı karar verme yöntemlerinden olan TOPSIS ve ELECTRE yöntemleri kullanılarak ilgili dönem itibariyle derecelendirmeleri yapılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme İşletme Finans

Öz:

Multi decision making analysis, which determines the decision making process, providing a solution to a problem when there are multi and generally conflicting criteria, is also an analysis used in performance evaluation. Evaluating performance accurately is of great importance to the food industry, in which there is an intense competition. Financial ratios have been used for this purpose for years. This study aims to evaluate the financial performance of companies in the Turkish Food Industry with multi decision making analysis by using financial ratios. Therefore, the companies are ranked with the help of TOPSIS and ELECTRE methods in multi decision making analysis as well as financial ratios obtained form their balance sheets

Anahtar Kelime:

Konular: İş İşletme İşletme Finans

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ABBASİ, Mansour Khodam, HEMATİ, Mohammad ve ABDOLSHAH, Mohammad, (2008), “Analysis and Prioritizing Bank Account with TOPSIS Multiple-Criteria Decision –A Study of Refah Bank in Iran”, 21st Australasian Finance and Banking Conference, August, 25, ss.1-9.
AKGÜÇ, Öztin, (1998), Finansal Yönetim, Avcıol Basım Yayım, Muhasebe Enstitüsü Yayın No: 65, 7.baskı, İstanbul.
ALBAYRAK, Ali Sait ve AKBULUT, Ramazan, (2008), “Kârlılığı Etkileyen Faktörler: İMKB Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde İşlem Gören İşletmeler Üzerine Bir İnceleme”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 55-83.
BARCA, Mehmet, DÖVEN, Said ve TAŞKIN, Kamil, (2006), Uluslararası Pazarlarda Türk Gıda Sektörünün Rekabet Gücü Ve İhracatta Aranan Kriterler / Karşılaşılan Engeller, İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yayınları, Yayın No:2006-24, İstanbul.
BAYSAL, Gökçe ve TECİM, Vahap, (2006), “Katı Atık Depolama Sahası Uygunluk Analizinin Coğrafi Bölge Sistemler (CBS) Tabanlı Çok Kriterli Karar Yöntemleriyle Uygulaması”, Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, 13-16 Eylül 2006, Fatih Üniversitesi, http://dis.fatih.edu.tr/store/docs/baysal_katuyancbsBekzfPx4.pdf 4.
DENG, Hepu, CHUNG-HSİNG, Yeh ve WİLLİS, Robert J., (2000), “Intercompany Comparison Using Modified TOPSIS with Objective Weights”, Computers & Operations Research, 27, ss.963-973.
ELEREN, Ali ve KARAGÜL, Mehmet, (2008), “1986-2006 Türkiye Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:15, Sayı:1, ss.1-14.
ERTUĞRUL, İrfan ve KARAKAŞOĞLU, Nilsen, (2009), “Performance Evaluation of Turkish Cement Firms with Fuzzy Analytic Hierarchy Process and TOPSIS Methods”, Expert Systems with Applications, 36, ss.702-715.
EVREN, Ramazan ve ÜLENGİN, Füsun, (1992), Yönetimde Çok Amaçlı Karar Verme, İTÜ Matbaası, Sayı: 1490, İstanbul.
FENG, Cheng-Min ve WANG, Rong-Tsu ,(2000), “Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial Ratios”, Journal of Air Transport Management 6, ss. 133-142.
GÜRBÜZ, A.Osman ve ERGİNCAN, Yakup, (2004), Şirket Değerlemesi Klasik ve Modern Yaklaşımlar, Literatür Yayınları No:119, İstanbul.
HAO, LI ve QİNG-SHENG, XIE, (2006), “Application of TOPSIS in the Bidding Evaluation of Manufacturing Enterprises”, 5th International Conference on e-Engineering&Digital Enterprise Technology, 16th-18th August, Guiyang, China, ss.184-188.
HENDRİCKS, Kevin B. ve VİNOD, R.Singhal, (2001), “Firm Characteristics, Total Quality Management, And Financial Performance”, Journal of Operations Management, 19, ss.269-285.
IŞIKLAR, Gülfem ve BÜYÜKÖZKAN, Gülçin, (2007), ”Using a Multi-criteria Decision Making Approach to Evaluate Mobile Phone Alternatives”, Computer Standard & Interfaces, valume:29, February, ss.265-274.
KALOGERAS, Nikos, BAOURAKİS, George, ZOPOUNİDİS, Costantin ve VAN DIJK, Gert, (2005), “Evaluating the Financial Performance of Agri-Food Firms: A Multicriteria Decision-Aid Approach”, Journal of Food Engineering, 70, ss.365-371.
KAREL, Willem, BRAUERS, M., ZAVADSKAS, E. Kazimieras, FRİEDEL, Peldschus ve TURSKİSİ, Zenonas, (2008), “Multi -Objective DecisionMaking For Road Design”, Transport, Research Journal of Vilnius Gediminas Technical University and Lithuanian Academy of Sciences, 23(3), ss.183-193.
KILIÇ, Süleyman Bilgin, (2006), “Türk Bankacılık Sistemi İçin Çok Kriterli Karar Alma Analizine Dayalı Bir Erken Uyarı Modelinin Tahmini”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 33 (Haziran), ss.117-154.
MİLANİ, A.S., SHANİAN, A. ve EL-LAHHAM, C., (2006), “Using Different Electre Methods in Strategic Planning in the Presence of Human Behavioral Resistance”, Journal of Applied Mathematics and Decision Sciences, Article ID 10936, ss.1-19.
NİJKAMP, Peter ve DELFT, A. Van, (2007), Multi-criteria Analysis and Regional Decision-Making, Studies in Applied Regional Science, Springer-Verlag GmbH&Co. KG.
OLSON, D.L., (2004), “Comparison Weights in TOPSIS Models”, Mathematical and Computer Modelling, 40, ss.721-727.
ÖZTÜRK, Nursel, (2003), “Malzeme Taşıma Sistemlerinin Seçimi İçin Bir Çok Amaçlı Karar Verme Tekniğinin Kullanılması”, İletim Teknolojileri Kongre ve Sergisi-2003, Bildiriler Kitabı, 15-18 Ekim 2003, İstanbul, Yayın No: E/2003/335, TMMOB Makine Mühendisleri Odası.
POHEKAR, S.D. ve RAMACHANDRAN, M., (2004), “Application of Multicriteria Decision Making to Sustainable Energy Planning-A review”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 8, ss.365-381.
SEKRETER, M. Serhan, AKYÜZ, Gökhan ve ÇETİN, Emre İpekçi, (2004), “Şirketlerin Derecelendirilmesine İlişkin Bir Model Önerisi: Gıda Sektörüne Yönelik Bir Uygulama”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (8), ss.139- 155.
SHİH, Hsu-Shih, (2008), “Incremental Analysis for MCDM with an Application to Group TOPSIS”, European Journal of Operational Research, 186), ss.720-734.
SHİH, Hsu-Shih, SHYUR, Huan-Jyh ve LEE, E.Stanley, (2007), “An Extension of TOPSIS for Group Decision Making, Mathematical and Computer Modelling”, 45, ss.801-813.
SONER, Selin ve ÖNÜT, Semih, (2006), “Çok-Kriterli Tedarikçi Seçimi: Bir Electre-AHP Uygulaması”, Sigma, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, Sayı:4, ss. 110-120.
USTİNOVİCHİUS, L., ZAVADSKAS, E.K. ve PODVEZKO, V., (2007), “Application of a Quantitative Multiple Criteria Decision Making (MCDM-1) Approach to the Analysis of Investments in Construction”, Control and Cybernetics, 36(1), ss.251-268.
VOOGD, Henk , (1982), “Multicriteria Evaluation With Mixed Qualitative and Quantitative Data”, Environmental Planning, 9, ss. 221-236.
YURDAKUL, Mustafa ve İÇ, Yusuf Tansel, (2003), “Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, No:1, ss.1-18.
YURDAKUL, Mustafa ve İPEK, Ahmet Özgür, “Malzeme Taşıma Sistemlerinin Seçilmesine Yönelik Bir Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, No: 2, 2005, 171-181.
http://www.hho.edu.tr/huten/20032004%20SEMINER%20INTERNET/YILMA Z%20KAYA/YILMAZ%20KAYA%20%5BWORD%5D.pdf
http://www.deu.edu.tr/userweb/k.yaralioglu/dosyalar/TOPSIS_Yontemi.doc
İMKB’ye Kayıtlı Gıda Şirketlerinin Bilançoları ve Gelir Tabloları (2005-2008) http://www.imkb.gov.tr

APA	BÜLBÜL S, Köse A (2011). TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. , 71 - 97.
Chicago	BÜLBÜL Serpil,Köse Ali TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. (2011): 71 - 97.
MLA	BÜLBÜL Serpil,Köse Ali TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2011, ss.71 - 97.
AMA	BÜLBÜL S,Köse A TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2011; 71 - 97.
Vancouver	BÜLBÜL S,Köse A TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2011; 71 - 97.
IEEE	BÜLBÜL S,Köse A "TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.71 - 97, 2011.
ISNAD	BÜLBÜL, Serpil - Köse, Ali. "TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ". (2011), 71-97.

APA	BÜLBÜL S, Köse A (2011). TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(Özel), 71 - 97.
Chicago	BÜLBÜL Serpil,Köse Ali TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 25, no.Özel (2011): 71 - 97.
MLA	BÜLBÜL Serpil,Köse Ali TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.25, no.Özel, 2011, ss.71 - 97.
AMA	BÜLBÜL S,Köse A TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2011; 25(Özel): 71 - 97.
Vancouver	BÜLBÜL S,Köse A TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2011; 25(Özel): 71 - 97.
IEEE	BÜLBÜL S,Köse A "TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ." Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, ss.71 - 97, 2011.
ISNAD	BÜLBÜL, Serpil - Köse, Ali. "TÜRK GIDA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSININ ÇOK AMAÇLI KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 25/Özel (2011), 71-97.